ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΣΗ

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ

H εξάρτηση από το διαδίκτυο αποτελεί την πιο σύγχρονη μορφή εξάρτησης. Εκδηλώνει την εξάντληση του πολιτισμού ενός κόσμου που παρακμάζει, όπου η τεχνολογία από μέσον που χειραφετεί ο άνθρωπος μετατρέπεται σε μέσον καταναγκασμού και ολοκληρωτικής απώλειας της ελευθερίας του. Η διαδικασία αυτή έχει επιδράσεις σε όλους τους χρήστες, ιδιαίτερα τους νέους, του διαδικτύου, άλλους λιγότερο και άλλους περισσότερο. Όμως όλοι αυτοί οι νέοι βιώνουν τις τραγικές συνέπειες αναπόφευκτης καταστροφής της προσωπικής, οικογενειακής και επαγγελματικής τους ζωής. Από αυτήν την άποψη, η εξάρτηση από το διαδίκτυο, η πιο σύγχρονη μορφή εξάρτησης, αποτελεί ταυτόχρονα και την πιο ακραία μορφή αποξένωσης του ανθρώπου.

 3.1 Επιδράσεις στους νέους 

Η εξάρτηση στο διαδίκτυο επιδρά στους νέους αρνητικά. Παρακάτω παρουσιάζονται συγκεντρωτικά οι επιπτώσεις του εθισμού στο διαδίκτυο.

Επιπτώσεις του εθισμού στο διαδίκτυο:
Κοινωνική Απομάκρυνση
 Απομόνωση
 Απογοήτευση από την ζωή
Περιορισμός ελευθέρου δημιουργικού χρόνου  Δεύτερη ζωή στο διαδίκτυο
 Κατάθλιψη , Χαμηλή αυτοεκτίμηση,
Εγκληματικότητα - Αυτοκτονικός ιδεασμός
 Σχολική αποτυχία – χαμηλή επίδοση, διαταραχές ύπνου , μειωμένη φυσική δραστηριότητα, διαταραγμένες οικογενειακές και διαπροσωπικές σχέσεις, χαμηλή ποιότητα ζωής

Ξεχωρίζοντας τα παραπάνω ως πνευματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις στην συνέχεια συνοψίζονται τα σωματικά συμπτώματα.

Σωματικά συμπτώματα:

 Διατροφικές διαταραχές
Διαταραχές του ύπνου και αλλαγή των συνηθειών ύπνου
Παθήσεις σε οστά και μύες
Μειωμένη αθλητική δραστηριότητα
Ξηρά μάτια – μυωπία
Ημικρανίες
 Παχυσαρκία από την καθιστική ζωή
Παραμέληση προσωπικής υγιεινής

Αριθμοί

 Παρακάτω παρουσιάζονται τα αποτελέσματα από την έρευνα του Τ.Ε.Ι. Αθήνας (2009)
 51,4% των εθισμένων στο Διαδίκτυο δηλώνει απογοητευμένο από τη ζωή
 48,6% παραδέχεται ότι αισθάνεται μοναξιά 42 ώρες την εβδομάδα (δηλαδή, κατά μέσο όρο 6 ώρες την ημέρα) ξοδεύει online
το 27% των εξαρτημένων 1/3 των εθισμένων φοιτητών και σπουδαστών έχει μέσο όρο βαθμολογίας κάτω  του 5 
26,5% όσων συχνάζουν σε Internet καφέ παρουσιάζει συμπτώματα εθισμού στο Διαδίκτυο

Κοινωνική Απομάκρυνση – Απομόνωση

Χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση οι ψυχίατροι παρατηρούν ότι ο εθισμένος χρήστης στο διαδίκτυο εμφανίζει συμπτώματα απόσυρσης από την υπόλοιπη ζωή του και συρρίκνωση της πραγματικότητάς του και απώλεια ελέγχου των αρνητικών επιπτώσεων.

Οι ψυχίατροι περιγράφουν τη νέα αυτή διαταραχή ως βιοψυχοκοινωνική και την παρομοιάζουν με διαταραχές όπως ο αλκοολισμός, η βουλιμία, ο τζόγος κ.ά. Όπως είναι γνωστό πριν από τον εθισμό εμφανίζονται η εξάρτηση και η υπερβολική χρήση που χαρακτηρίζονται από ανεπιτυχή προσπάθεια ελέγχου. Επιζητείται συνεχώς αυξανόμενη ποσότητα χρήσης ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, ανάγκη για έλεγχο email, πλοήγηση στο διαδίκτυο, παραμέληση της οικογένειας, της εργασίας κ.ο.κ. Παρακάτω αναφέρεται η άποψη της παιδοψυχιάτρου κ. Αναστασίας Κουμούλα,

«Κάποιοι που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στην κατά πρόσωπο επικοινωνία, ειδικές ομάδες, όπως άνθρωποι με αναπηρία και άλλοι, βρίσκουν καταφύγιο και αντλούν ανακούφιση από το διαδίκτυο. Αντλούν μια κάποια “κοινωνικοποίηση” εκεί που μέχρι πρότινος θα βλέπανε παθητικά τηλεόραση». Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να αναφερθεί η συνέντευξη του Γιώργου Χρούσου, Καθηγητή Παιδιατρικής, στην Ολυμπία Λιάτσου της Ελευθεροτυπίας [9] (04/12/2008). Ο ίδιος αναφέρει ότι η απεριόριστη και ανεξέλεγκτη χρήση των νέων ηλεκτρονικών τεχνολογιών από τα παιδιά δεν μπορεί να έχει καλά αποτελέσματα για τη μετέπειτα λειτουργία τους στην οικογένεια, τον κοινωνικό περίγυρο, το σχολείο και αργότερα το χώρο εργασίας.

 Η υπερβολική χρήση του διαδικτύου επηρεάζει αρνητικά όλα τα απαραίτητα συστατικά μιας στοιχειώδους συναισθηματικής επάρκειας. Δήλωσε ότι η αλόγιστη χρήση και των τεχνολογιών, τηλεόραση και ηλεκτρονικός υπολογιστής στα δωμάτια των παιδιών, μπορεί να αποβεί πολύ βλαπτική σε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων, μικρών και μεγάλων, ιδιαίτερα των παιδιών που είναι και πιο ευάλωτα. Απαιτείται όμως διαχωρισμός, αν και σιγά σιγά αλληλοπροσεγγίζονται και γίνονται ένα. Η τηλεόραση είναι πιο παθητική, ενώ το διαδίκτυο παρέχει διαδραστικότητα. Συμφωνεί ότι τα τεχνολογικά επιτεύγματα είναι ωφέλιμα και επιτρέπουν τη διασπορά της γνώσης και της πληροφορίας, βοηθούν στην εξάπλωση της δημοκρατίας, αποκαλύπτουν και προστατεύουν από αυθαιρεσίες, παρέχουν διασκέδαση.

Βεβαίως κατέκρινε την υπερβολική χρήση η οποία σύμφωνα με τον ίδιο οδηγεί σε απομόνωση από τον κοινωνικό περίγυρο, επηρεάζοντας αρνητικά όλα τα απαραίτητα συστατικά μιας στοιχειώδους συναισθηματικής επάρκειας: αίσθηση ασφάλειας, κοινωνικότητας, προσωπικής ικανότητας και δημιουργικότητας και αυτονομίας και αυθεντικότητας. Πρόσθεσε ότι οι γονείς που το επιτρέπουν, εκθέτουν τα παιδιά τους σε μεγάλο κίνδυνο, με προβλέψιμες αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη, την επιτυχία τους ως μέλη της οικογένειας, του σχολείου και της ζωής γενικά και, συνεπώς, και την ευτυχία τους ως παιδιά και αργότερα ως ενήλικοι.

Πρόσφατη έρευνα του ΤΕΙ Αθήνας συσχετίζει την εξάρτηση των νέων από το διαδικτύου με απομόνωση, χρήση ναρκωτικών, κάπνισμα και αλκοόλ. Σύμφωνα με την έρευνα αναφέρεται ότι:«Όλα αυτά είναι απόρροια πλημμελούς ανάπτυξης και έλλειψης των στοιχειωδών συστατικών της ικανοποίησης και ευτυχίας. Στα παιδιά αυτά συνέχεια κάτι λείπει, και αυτή η έλλειψη οδηγεί σε προσπάθειες αυτοθεραπείας με μεθόδους που όχι μόνο δεν τα θεραπεύουν, αλλά τα κάνουν χειρότερα».

Απογοήτευση από την ζωή

Απογοητευμένος από τη ζωή προτού ξεκινήσει να την βιώνει, μοναχικός και προσκολλημένος σε ηλεκτρονικά παιχνίδια βίας εμφανίζεται ένας στους δύο νέους που συχνάζουν στα Internet καφέ και παρουσιάζουν συμπτώματα εθισμού στο διαδίκτυο, αποκαλυπτική έρευνα του ΤΕΙ Αθήνας.

Το 26,5% όσων πάνε στα Internet καφέ αποδεικνύεται εξαρτημένο από το νέο μέσο, καθώς ξοδεύει κατά μέσο όρο 6-7 ώρες την ημέρα «κολλημένο» μπροστά στον υπολογιστή και ικανοποιεί όλα τα διεθνή κριτήρια αναγνώρισης του εθισμού στο διαδίκτυο.

Το 40% των νέων χρηστών παίζουν τον περισσότερο χρόνο παιχνίδια βίας, ενώ το 30% αναζητά την επικοινωνία στα δωμάτια συνομιλιών (chat rooms). Σύμφωνα με την έρευνα λιγότεροι βλέπουν βίντεο, ενώ σημαντικό ποσοστό έχουν οι επισκέψεις σε ιστοσελίδες πορνογραφικού περιεχομένου. Αξίζει να αναφερθεί ότι

το 28% αναφέρει πως νιώθει μελαγχολία όταν προσπαθεί να περιορίσει τη χρήση του διαδικτύου και το 48,6% δηλώνει πως αισθάνεται μοναξιά και από χαμηλή αυτοεκτίμηση και το 57,3% δεν θέλει να εργαστεί.

Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί η συνέντευξη του καθηγητή Ποσοτικών Μεθόδων στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας κ. Χρήστος Φράγκος ο οποίος δήλωσε (Πηγή: Ελεύθερος Τύπος) «Για τους εξαρτημένους χρήστες του, το διαδίκτυο λειτουργεί ως χώρος εκτόνωσης και ανώνυμης έκφρασης της πικρίας που νιώθουν απέναντι στην κοινωνία – πικρίας συσσωρευμένης λόγω παραγόντων όπως η απόρριψη από τον κοινωνικό περίγυρο, η αδιαφορία της οικογένειας, η ανασφάλεια για το εργασιακό μέλλον, η φτώχεια.».

Ο ίδιος ηγείται μιας έρευνας που ξεκίνησε στις 10 Φεβρουαρίου 2009. Στο ερωτηματολόγιο απάντησαν 438 χρήστες του διαδικτύου, με ηλικίες 12 μέχρι 30 ετών, οι οποίοι συχνάζουν συνολικά σε 12 Internet καφέ στην Αθήνα. Ο ίδιος δήλωσε ότι με έκπληξη εντοπίστηκαν μπροστά στις οθόνες των Internet καφέ και τέσσερα παιδιά ηλικίας 8 χρόνων. «Διαπιστώσαμε ότι στις περιοχές με χαμηλότερο μέσο βιοτικό επίπεδο, η εξάρτηση από τον κυβερνοχώρο είναι μεγαλύτερη», επισημαίνει ο κ. Φράγκος. Από τις μελέτες διαπιστώνεται ότι οι εξαρτημένοι από το διαδίκτυο χρήστες νιώθουν εγκαταλειμμένοι από όλους, απογοήτευση και μοναξιά περισσότερο από ότι οι μη εξαρτημένοι. Δεν νιώθουν κοινωνική υποστήριξη.

Περιορισμός ελευθέρου χρόνου – Δεύτερη ζωή στο διαδίκτυο

Τα τελευταία χρόνια κυριαρχεί η απουσία διαλόγου και διαπροσωπικής επικοινωνίας και αυτό δίνει ώθηση να διαμορφώνονται στους νέους στη αναζήτηση μιας εικονικής πραγματικότητας ως υποκατάστατο της δικής τους καθημερινότητας. Η τάση υποκατάστασης του κενού τους ωθεί στην αναζήτηση μιας ψηφιακής “δεύτερης ζωής” η οποία θα έχει εκπλήξεις, ευκαιρίες και σχέσεις που δεν μπορούν να τις βρούν στη ζωή τους.

Στη συμβουλευτική τηλεφωνική «γραμμή - Σύνδεσμος» της ΕΨΥΠΕ (Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου), οι ψυχολόγοι λένε ότι δέχονται όλο και περισσότερα τηλεφωνήματα από γονείς που τους ρωτάνε για το τι πρέπει να πράξουν. «Οι γονείς δυσκολεύονται με τον χειρισμό συμπεριφορών των παιδιών τους στην καθημερινή ζωή. Ανάμεσα στις συμπεριφορές αυτές είναι και η πολύωρη χρήση του Η/Υ» λέει στην «Κ» η κ. Ρένα Πογιαντζόγλου, ψυχολόγος της ΕΨΥΠΕ.

«Περίπου το 15% των γονέων κάνει αναφορά σε δυσκολία να χειριστεί το γεγονός ότι το παιδί τους ασχολείται συνεχώς με τον υπολογιστή παίζοντας παιχνίδια». Ένα από τα σημαντικότερα ,από άποψης εθισμού, παιχνίδια είναι το Second Life που μπορούν να παίζουν χιλιάδες παίκτες μαζί όπου εισέρχονται είδη του πραγματικού κόσμου. Μπορεί κάποιος να πληρώσει με αληθινά χρήματα και να φτιάξει ένα εικονικό σπίτι. Μέσα σε αυτό έχουν εισαχθεί πραγματικές$ διαφημίσεις, πραγματικές τράπεζες κ.α.. Οι χρήστες νιώθουν ότι έχουν τι ζωή που θα ήθελαν και να συμπεριφέρνονται όπως θέλουνε αυτοί με την δυνατότητα reset σε κάθε σφάλμα.

Από την ηλικία των 15 ετών ο έφηβος αρχίζει να βγαίνει μόνος του και κατά συνέπεια ελέγχεται δυσκολότερα από τους γονείς.. Μπορεί να πηγαίνει σε Ίντερνετ καφέ χωρίς να γνωρίζει ο γονιός τι κάνει. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μπλέξει με ηλεκτρονικό καζίνο ή άλλα τυχερά παιχνίδια και να κλέψει και να χρησιμοποιήσει τις πιστωτικές κάρτες των γονιών του.

Ένας άλλος κίνδυνος είναι η αναζήτηση σε σελίδες με πορνογραφικό υλικό. Ένας άλλος σοβαρός κίνδυνος για τον έφηβο είναι να εθιστεί παιχνίδια ενσάρκωσης ρόλων. Τα παιχνίδια αυτά λέγονται MMORPG (massively multiplayer online role playing games) και παίζονται συγχρόνως σε διάφορες χώρες από πολλούς νέους και νέες που ενσαρκώνουν ρόλους.. Στα MMORPG όποιος συμμετέχει ενσαρκώνει ρόλο της επιλογής του και πολλές φορές ταυτίζεται με αυτόν χάνοντας τη δική του ταυτότητα. Το ενδιαφέρον του για το παιχνίδι είναι αδιάκοπο σπαταλώντας στο μέγιστο τον ελεύθερο χρόνο του. Τα πιο δημοφιλή μεταξύ αυτών των παιχνιδιών είναι τα εξής: World Warcraft, Linage, Aion, Star Wars κ.λπ.

Χαμηλή απόδοση στις σπουδές 


Οι περισσότεροι νέοι οι οποίοι τείνουν να εθιστούν ή είναι ήδη εθισμένοι, μαθητές και φοιτητές παρουσιάζουν χαμηλή απόδοση στις σπουδές τους σε ποσοστό 90% και αυτό είναι προφανώς αναμενόμενο αφού δεν έχουν διάθεση και χρόνο για αυτό.

Οι φοιτητές που σπουδάζουν γνωστικά αντικείμενα που προϋποθέτουν μεγαλύτερη ενασχόληση με τον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή, όπως οι φοιτητές Πληροφορικής παρουσιάζουν διπλάσιο ποσοστό, εξάρτησης από το διαδίκτυο (16%), από φοιτητές πού δεν είναι εξοικειωμένοι, λόγω γνωστικού αντικειμένου, με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, όπως οι φοιτητές της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων(8%).

Κίνδυνος για την ζωή 

Περισσότερα περιστατικά σχετικά με τις επικίνδυνες συνέπειες της διαδικτυακής εξάρτησης εμφανίζονται στην Ν. Κορέα και στην Κίνα όπου η ξαφνική και γρήγορη διείσδυση του διαδικτύου δημιούργησε σοβαρά προβλήματα. Στη Ν. Κορέα αναφέρθηκαν δέκα θάνατοι εφήβων από καρδιο-αναπνευστικά αίτια σε ιντερνέτ καφέ και το 2.1% των παιδιών 6-19 χρόνων χαρακτηρίζονται ότι ικανοποιούνται τα κριτήρια για εθισμό στο διαδίκτυο.

Ο εθισμός στο διαδίκτυο αποτελεί σήμερα ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα δημόσιας υγείας για την Ν. Κορέα. Οι εξαρτημένοι σε ποσοστό 80% χρειάζονται θεραπεία και γύρω στο 22% θεραπεία όπως αναφέρει ο Ahn (2007). Στην Κίνα ο εθισμός στο διαδίκτυο αφορά το 13.7% των Κινέζων εφήβων και ξεκίνησαν διαδικασίες αντιμετώπισης του φαινόμενου με περιορισμό της χρήσης των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Ένα τρομακτικό παράδειγμα το οποίο διαδραματίστηκε στη Ν. Κορέα, το 2005, όπου ένα βρέφος τεσσάρων μηνών πέθανε, όταν οι γονείς του το άφησαν μόνο του για να παίξουν διαδικτυακά παιχνίδια σε ένα Ιντερνετ καφέ.

Στην ίδια χώρα, η οποία αποτελεί αντικείμενο μελέτης ως προς το πρόβλημα της εξάρτησης υπολογίζεται ότι το 30% των εφήβων αντιμετωπίζει πρόβλημα εθισμού, το οποίο θεωρείται ένα από τα πιο σοβαρά ζητήματα δημόσιας υγείας. Στην Ιαπωνία, ο αντίστοιχος αριθμός αγγίζει το 1,5 εκατομμύριο εφήβους, ενώ στις ΗΠΑ το 8% των σπουδαστών κολεγίων χρειάζεται συμβουλευτική βοήθεια.

Aύξηση της εγκληματικής συμπεριφοράς 

 Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο, έγινε μια ανασκόπηση 173 ερευνών του U.S. National Institute Of Health [10] και όλες συνέκλιναν στο συμπέρασμα πως η παρατεταμένη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά, της τηλεόρασης και των video games συνδέονται:

• με την επιθετική συμπεριφορά,
• την παιδική παχυσαρκία,
• το κάπνισμα από μικρή ηλικία και
• την εμπλοκή σε επικίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές.

Η εκτεταμένη χρήση του διαδικτύου και των άλλων συναφών τεχνολογιών από τα παιδιά μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την μακρόχρονη συμπεριφορά τους καθώς και να διαμορφώσει συμπεριφορές. Σημαντικό αποτέλεσμα είναι η συσχέτιση της εκτεταμένης χρήσης του διαδικτύου από παιδιά που έπαιζαν βίαια παιχνίδια με:

• την πτώση της επίδοσης των παιδιών αυτών στο σχολείο,
• αύξηση της βίαιης συμπεριφοράς,
• με μυοσκελετικά προβλήματα και
• με επιληπτικές κρίσεις

Δεν είναι καθόλου παράξενο που παιδιά εύπορων οικογενειών και υψηλών κοινωνικών τάξεων σχετίζονται περισσότερο με τον ηλεκτρονικό τζόγο, έχοντας μεγαλύτερη πρόσβαση στις ειδικές κάρτες για online στοιχήματα. Οι ειδικές κάρτες οι οποίες κυκλοφορούν τον τελευταίο χρόνο στην Ελλάδα και μπορεί να τις προμηθευτεί οποιοσδήποτε, ακόμη και από το περίπτερο. Κάποιοι νέοι ηλικίας 15 έως 23 ετών ξοδεύουν κατά μέσο όρο 200 ευρώ το μήνα σε τέτοιες κάρτες, για να στοιχηματίζουν ηλεκτρονικά σε αθλητικούς αγώνες.

Οι ειδικοί θεωρούν ότι αυτές οι κάρτες βοηθούν τους εφήβους στον εθισμό του ηλεκτρονικού τζόγου. Σύμφωνα με έρευνα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας του Νοσοκομείου Παίδων, το 53,4% των εφήβων χρησιμοποιεί συστηματικά το διαδίκτυο και δηλώνει ότι η κύρια ασχολία του είναι τα παιχνίδια Σύμφωνα πάλι με την έρευνα του Τ.Ε.Ι. Αθήνας (2009) φαίνεται ότι ο εξαρτημένος υποκύπτει και σε άλλα αντικοινωνικά παραπτώματα αφού το 29 % των εξαρτημένων στο διαδίκτυο παίρνει ναρκωτικές ουσίες τουλάχιστον μια φορά την ημέρα. Επίσης τo 20% των εξαρτημένων στο διαδίκτυο καταναλώνει πάνω από 5 κανονικά ποτήρια οινοπνευματωδών ποτών την ημέρα.

Πηγή:
 από την διπλωματική εργασία
με τίτλο

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΣΗ
του
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΥΛΩΝΑ

πίνακας: John Griffiths