Οικογένεια και Οικογενειακές σχέσεις Ψυχολογία - Συμβουλευτική - Ψυχοθεραπεία

Η ψυχική υγεία μπορεί να οριστεί ως ικανότητα ευχαρίστησης του ατόμου από την κοινωνική του πράξη. Μια ικανοποίηση η οποία εξαρτάται από την δυνατότητα να διαχειρίζεται την καθημερινότητα του σύμφωνα με τα πιστεύω του και σύμφωνα με τις αποφάσεις που αυτό μπορεί να πάρει . Σε αυτό το επίπεδο η ελαστικότητα των συναισθηματικών επενδύσεων, η μεταβλητότητα των αμυντικών μηχανισμών και ο επαναπροσδιορισμός των στόχων, προσδίδει στο άτομο, όχι μόνο την δυνατότητα ορίζει την προσωπική του ανάπτυξη, αλλά και να καθορίζει καινούργιους πραγματοποιήσιμους στόχους προσδοκώντας την ικανοποίηση. Η ικανότητα λοιπόν να δεσμευτεί σε κάτι καινούργιο εμπεριέχει την δυνατότητα να επενδύει εκ νέου σε νέες σχέσεις και ανθρώπους, μη παραμένοντας «κολλημένος» σε παλιές. Αυτή την κατάσταση θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε με τον όρο μεταβίβαση, ή μετάθεση, τον οποίον ο Φρόιντ, πρώτος όρισε   σαν ένα μηχανισμό άμυνας του εγώ. Ο όρος έχει πολλές ερμηνείες, αλλά εμείς θα μείνουμε σε...

Στις διαπροσωπικές μας σχέσεις καλό είναι  να στοχεύουμε  περισσότερο την δική μας  αλλαγή παρά να θέλουμε να  αλλάξουμε τον  άλλον.  Διότι σημαντικό είναι να μπορούμε  δεχτούμε αυτό που θέλει  να είναι... παρά  αυτό που εμείς  θέλουμε να γίνει. Η σημαντικότητα που νομίζουμε ότι  αποκομίζουμε από την  αλλαγή του άλλου,  καλό είναι να γνωρίζουμε ότι ενισχύεται  από  την απώλεια μέρους της δικής του  σημαντικότητας. Στην ουσία η απώλεια αυτή δεν είναι μόνο  δική του, αλλά  αποτελεί απώλεια της ίδιας  της σχέσης. Διότι στα πλαίσια  της  διαπροσωπικής σχέσης όσο μειώνεται η  σημαντικότητα  του άλλου τόσο μειώνεται  και  η δική μας. Και κατ'  επέκταση... της ίδιας της  σχέσης!! Κερεντζής Λάμπρος πίνακας: bruce rolff

....Η ανακάλυψη του ΚΟΣΜΟΥ δεν είναι παρά μια αποκάλυψη. Μια δυνατότητα που η φύση των πραγμάτων προσφέρεται σαν “κόσμος” μπροστά στο παιδί και περιμένει να φανερώσει τον πλούτο της. Ο πλούτος της αποκαλύπτεται μόνο από την ενεργητική του στάση. Δηλαδή από τον τρόπο προσέγγισης και την πράξη του. Η πράξη του “βγάζει” στην επιφάνεια αυτό που φαίνεται κρυμμένο, αποκαλύπτοντας συγχρόνως και τις δυνατότητες του, οι οποίες μέχρις εκείνη την στιγμή φαίνονταν και αυτές άγνωστες. Άρα η αποκάλυψη γίνεται προς δυο διαφορετικές κατευθύνσεις. Μια προς τα “έξω”, προς τον κόσμο, και η άλλη προς τα “μέσα”, προς τον εαυτό. Έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι ο κόσμος και ο εαυτός είναι πάντα συνδεδεμένοι, διότι η αποκάλυψη του ενός αποκαλύπτει τον άλλον και το αντίθετο. Το ρήμα κοσμέω - κοσμώ προέρχεται από το ουσιαστικό ΚΟΣΜΟΣ. Σημαίνει “τακτοποίηση”, “διευθέτηση”, αλλά και “στόλισμα”. Σύμφωνα με τα παράγωγα της λέξης, η αποκάλυψη του κόσμου για το παιδί δεν είναι μόνο μια απλή διε...

Η υποταγή... Ο άνθρωπος σαν υποκείμενο μέσα στην ιστορία διαμορφώθηκε από την παρουσία πάντα μιας εξουσίας. Η κατασκευή του εμφανίζεται φυλογενετικά και ιστορικά σαν αντικείμενο πρωτίστως της θρησκείας και μετά της πολιτικής. Σε αυτή την περίπτωση, η οικογένεια σαν θεσμός έρχεται να βοηθήσει εφαρμόζοντας, αναπαράγοντας και σταθεροποιώντας τις επιταγές και των δύο. Ό πως λέει ο Μπολιμπαρ 1 . ανάμεσα στην υποταγή και την αναγκαιότητα υπάρχει μια σημαντική διαφορά. Σε κοινωνικό επίπεδο η επίγεια εξουσία για να λειτουργήσει αποτελεσματικά έπρεπε να επικαλεστεί την κατευθείαν σχέση της με το θείο. Έπρεπε να εμφανιστεί σαν υποκατάστατο της θεϊκής εξουσίας, σαν θέλημα θεού. Έτσι η υποταγή φαίνεται ότι εμπεριέχει και επενδύει την εξουσία με μια μορφή μεγαλείου. Μ' ένα θαυμασμό του υποκειμένου γι' αυτή. Με ένα δέος, κάτι που ξεπερνά την επίγεια καθημερινότητα αποδίδοντας της υπερφυσικές δυνάμεις. Δυνάμεις που ξεπερνούν την λογική προσέγγιση των καταστάσεων. ...

  «Αποτεφρωμένη ΄σάρκα μυρίζει στο δωμάτιο, στο   καθρέφτη προσπαθώ να κρύψω το πέρασμά του. Οι γονικές φιγούρες αλληλοκοιτιούνται   η μία απέναντι στην άλλη. Οι κινήσεις τους μπερδεμένες από την χρόνια καταπίεση της επιθυμίας και την προσπάθεια επικράτησης μια πλασματικής εφορείας που φρόντιζε να κρατά την πραγματικότητα μου δέσμια της δικής τους σχέσης. Με τον πατέρα   είχα μια σχέση ανταγωνιστικότητας από παλιά, την οποία καταλάβαινα ότι αυτός την έβαζε ανάμεσα μας με αυτά που έλεγε. Πάντα είχε να μου κάνει μια παρατήρηση, αλλά στην σχέση με την μητέρα πάντα δεχόταν παρατηρήσεις από αυτή. Όσες φορές αντιτάχθηκα στην ξεκάθαρη προσπάθεια να με συγκρίνει με την αποτυχημένη του πορεία μέσα στην σχέση με την μάνα μου, η μάνα μου, ερχόταν να τον δικαιολογήσει, λέγοντας μου ότι έχω δίκιο, αλλά να μην του πηγαίνω τόσο κόντρα διότι δεν το αντέχει. Είναι ευαίσθητος έλεγε… Σαν αυτό που γινόταν να το έριχνε επάνω μου, ενώ από την άλλη χαιρόταν για αυτά που σκ...

Υπάρχουν στιγμές που αίσθηση των ορίων περιπλέκεται.  Χάνεται το διαχωριστικό ανάμεσα στους άλλους και σε εμάς.  Ένα βιασμένο χαμόγελο παίρνει την θέση του εαυτού.  Την θέση του προσώπου εναλλασσόμενες μορφές που ζητάν να επιβιώσουν μέσα από εμάς. Η ιστορικότητα της οικογένειας σβήνει το προσωπικό χρόνο,  καλύπτει την ιδιωτικότητα μας.   Υπάρχουν στιγμές που   η μαζική αντιμετώπιση της παρουσίας, μας κλειδώνει στο δωμάτιο των οικογενειακών ποινών και ανταμοιβών.  Που χάνεται και η αίσθηση των ορίων του σώματος.  Νιώθουμε ότι είμαστε το ίδιο το δωμάτιο, και ότι ο τοίχος γίνεται ένα ζαρωμένο μέτωπο από γδαρμένο σοβά που ματώνει αλλά δεν το βλέπει κανείς… Κερεντζής Λάμπρος Πίνακας: Aneta Solecka

Ο λόγος αποτελεί στοιχείο έκφρασης της παρουσίας του υποκειμένου αλλά εξαρτάται από την μορφή που θα πάρει στην εκφορά του. Φαίνεται ότι πρέπει να ελεγχθεί και να κατηγοριοποιηθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις των άλλων. Δηλαδή, από την ένταση και την χρεία του θα εκληφθεί σαν δείγμα καλής, ή όχι συμπεριφοράς.  Πάντα ενεδρεύει ο φόβος, ο λόγος να πάρει διαστάσεις αντίλογου, αντίθεσης, άρνησης, ακόμα και επιθετικής διάθεσης. Έτσι από ανέκαθεν έπρεπε να οριοθετηθεί σε πλαίσια που θεωρούνται κόσμια και επιτρεπόμενα από το εκάστοτε κοινωνικό περιβάλλον. Αντίθετα η σιωπή, φαίνεται ότι προβάλει την ευγένεια του χαρακτήρα του υποκειμένου, την εκδήλωση του σεβασμού προς τους άλλους, την προσαρμογή και την μετρημένη παρουσία του, όπως αρμόζει στις επιθυμίες τους.   Η σιωπή σαν βασικό παιδαγωγικό εργαλείο, έκτισε ένα κόσμο στα μέτρα της εξουσίας εδώ και αιώνες. Επέβαλε την απαγόρευσης της ελεύθερης έκφρασης για διάφορους λόγους και κατασκεύασε ένα κόσμο βουβών συναισθημ...

Οι μορφές συναισθήματος που αναγεννιούνται  στο ζευγάρι, συγκροτούν ένα μεγάλο φάσμα το οποίο, με αφετηρία την έλξη και τον έρωτα, μπορεί να πάρει δυο μορφές. Η πρώτη, με κατεύθυνση την συντροφικότητα που καταλήγει στην αγάπη. Και η δεύτερη με κατεύθυνση τον αποχωρισμό, που περνά στην αδιαφορία, ή… καταλήγει σε μίσος. Ο χρόνος αυτής της διαδικασίας είναι η ίδια η ζωή. Οι παράγοντες που επενεργούν, είναι σαν το ανεξερεύνητο σύμπαν που όσο το κατακτάς, τόσο αντιλαμβάνεσαι  ότι είσαι στην αρχή. Κερεντζής Λάμπρος Φωτό: το φίλμ Amour του Michael Haneke (2012)

Ακόμα μια φορά αναγκάζομαι να μιλήσω για την κοινωνική κατάσταση προσπαθώντας να κατανοήσω την συμβαίνει χρησιμοποιώντας την επαγγελματικές μου γνώσεις σε ένα θέμα που ξεφεύγει των αρμοδιοτήτων μου. Θα ήθελα να έχω την επιείκειά σας… Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κοινωνία μας βίωσε και βιώνει δύσκολες κοινωνικές συνθήκες, (μνημόνια) οι οποίες αποδόθηκαν  βέβαια σε παράγοντες που δεν έχουν να κάνουν με αυτή, αλλά δεν σημαίνει ότι δεν μεγάλωσαν την αμφισβήτησης των διαφόρων πολιτικών και οικονομικών αποφάσεων   καθώς και των θεσμών που συμμετείχαν σε αυτές,  εγχώριων και αλλοδαπών. Η κοινωνία μας λοιπόν βίωσε την οικονομική απειλή και στο βαθμό που δεν αναγνώρισε την δική της ευθύνη, η απειλή θεωρήθηκε κατευθυνόμενη από αυτούς που μια ζωή επιβουλεύονται την παρουσία της.   Η ύπαρξη μιας νέας απειλής από την συμφωνία των Πρεσπών προκαλεί μια καινούργια κοινωνική αναστάτωση. Πυροδοτεί μέσα μας κάτι το αρχέγονο   το οποίο θα έλεγα ότι συνορεύει με το έν...

Πολλές φορές η συνειδητοποίηση ορισμένων καταστάσεων μπορεί να δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα στην ζωή μας, οπότε το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να τις… αγνοήσουμε. Βέβαια η αγνόηση μεταθέτει το πρόβλημα… δεν το επιλύει.   Η μετάθεση από την επίλυση ενός προβλήματος διατηρεί την αγωνία της αναμονής, δίνοντας την εντύπωση ότι το πρόβλημα φαίνεται ακόμα πιο σημαντικό από ότι είναι. Έτσι προσφέροντας του μια περίοπτη θέση το κάνει ρυθμιστή της κοινωνικής μας συμπεριφορά. Διατηρώντας λοιπόν το πρόβλημα και μεταθέτοντας την επίλυση του, διατηρούμε την παρουσία του, πράγμα που δηλώνει ότι το πρόβλημα προσφέρει και όχι ότι εμποδίζει την κοινωνική μας λειτουργία . Ότι αποτελεί και αυτό ένα λειτουργικό στοιχείο το οποίο παρόλο που παρουσιάζεται σαν εμπόδιο στην ουσία μας παρέχει μια διέξοδο… από άλλες προβληματικές καταστάσεις. Με αυτό τον τρόπο επαληθεύεται ένα βασικό αξίωμα της συστημικής ψυχοθεραπείας όπου ορίζει  ότι  « το πρόβλημα δεν είνα...

Μιλώντας για τον αποχωρισμό στην οικογένεια, καταλαβαίνουμε ότι αυτός αποτελεί αναπόσπαστο κεφάλαιο στην ζωή της. Υπάρχει και αναπτύσσεται σαν συστατικό των οικογενειακών σχέσεων. Αναπτύσσεται με τον ίδιο τρόπο που αναπτύσσονται τα «παιδιά» μέσα σε αυτή, και αποτελεί την υλική πραγματικότητα της ικανότητα της να δημιουργεί και να κοινωνικοποιεί ανεξάρτητες οντότητες με επιτυχία. Ο αποχωρισμός πραγματώνεται με την απομάκρυνση των «παιδιών» από την οικογενειακή εστία η οποία επιφέρει την αλλαγή της έννοιας και της μορφής της γονικής σχέσης, εισάγοντας την απόσταση η οποία εμπεριέχει τον πόνο αλλά και την χαρά της αλλαγής, την αναγκαία αντιμετώπιση μιας καινούργιας διάστασης του βίου του γονέα, αλλά και του παιδιού. Η διαφορά είναι ότι το «παιδί» με τον αποχωρισμό ανακαλύπτει συνεπαρμένο, όλο και περισσότερο τις δυνατότητες, τις ικανότητες, τον εαυτό του και κατ’ επέκταση την ζωή που ανοίγεται μπροστά του με τις άπειρες επιλογές του, ενώ ο γονέας βιώνει τον αποχωρισμό σαν ένα περ...

Αφημένοι στις εισόδους της ζωής, αναζητάμε την σιγουριά αποδεχόμενοι να αναπαραγάγουμε το σταθερό δοκιμασμένο πλαίσιο της κοινωνικής αδιαφορίας. Αυτό θα μας επιτρέψει, καθώς ταξιδεύουμε στην χαλαρότητα της παγκόσμιας καταστροφικότητας και του ανεξέλεγκτου άγχους της, να υιοθετήσουμε την πεπατημένη οδό της ταπείνωσης. Να υιοθετήσουμε την θλίψη που γεννάται από την προσπάθεια να απαλλαγούμε από το βάρος της παρουσίας και να αποδεχτούμε τον αναγκαίο πλέον ευνουχισμό της επιθυμίας. Έτσι ώστε να αποποιηθούμε την ευθύνη και να πορευτούμε αγκαλιά με την απουσία της ελευθερίας μας. Τυφλοί από το φως που   πηγάζει μέσα μας, προσπαθούμε να ντυθούμε το σκοτάδι που μας προσφέρουν απ’ έξω μας, και δεχόμαστε την αρχή της ζωής σαν να είναι το τέλος της. Καταπίνουμε φαρμακευτικές δόσεις υποταγής σε ταμπλέτες καθημερινής βίας και σκυμμένοι πάνω από την οθόνη ενός μέλλοντος που δεν μας ανήκει. Εκλιπαρούμε την προσοχή ενός κόσμου χωρίς ανθρωπισμό. Ενός κόσμου που χρωματίζει...