Οι “εισαγωγικές” εξετάσεις

Στην μικρή μας χώρα κάθε χρόνο συμβαίνει, διαδραματίζεται μια τελετουργία σαν και αυτές που παλαιότεροι πολιτισμοί τις χρησιμοποιούσαν για να ετοιμάζουν την είσοδο των εφήβων στην ενήλικη ζωή. Αν οι τότε τελετουργίες της άνοιξης είχαν σχέση με τον έρωτα και γενικά με την μύηση του/ης εφήβου/ης στις ηδονές του, που σήμαινε επίσης και την αποδοχή του από την ομάδα των ενηλίκων, σήμερα οι εισαγωγικές εξετάσεις διατηρούν αυτό το ρόλο, δηλαδή γίνονται και αυτές κάθε άνοιξη, δημιουργώντας όμως μια κατάσταση στα “παιδιά” που δεν έχει σχέση με την ηδονή, την ικανοποίηση της φύσης τους, και εν γένη της αποδοχής τους στην κοινωνία των ενηλίκων, αλλά με το άγχος, τον περιορισμό, την στέρηση της ηδονής και τον φόβο του αποκλεισμού από αυτή.

Η μικρή μας λαμπρή κοινωνία, μέσω του μηχανισμού των “εισαγωγικών” θέτει ένα είδος ελέγχου και διαλογής των νέων στους κόλπους της. Mε μια σκληρή ιεράρχηση καθορίζει αυτό που “αξίζει” ή δεν “αξίζει” να δοθεί σε αυτούς, από αυτό που θα έπρεπε να προσφέρει αβίαστα μια δημοκρατική κοινωνία : την Μόρφωση.

Με αυτό τον τρόπο όσο και να θέλει η κοινωνία μας, να προβάλλει το ενδιαφέρον της για τα δικαιώματα των νέων, τις δημοκρατικές διαδικασίες και όλα αυτά τα ωραία λόγια των πολιτικών της, και των ενήλικων πολιτών της, το σύστημα των “εισαγωγικών” εξετάσεων την εμποδίζει.

Το σύστημα των “εισαγωγικών” αποτελούσε, αποτελεί και θα αποτελεί ένα κρεβάτι του Προκρούστη για κάθε έφηβο πάνω στο φούντωμα του ερωτισμού του με την ζωή. Έτσι από πολύ νωρίς οι νέοι και οι νέες μαθαίνουν ότι η κοινωνία μας δεν είναι μια δημοκρατική κοινωνία διαλόγου και ισότητας, αλλά μια κοινωνία υποταγής και ευκαιριών. Μέσα στην “ανωριμότητα” που τους διακρίνει, καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα σύστημα αυστηρό, το οποίο δεν σηκώνει αντιρρήσεις. Βρίσκονται αναγκασμένοι/ες να οδηγηθούν στο ικρίωμα, στην διαλογή, στην αποδοχή ή τον αποκλεισμό από τον κοινωνικό Προκρούστειο μηχανισμό που είναι οι “εισαγωγικές”.

Η μικρή μας κοινωνία μέσω των “εισαγωγικών” δεν προβάλει την ελευθερία της έκφρασης, αλλά αντίθετα των αναμηρυκασμό πεθαμένων γνώσεων με σκοπό την μετατροπή της ζώσας νεανικής ύλης σε ένα πτώμα χωρίς επιθυμίες έτοιμο να υπηρετήσει την αναπαραγωγή της ανελευθερίας που τόσο έχει ανάγκη.

Όλο αυτό λοιπόν το οικοδόμημα των “εισαγωγικών” εξετάσεων οδηγεί τους νέους και τις νέες σε ένα κοινωνικό προθάλαμο όπου βασιλεύει η αδικία, η ανισότητα, ο αυτοπεριορισμός και η αποδοχή κοινωνικών δεδομένων που δεν υπολογίζουν την παρουσία τους σαν ενεργούς πολίτες, αλλά σαν “μέσα” για την επίτευξη άλλων στόχων. Στόχων που αργότερα θα καλεστούν να υπηρετήσουν και οι ίδιοι!

Έτσι οι "εισαγωγικές" εξετάσεις κάθε άνοιξη, αποτελούν το γεγονός πάνω στο οποίο θα σκύψει ολόκληρη οι κοινωνία και οι θεσμοί της, όπου με κροκοδείλια δάκρυα οι ενήλικες από κάθε κοινωνική θέση θα διαδηλώσουν την συμπόνια τους για την κατάσταση, που οι ίδιοι ετοίμασαν στα “παιδιά” τους και θα “προσευχηθούν” για την επιτυχία τους, δείχνοντας όμως πόσο ανίκανοι είναι να αλλάξουν αυτή την παράλογη κατάσταση.

Παράλογη, διότι το όλο εγχείρημα δεν έχει να κάνει με την γνώση, αλλά με τον θάνατο της γνώσης. Δεν έχει να κάνει με την εκπαίδευση, αλλά την παρα-εκπαίδευση. Δεν έχει να κάνει με κάτι φυσιολογικό, αλλά με μια παρά φύση κοινωνική ενέργεια η οποία έχει αποκτήσει την φυσιολογικότητα της μέσα από την μη φυσιολογική αντιμετώπιση της.

Ξέχωρα όμως από την κοινωνική προσέγγιση του θέματος, σε ψυχολογικό επίπεδο η κατάσταση είναι ανυπόφορη, για τους νέους και τις νέες. Το στρες από την εξέταση ξεπερνά κατά πολύ την ικανότητα αντοχής τους. Η αίσθηση του εαυτού τους, καθώς και η εικόνα τους καθορίζεται από αυτή την εξέταση με ένα τρόπο που πολλές φορές οδηγεί τόσο τα παιδιά, όσο και τις οικογένειες τους, σε ψυχωτικά αδιέξοδα.

Έψαξα στο Internet για να βρω τι λένε για τις εισαγωγικές. Κάτι σαν συμβουλές για τους εξεταζόμενους από επιστήμονες, αλλά σε αυτό το τομέα δεν βρήκα παρά μόνο μια ψυχολόγο που είχε γράψει κάτι το οποίο το αναπαρήγαγαν καμιά δεκαριά σαιτ. Ή συνάδελφος λοιπόν, καλώς έγραφε με ποιο τρόπο θα αποφύγουν το στρες οι νέοι και οι νέες και το πως πρέπει να συμπεριφέρεται η οικογένεια. Το κείμενο όμως αυτό μας άφηνε να φανταστούμε την έκταση που παίρνουν οι εισαγωγικές εξετάσεις στην ζωή των παιδιών και της οικογένειας τους και με ποιο τρόπο μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την εξέλιξή τους. Πόσο αποτελεί ένα κριτήριο κοινωνικοποίησης του “παιδιού” αλλά και ικανοποίησης της οικογένειας, επιτυχίας της ή όχι σαν κοινωνική ομάδα. Πόσο οι “εισαγωγικές” μπορούν να γίνουν ένα “τοξικό” διαχρονικό θέμα για το “παιδί” αλλά και για την οικογένεια.

Βέβαια θα μου πείτε ότι χωρίς “εισαγωγικές” δεν χάνεται τίποτα. Θα μπορούσα να συμφωνήσω μαζί σας. Ίσως να φαίνεται ότι δεν χάνεται τίποτα και υπάρχουν πολλοί συμπολίτες μας που δεν μπήκαν σε ανώτατες σχολές και μεγαλούργησαν, όπως και άλλοι που μπήκαν και απέτυχαν, όμως το ζήτημα δεν είναι εκεί ! !

Το ζήτημα είναι ότι από την στιγμή που υπάρχει αυτός ο κοινωνικός μηχανισμός, ο οποίος είναι καθαρά ένας μηχανισμός διαλογής και αξιολόγησης ανθρώπινου δυναμικού, με το πέρασμα του χρόνου, έχει γίνει θεσμός. Σαν θεσμός, σε πραγματικό ή φανταστικό επίπεδο, αποτελεί το βασικό κοινωνικό κριτήριο αξιολόγησης για κάθε πολίτη, είτε τον έχει περάσει, είτε όχι. Είτε έχει πετύχει, είτε όχι.

Η Μετατροπή τους σε θεσμό, η “θέσμιση” τους, όπως θα έλεγε ο Καστοριάδης μέσα από την γλώσσα, την συμπεριφορά, και τις κοινωνικές αξίες, επιβάλλουν ένα τρόπο να σκεπτόμαστε και να δρούμε. Έτσι σαν κοινωνικός θεσμός καθορίζει και διαμορφώνει εκτός από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και την φαντασιακή οργάνωση της κοινωνίας γύρω από αυτόν.
Η αξιολόγηση λοιπόν του κάθε πολίτη της μικρής μας χώρας, είτε σε προσωπικό, είτε σε κοινωνικό επίπεδο γίνεται πάντα με γνώμονα αυτό το μηχανισμό-θεσμό ο οποίος διαμορφώνει τις συνθήκες τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο, είτε συμμετέχει κανείς σε αυτόν, είτε όχι.

Η διαμόρφωση αυτή δεν ευνοεί τα “παιδιά”, δεν ευνοεί τον πολίτη και σε τελική ανάλυση δεν ευνοεί την δημιουργία μια κοινωνίας ανοιχτής και ελεύθερης, αλλά το αντίθετο την διαμορφώνει, όπως είπα πάρα πάνω - με γνώμονα τη ιεραρχία - την ανισότητα, την υποταγή και τελικά την καθυπόταξη του κάθε νέου και νέας πριν ακόμα ξεκινήσει την ενήλικη ζωή του.

Με λίγα λόγια η "εισαγωγικές" εξετάσεις διαβρώνουν την κοινωνία αντί να την δυναμώνουν.

Κερεντζής Λάμπρος