Η Γυναίκα στην Ορθοδοξία

"Ουκ ένι άρσεν και θήλυ πάντες γαρ υμείς

εις έστε εν χριστό"


Η εικόνα της γυναίκας ήταν δισυπόστατη μέσα στους αιώνες. Από αιώνα σε αιώνα περνούσε από την αναγνώριση στην απόρριψη Από την μία πλευρά δεν της αναγνωριζόταν κανένα δικαίωμα και καμία ελευθερία. Ήταν κτήμα του άνδρα, φυλακισμένη στο γυναικωνίτη. Και από την άλλη αναγνωριζόταν η σημαντικότητα του ρόλου της στην αναπαραγωγή και της θέσης της δίπλα στα παιδιά. Με αυτό τον τρόπο η αναγνώριση της μητρότητας, έγινε το οχυρό άμυνας της γυναίκας μέσα στους χρυσοποίκιλτους πολιτισμούς. Αυτή η αναγνώριση της συμφωνούσε με θρησκευτικοπολιτικές ιδεολογίες που έκτισαν τον κόσμο στα μέτρα και τα σταθμά του άνδρα. Κάθε θεοκρατικό σύστημα, για να υποστηρίξει την συνοχή του, έπρεπε να περιορίσει την σεξουαλικότητα της γυναίκας με την μητρότητα και να δημιουργήσει ευνοϊκούς παράγοντες για την αναπαραγωγή του Για αυτό λοιπόν το λόγο πολύ σωστά ο έγραψε ο πατριάρχης Χρυσόστομος σε αντίθεση με τον απόστολο Παύλο ότι, «Εάν κάπου υπάρχει ο θησαυρός του ανθρώπου, εκεί είναι η καρδιά του σε μεγάλο βαθμό, σε μεγάλο βέβαια βαθμό όπου είναι το παιδί, εκεί βρίσκεται και της μάνας η σκέψη»1.

Οι θέσεις που κρατούσαν τρεις ιεράρχες για την γυναίκα, τα παιδιά και γενικά για την οικογένεια με είχαν κάνει να βλέπω φως μέσα στο σκοτάδι του μεσαίωνα. Σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να γεμίσω σελίδες με τα ωραία λόγια των πατέρων της εκκλησία για την γυναίκα, οι οποίοι πρωτοστάτησαν εκείνη την εποχή στην διαμόρφωση των ιδεών και των πεποιθήσεων και βοήθησαν να δημιουργηθούν οι κοινωνικές συνθήκες εκείνης της περιόδου. Σε αυτό βοήθησε και η προτροπή του αποστόλου Παύλου όσον αφορά την υπακοή των δούλων και την υποταγή των γυναικών, χρησιμοποιώντας το απόφθεγμα του Τερτυλλιανού «Γυναίκα είσαι θύρα του διαβόλου….οφείλεις πάντα να περιφέρεσαι στα μαύρα και στα κουρέλια»2. Και να σκεφτεί κανείς, όπως λέει η κυρία Ρούλα Κακλαμανάκη, ότι μια από τις βασικές αρχές του χριστιανισμού ήταν η ισότητα. « Ουκ ένι άρσεν και θήλυ πάντες γαρ υμείς εις έστε εν χριστό» 3

Εδώ διακριβώνουμε τον τρόπο λειτουργίας που επικρατούσε και επικρατεί μέσα στους αιώνες, όσον αφορά την θέση της γυναίκας, όπου από την μια, μέσω της μητρότητας αποκτά κάποιο κύρος και προστασία - δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, και αυτό το κύρος το μοιραζόταν με τον άνδρα. - Και από την άλλη, σαν φορέας θηλυκότητας, σαν γυναίκα, χάνει το κύρος της και θεωρείται σκλάβα και αμαρτωλή, μηδαμινή.

Η δισυπόστατη εικόνα της γυναίκας, έχω την εντύπωση ότι δημιουργήθηκε από δύο χαρακτηριστικά της, την θηλυκότητα και την μητρότητα. Η θηλυκότητα εθεωρείτο στοιχείο διαβρωτικό, άναρχο και προκλητικό, επικίνδυνο για την κοινωνική συνοχή. Η μητρότητα αντίθετα ήταν το στοιχείο, το οποίο καθόριζε την συνέχεια, την αναπαραγωγή, όπως επίσης την θαλπωρή και την συνοχή της κοινωνίας .Θηλυκότητα και μητρότητα τα δύο αυτά στοιχεία προκαλούσαν δέος, στον άνδρα. Ιερό φόβο μπροστά στο μυστήριο που δεν μπορούσε να καταλάβει..Δεν ήταν τυχαίο ότι ταύτιζαν την γυναίκα με την γή, με την φύση και τις αλλαγές της Η γονιμότητα ήταν αυτή που συνέδεε την γυναίκα και την φύση. Ήταν αυτό που τους έδινε αυτή την θεϊκή της υπόσταση. Εδώ λοιπόν η γονιμότητα και η θηλυκότητα αποκτούν μια διαφορετική επίδραση στον άνδρα και προκαλούν διαφορετική συναισθηματική εκφόρτηση σύμφωνα με την οποία, η μητρότητα θαυμάζονταν αλλά η γυναίκα καταδιωκόταν.

Και τα δύο αυτά στοιχεία δηλαδή την μητρότητα και την θηλυκότητα, τα είχε ανάγκη ο άνδρας, αλλά φαίνεται ότι δεν μπόρεσε ποτέ να τα συμφιλιώσει μέσα του, να τα συνταιριάσει, να καταλάβει ότι αποτελούσαν και αποτελούν μια ενότητα. Αντίθετα με την βοήθεια της θρησκείας, τα αντιλήφθηκε σαν χωριστά, σαν αντίθετα, γιατί έτσι νόμιζε πως τον βόλευε. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκαν δύο γυναικείες μορφές, δύο εικόνες θα λέγαμε, μέσα στην ιστορία. Η μία κλεισμένη στο γυναικωνίτη, η οποία αντιπροσώπευε την μητρότητα και η άλλη με την μορφή της πόρνης, η οποία αντιπροσώπευε την σεξουαλικότητα. Ακόμα και σήμερα. αυτός ο διαχωρισμός τυραννάει τον άνδρα και τον βάζει σε μεγάλες περιπέτειες στην σχέση με την γυναίκα.

Θηλυκότητα και μητρότητα και τα δύο θελαν έλεγχο για να μετριάσει το άγχος της ασημαντότητας του. Με την επιβολή της φυσικής του δύναμης, ο άνδρας κάνει την βία παράγοντα αναπαραγωγής της κοινωνίας, μιας βίαιης κοινωνίας. Εγκαθιδρύει το βασίλειο του τρόμου, υποτάσσοντας την γυναίκα στην υπηρεσία παραγωγής και αναπαραγωγής του ανδρικού σύμπαντος

Στον χριστιανισμό, από την εποχή του προπατορικού αμαρτήματος η γυναίκα κουβαλούσε την ενοχή, μέσα στους αιώνες. αλλά αυτή η κατάσταση πήρε άλλες διαστάσεις. από την στιγμή που ο χριστιανισμός αναγνώρισε στο πρόσωπο της Παναγίας την ΜΗΤΈΡΑ, την μητέρα του Ιησού. Η γυναίκα έστω και με ένα κομμάτι από τον εαυτό της, αυτό της μητρότητας αποκτούσε μια θέση περίλαμπρη. Αυτή την θέση την είχε προσφέρει από την πρώτη στιγμή ο Ιησούς στην γυναίκα. Στο παρακάτω χωρίον από το Κατά Ιωάννη ευαγγέλιο ο Ιησούς επανακαθορίζει την θέση της γυναίκας τόσο μέσα στην τότε κοινωνία όσο και δίπλα στον άνδρα.

Ο δε Ιησούς πήγε στο βουνό των Ελαιών.
2 Και την αυγή ήρθε πάλι στο ιερό, και ολόκληρος ο λαός ερχόταν σ' αυτόν· και αφού κάθησε, τους δίδασκε.
3 Οι δε γραμματείς και οι Φαρισαίοι φέρνουν προς αυτόν μια γυναίκα που συνελήφθη να διαπράττει μοιχεία, και, αφού την έστησαν στο μέσον,
4 του λένε: Δάσκαλε, αυτή η γυναίκα συνελήφθη επ' αυτοφώρω διαπράττοντας μοιχεία.
5 Και στον νόμο ο Μωυσής πρόσταξε σε μας, οι γυναίκες αυτού τού είδους να λιθοβολούνται· εσύ, λοιπόν, τι λες;
6 Και το έλεγαν αυτό δοκιμάζοντάς τον, για να έχουν να τον κατηγορούν. Ο δε Ιησούς, σκύβοντας κάτω, έγραφε με το δάχτυλό του στη γη.
7 Και επειδή επέμεναν ρωτώντας τον, σηκώνοντας το κεφάλι, είπε σ' αυτούς: Όποιος από σας είναι αναμάρτητος, ας ρίξει πρώτος την πέτρα εναντίον της.
8 Και πάλι, σκύβοντας κάτω, έγραφε στη γη.
9 Και εκείνοι, όταν το άκουσαν, και ελεγχόμενοι από τη συνείδηση, έβγαινε ένας-ένας, αρχίζοντας από τους πρεσβύτερους μέχρι τους τελευταίους· και ο Ιησούς έμεινε μόνος, και η γυναίκα που στεκόταν στο μέσον.
10 Και όταν ο Ιησούς σήκωσε το κεφάλι, και μη βλέποντας κανέναν, εκτός από τη γυναίκα, της είπε: Γυναίκα, πού είναι εκείνοι οι κατήγοροί σου; Δεν σε καταδίκασε κανένας;
11 Και εκείνη είπε: Κανένας, Κύριε. Και ο Ιησούς είπε σ' αυτήν: Ούτε εγώ σε καταδικάζω· πήγαινε, και στο εξής μη αμάρτανε.”

Μέσα από αυτά τα λόγια εξισώνει την γυναίκα με τον άντρα καταλύοντας την ισχύ του προπατορικού αμαρτήματος και παραχωρώντας της μια νέα θέση λέγοντάς της “Δεν σε καταδίκασε κανένας;”

Ο Ιησούς ήταν ίσως από τους πρώτους που προσπάθησε να γεφυρώσει αυτό το χάσμα ανάμεσα στην μητρότητα και την σεξουαλικότητα και να τα δει σαν ένα, αλλά οι αντιπρόσωποί του, οι πατέρες της εκκλησίας στο πέρασμα των χρόνων διαστρέβλωσαν σε τέτοιο βαθμό τα λόγια του, ώστε η γυναίκα να φθάσει να ταυτίζεται με τον διάβολο.

. Με όλα αυτά καταλήγω στο συμπέρασμα που έχω ήδη αναφέρει, ότι σήμερα η καταπίεση της γυναίκας είναι ηπιότερη στο δυτικό κόσμο, σε σύγκριση με άλλες εποχές. Οι κοινωνικοί αγώνες της γυναίκας για χειραφέτηση έχουν αποδώσει. Από την άλλη ο άνδρας είχε αναγκαστεί εκ των πραγμάτων να αναγνωρίσει την υπευθυνότητα του, όσον αφορά την δική του σεξουαλικότητα και ρόλο. Έχει καταλάβει, πιστεύω, πως αυτές οι δύο μορφές, η μητρότητα και η σεξουαλικότητα αποτελούν ένα πράγμα, ένα όλον το οποίο είναι διαχωρισμένο και του οποίου η ολοκλήρωση συντελείται από την ένωση και των δύο. Ότι αυτή η μορφή λειτουργίας δεν είχε να κάνει μόνο με τον άνθρωπο αλλά αποτελούσε και αποτελεί μια λειτουργία της Φύση και των νόμους της, δηλαδή της συστημικής λειτουργίας της φύσης, μέρος της οποία είναι και ο άνθρωπος, είτε άνδρας είτε γυναίκα.

Η διαβολικότητα της γυναίκας δεν ήταν παρά ένα στοιχείο από-ενοχοποίησης της επιθυμίας του άνδρα. Όπου ο άνδρας, αιχμάλωτος της ίδιας του της σεξουαλικότητας, την οποία φαίνεται να μην αποδέχεται, διότι η αποδοχή της σήμαινε ενοχή, αμαρτία, έτσι ώστε για την ανδρική σεξουαλικότητα, υπεύθυνη ήταν η γυναίκα και η προκλητικότητα της.

Ο Φρόιντ αυτό το εξηγεί μέσα από τον μηχανισμό άμυνας του εγώ που τον ονόμασε προβολή.

Προβολή, λοιπόν “Είναι η μετάθεση, συναισθημάτων, φαντασιώσεων ή σκέψεων που δεν γίνονται αποδεκτά από το εγώ του ατόμου, πάνω σε ένα άλλο ένζωο ή άψυχο ων.”

βιβλιογραφία:
1
«Άγνωστες πτυχές της αρχαίας ζωής και αγωγής» Αναστάσιος Β Γιαννικόπουλος

2 «Η θέση της γυναίκας» Ρούλα Κακλαμανάκη

3 το ίδιο

εικόνα: Παναγία η θαλασσινή

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα