Εσείς γιατί δεν κάνατε παιδιά;





Διαβάζοντας το άρθρο της συναδέλφου Έρας Μουλάκη, “Χωρίς Παιδιά: δεν έτυχε, δεν ήθελα, δεν μπορούσα”1 ένιωσα τους ανθρώπους που δεν έχουν παιδιά να αισθάνονται κοινωνικά “άβολα”. Προβάλετε επάνω τους μια μορφή ανικανότητας, ανεπάρκειας, εφόσον δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν.  Έχουν απολέσει την ευκαιρία  ολοκλήρωσης την οποία επιφέρει η παρουσία παιδιού.

Χρησιμοποίησα την φράση «Εσείς γιατί δεν κάνατε παιδιά;», μέσα από το κείμενό της, σαν τίτλο, στο δικό μου άρθρο, διότι θεωρώ ότι εμπεριέχει όλα εκείνα τα στοιχεία που φανερώνουν από την μια την ενοχοποίηση και από την άλλη την μη εκπλήρωση μιας υποχρέωσης, που πρέπει να αισθάνεται κάποιος που δεν έχει αποκτήσει παιδιά.

Με γνώμονα αυτό που επίσης αναφέρει η συνάδελφος ότι “Η κοινωνία συνεχίζει να προβάλλει την ανάγκη να κάνουμε οικογένεια και παιδιά σαν μονόδρομο, κάτι που στερεί την “συνειδητή επιλογή”, μας οδηγεί στο να σκεφτούμε ότι η οικογένεια προβάλλεται σαν την μόνη πιθανή ανάπτυξη του ατόμου και η πορεία εκτός αυτής, να θεωρείται μη φυσιολογική. Με αυτόν τον τρόπο η φυσιολογικότητα, ή μη μιας κοινωνικής κατάστασης του ατόμου ορίζεται, από την ικανότητα τεκνοποίησης. Οι κοινωνικές αναπαραστάσεις των  "χωρίς παιδί", προβάλλουν ανθρώπους, άτυχους, δυστυχισμένους, προβληματικούς, περίεργους και άλλοτε εγωιστές..

Στο κείμενο της κυρίας Μουλάκη βλέπουμε πολύ σωστά να προβάλλεται η γυναίκα σαν το βασικό αποδέκτη της κοινωνικής δυσαρέσκειας για την απουσία τεκνοποίησης. Στο παρελθόν, αλλά ακόμα και σήμερα η γυναίκα επωμίζεται το βάρος της μη τεκνοποίηση,. στην περίπτωση οργανικών ή άλλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει το ζευγάρι. Αναγκάζεται κοινωνικά να καλύψει τον άνδρα, αν το οργανικό ή άλλο πρόβλημα προέρχεται από αυτόν. Η απουσία παιδιού είναι ένα βάρος για την γυναίκα, ασχέτως ουσιαστικής αιτιότητας, το οποίο διαπερνά της ζωή της μέσα από τα βλέμματα, τα μισόλογα, τις ευχές και τις κρυφές, ή φανερές συζητήσεις της ευρύτερης οικογένειας, αλλά και των φίλων. Θεωρούν αυτή την απουσία σαν πρόβλημα σημαντικό και αξεπέραστο για την ύπαρξη του ζευγαριού και της ίδιας.

Από την μικρή έρευνα που έκανα για αυτό το άρθρο, παρατήρησα ότι, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη η γυναίκα ενοχοποιείται για την απουσία παιδιού. Αυτή θεωρείται σαν μη “φυσιολογική”, σαν προβληματική. Βέβαια η απόδοση ευθύνης στην γυναίκα γι' αυτό το γεγονός αλλά και για άλλα είναι βαθιά χαραγμένη στην ιστορία του ανθρώπινου είδους. Η θέση της γυναίκας από την εμφάνιση του ανθρώπου γένους, θεωρήθηκε η αιτία πολλών δινών της ανθρωπότητας... Οι θρησκείες φρόντισαν και φροντίζουν γι αυτό.

Ξέχωρα όμως από την ενοχοποίηση της γυναίκας, υπάρχει και ένα συγκεκριμένο λεξιλόγιο που εκφράζει την κοινωνική εικόνα όχι μόνο αυτής, αλλά και του άνδρα που δεν έκανε παιδιά. Η λέξη άτεκνος/η, μας φέρνει στο μυαλό την εικόνα κάποιου ή κάποιας που δεν “κατάφερε” να τεκνοποιήσει. Αυτή η εικόνα ταυτίζεται με αυτή του άκληρου/ης που σημαίνει ότι δεν έχει περιουσία, εφόσον τα παιδιά θεωρούνται περιουσία για τον γονέα. Χωρίς περιουσία σημαίνει ότι έχουμε να κάνουμε με ένα “φτωχό/η”. Σαν φτωχός/ιά μας παραπέμπει στην λέξη κακομοίρης/α. Με την λέξη “κακομοίρης/α”,ολοκληρώνεται η κατάσταση του άτεκνου/ης, παρομοιάζοντας τον με αυτόν. Κάποιος ο οποίος έχει ατυχήσει στην ζωή του, έχει δυστυχήσει και προκαλεί τον οίκτο, ή την συμπάθεια των άλλων.

Μέσω των παραπάνω κοινωνικών αναπαραστάσεων η κοινωνία πριν σκεφτεί αν το άτομο έχει, ή όχι την επιθυμία να τεκνοποιήσει, βιάζεται να τον κατατάξει στην κατηγορία του άκαρπου του στείρου του άσφαιρου, του αποτυχημένου, του αναποτελεσματικού, αυτού ή αυτής που δεν έχει πραγματωθεί! Δεν αναγνωρίζει καν το γεγονός ότι κάποιος, ή κάποια δεν θέλει να κάνει παιδιά. Ότι μπορεί να αποφασίσει και να καθορίζει την προσωπική και κοινωνική του ανάπτυξη μακριά από το ρόλο του γονέα, κρατώντας για εκείνον και τον σύντροφό του, όλη την προσοχή και το ενδιαφέρον. 

Κάτι τέτοιο, στη μικρή μας χώρα και όχι μόνο, θεωρείται εγωιστικό, δεν φαίνεται αποδεκτό και μπορεί να γίνει απειλητικό. Πάντα σε μια τέτοια περίπτωση θα ψάξουμε να βρούμε κάποιο πρόβλημα και θα ερμηνεύσουμε την κατάσταση περισσότερο σαν μια ανεπάρκεια, παρά σαν μια συνειδητή απόφαση.

Οι κοινωνικές αναπαραστάσεις των ζευγαριών χωρίς παιδιά υποβαθμίζουν την σημασία της ύπαρξης του ζευγαριού, καθώς και την αξία των μελών του. Η ύπαρξη του παιδιού προσφέρει ένα καινούργιο νόημα στην σχέση του ζευγαριού, αλλά δεν σημαίνει ότι άλλα νοήματα εξίσου σημαντικά δεν μπορούν να πάρουν την θέση τους και να κάνουν σημαντικό το ζευγάρι χωρίς παιδιά. Η ύπαρξη του παιδιού δεν αποτελεί την πανάκεια της κοινωνικής ευτυχίας. Αντίθετα μπορεί να πυροδοτήσει καταστάσεις που το απομακρύνουν από αυτή. Η κοινωνία μας δείχνει ότι δεν δέχεται ευχάριστα δυο ανθρώπους να είναι παντρεμένοι και να μην έχουν τεκνοποιήσει. Λες και η τεκνοποίηση είναι η αιτία ύπαρξης του ζευγαριού. Θεωρούν το ζευγάρι σαν παιδοποιητική μηχανή και όχι σαν μια ένωση ανθρώπων όπου η τεκνοποίηση είναι μια από τις δυνατότητες του, αλλά όχι η μόνη. 

Ξέχωρα από τα προβλήματα υγείας τα οποία μπορούν να εμποδίσουν τους ανθρώπους, υπάρχουν κοινωνικές καταστάσεις που διαμορφώνουν την μορφή των σχέσεων και επηρεάζουν την απόφαση για ή μη τεκνοποίηση. Καταστάσεις οι οποίες εξαρτώνται από το παρελθόν τους και με το μέλλον της σχέσης. Έτσι η απόφαση της μη τεκνοποίησης είναι μια κοινωνική απόφαση. Μια απόφαση, η οποία έχει παρθεί κάτω από ορισμένες κοινωνικές συνθήκες. 

Πολλές φορές την απόφαση της τεκνοποίησης,ή μη, την επηρεάζουν κοινωνικοί, παρά ατομικοί προβληματισμοί. Η προσπάθεια να προσεγγίσουμε αυτό το γεγονός μέσα από την μη φυσιολογικότητα και η αναζήτηση μιας νοσηρότητας στο υποκείμενο που δεν θέλει να κάνει παιδιά είναι, από την μια σαν, να αρνιόμαστε το δικαίωμα στο καθένα να ορίσει την προσωπική του κατάσταση σαν συνειδητή απόφαση, και από την άλλη να κλείνουμε τα μάτια σε μια κοινωνική πραγματικότητα που γίνεται όλο και πιο οδυνηρή, τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους γονείς τους.

Εξετάζοντας τις εξηγήσεις των ατόμων που αρνούνται την τεκνοποίηση διακρίναμε βασικούς κοινωνικούς παράγοντες που τους επηρεάζουν. Η προσωπική ελευθερία, και ο φόβος της κοινωνικής δυστυχίας. Από έρευνες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δείχνουν ότι η οικονομική κρίση σαν κοινωνικός παράγοντας έρχεται να καθορίσει την τεκνοποίηση. Παρατηρείται μείωση των γεννήσεων σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και περισσότερο σε χώρες του νότου, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, και η Ισπανία . Το ανησυχητικό αυτό γεγονός, μας δείχνει επίσης πως η παρουσία, ή όχι του παιδιού δεν εξαρτάται  από την ατομική απόφαση, αλλά ορίζεται από κοινωνικούς παράγοντες οι οποίοι μπορεί να είναι μόνο οικονομικοί. Οι κοινωνικές συνθήκες οδηγούν σε αυτή την απόφαση.

Έτσι είτε λόγω βιωμάτων, είτε ιδεολογικών και ψυχολογικών καταστάσεων, ή μη τεκνοποίηση αποτελεί ένα γεγονός που αξίζει να ερευνήσουμε σε βάθος όχι μόνο σαν μια άρνηση, αλλά σαν μια κατάφαση της ζωής. Δεν θεωρούμε ότι το άτομο δεν είναι υπεύθυνο για την απόφασή του, αλλά το αντίθετο, ότι είναι ικανό να αναλάβει την ευθύνη της, απέναντι στον εαυτό του και την κοινωνία. Έτσι η απόφαση αυτή μπορεί να οριστεί σαν άρνηση της ζωής, μόνο αν την προσεγγίσουμε από την πλευρά της οργανικής αναπαραγωγικής διαδικασίας. Αν την προσεγγίσουμε όμως από την ανάγκη της πλέριας βίωσης της, από την χαρά της ατομικότητας και την ελευθερία όπως μπορεί να την ορίζει το άτομο για νιώσει ευχάριστα, δεν μπορεί να οριστεί σαν άρνηση της ζωής, αλλά και σαν πραγμάτωσή της.

Δηλαδή η άρνηση τεκνοποίησης, σημαίνει και την ανάγκη του υποκειμένου να ορίσει την ζωή του και το χρόνο του εστιάζοντας στον ίδιο και αν είναι σε ζευγάρι, στο σύντροφό του, . Μακριά από παράγοντες όπως τα παιδιά τα οποία επιζητούν την ολοκληρωτική προσοχή.

Επίσης θέλουμε να σημειώσουμε ότι, η ικανότητα του ατόμου να ορίζει και να καθορίζει την προσωπική του ανάπτυξη, όποια κι αν είναι αυτή, αποτελεί εκδήλωση μιας ελεύθερης κοινωνίας. Μια κοινωνίας η οποία δεν απειλείται από αυτή την ικανότητα προσωπικής διαφοροποίησης, αλλά παρέχει την δυνατότητα έκφρασής της.

Σημειώσεις:

1. Το άρθρο της Έρας Μουλάκη “Χωρίς Παιδιά: δεν έτυχε, δεν ήθελα, δεν μπορούσα” θα το βρείτε στην διεύθυνση:
http://www.eramoulaki.gr/%CF%87%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82-%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%AC-%CE%B4%CE%B5%CE%BD-%CE%AD%CF%84%CF%85%CF%87%CE%B5-%CE%B4%CE%B5%CE%BD-%CE%AE%CE%B8%CE%B5%CE%BB%CE%B1/

Κερεντζής Λάμπρος

Πίνακας:virginie trabaud




Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα