Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης



Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης εμφανίζεται στη συνείδηση με τη μορφή της βαθιά ριζωμένης προσκόλλησης στη ζωή, την επιθυμία για ζωή που χαρακτηρίζει κάθε ζωντανή ύπαρξη. Αυτό το ένστικτο είναι που με απλό τρόπο λειτουργεί σε απλά οργανωμένες υπάρξεις, τις οποίες οδηγεί να αναζητούν τροφή και να αποφεύγουν τον κίνδυνο. Το ίδιο προτρέπει το σύνθετο οργανισμό, τον πολιτισμένο άνθρωπο, να εκτελεί πολυσύνθετες δραστηριότητες για «να βγάζει το ψωμί του».
Κατά βάση είναι εγωιστικό ένστικτο, επειδή παροτρύνει το άτομο να ενδιαφέρεται μόνο για τη δική του καλοπέραση και να σκέφτεται τους άλλους μόνο όσο η ύπαρξή του εξαρτάται από τη δική τους. Για παράδειγμα, το κυνήγι απαγορεύεται την εποχή της αναπαραγωγής των θηραμάτων, όχι από πρόνοια για τα ζώα, αλλά επειδή είναι χρήσιμη η διαιώνιση του είδους τους. Η επίδρασή του πάντως συχνά εξισορροπείται από τα άλλα δύο μεγάλα ένστικτα, που η επιρροή τους μπορεί να δυναμώσει τόσο ώστε κάποιος όχι μόνο να αψηφήσει τα συμφέροντα του, αλλά και να προσφέρει τη ζωή του για τους άλλους.
Υπάρχουν είδη ζώων στα οποία παρουσιάζονται μόνο τα ένστικτα αυτοσυντήρησης και αναπαραγωγής, αλλά στα ζώα που συγκεντρώνονται σε αγέλες ή κοπάδια, αναπτύσσεται το τρίτο ένστικτο, το κοινωνικό. Όταν γίνεται αυτό, η λειτουργία του ενστίκτου της αυτοσυντήρησης τροποποιείται κατά πολύ. Το άτομο δε χρωστά πλέον την ύπαρξή του μόνο στη δύναμη να συμμορφώνεται με το περιβάλλον, αλλά εξαρτάται κυρίως από την ικανότητα να διατηρεί τη θέση του στο κοπάδι και με βάση την κοινωνική οργάνωση αναπτύσσεται το καθήκον της προσαρμογής και επιβίωσης.
Το ίδιο αληθεύει και για τον άνθρωπο που είναι επίσης κοινωνικό ζώο. Η δυστυχία της Κεντρικής Ευρώπης με τη διάλυση της κοινωνικής οργάνωσης σαν συνέπεια του πολέμου, μας φανέρωσε την αδυναμία του ατομικού ανθρώπινου πλάσματος και την πλήρη εξάρτησή του από τη ζωή της αγέλης.
Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και η ανήλεη λειτουργία του υπό το νόμο της φυσικής επιλογής έδωσε υλικό σε πολλούς ηθικολόγους και κοινωνιολόγους του υλιστικού τύπου. Όμως τείνουν να ξεχνούν πως η κοινωνικοποίηση της ανθρωπότητας άλλαξε τη φύση του προβλήματος. Η μονάδα επιβίωσης δεν είναι πλέον το άτομο, αλλά ο κοινωνικός οργανισμός του οποίου είναι μέλος. Ο νόμος της αυτοσυντήρησης έδωσε τη θέση του στο νόμο της ομαδικής συντήρησης και μετατοπίστηκε το κέντρο της ψυχικής βαρύτητας. Στην πρακτική ψυχολογία η σημασία αυτού του σημείου δεν μπορεί να παραβλεφθεί.
Μερικοί ψυχολόγοι διαχωρίζουν το ένστικτο της διατροφής από της αυτοσυντήρησης, αλλά για τις πρακτικές εφαρμογές ταυτίζονται. Εφαρμόζοντας τα δεδομένα της ψυχολογίας στον ανθρώπινο χαρακτήρα, ας μην ξεχνάμε πως σε υψηλότερα ανεπτυγμένους τύπους ανθρώπων το ένστικτο της αυτοσυντήρησης δεν ικανοποιείται απλά με τη συνέχιση της φυσικής ζωής. Εκτός από την αυτοσυντήρηση της σωματικής ύπαρξης υπάρχει και η αυτοσυντήρηση της προσωπικότητας και αν ο άνθρωπος δεν έχει πλατιά πεδία αυτοέκφρασης και αυτοανάπτυξης, θα κατακλύζεται από την αίσθηση της ανεπάρκειας και ατέλειας που χαρακτηρίζει την καταπίεση ενός ενστίκτου.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα