Η ενοχή

 

Το συναίσθημα της ενοχής έχει σχέση με την ευχαρίστηση. Έχει σχέση με την την σεξουαλικότητα, την ηδονή. Πυγή της ηδονής είναι το σώμα. Η ενοχή αποτρέπει με πολλούς τρόπους την επαφή μαζί του, με τον φόβο της απόρριψης από τους άλλους.

Σαν στοιχείο της συνείδησης του ανθρώπου, υιοθετείται από την οποιαδήποτε εξουσία, αποτελώντας την βάση οικοδόμησης κοινωνικών συστημάτων στέρησης και υποταγής. Δηλαδή αποτελώντας μια φυσική λειτουργία με στόχο την προστασία της ακεραιότητας του ατόμου και της επιθυμίας του από τον εξωτερικό κόσμο, μέσω της εκπαίδευσης γίνεται μέσο προστασίας του από τον ίδιο του τον εαυτό!!

Ενοχή είναι η μορφή που παίρνει το κοινωνικό “απαγορεύεται” μέσα μας. Μετατρέπεται σε εσωτερική δύναμη αποτροπής και τιμωρίας που δεν επιτρέπει την ικανοποίηση. Την θεωρεί προδοσία. Όταν η επιθυμία μας ζητά να υπερκεράσει τα εμπόδια για την επίτευξη της ηδονής, η ενοχή αποτελεί μια εσωτερικευμένη φωνή των άλλων για να αντισταθούμε στην παραλογικότητα της. Έτσι η παραλογικότητα της ενοχής γίνεται παραλογικότητα της ηδονής!!

Ξέχωρα όμως από την ηδονή, η ενοχή παρουσιάζεται επίσης όταν το άτομο αισθάνεται ανεπαρκές, ανίκανο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Έτσι πολλές φορές η φυσική αλλά και ψυχική ανωριμότητα του παιδιού βιώνεται σαν λάθος του. Η ανεπάρκειά του δημιουργεί συναισθήματα ντροπής και θυμού για τον εαυτό του. Η απόρριψη των άλλων το γεμίζει με ενοχή και το οδηγεί στην ανάπτυξη μορφών αυτοτιμωρίας, όπως είναι η απομόνωση, η έκθεση σε κινδύνους, η χρήση ναρκωτικών, η ίδια η αυτοκτονία.

Η ενοχή σαν ορμητήριο αποτροπής της ηδονής ευθύνεται για πολλές δυσάρεστες καταστάσεις αυτοτιμωριτικού χαρακτήρα που τροφοδοτούν την αίσθηση της ανεπάρκειας και της ασημαντότητα του ατόμου

Κερεντζής Λάμπρος

Πίνακας: Marlenne Dumas