ΕΜΙΛ ΝΤΥΡΚΑΪΜ (1858 - 1917)


 


                                                                  ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Εμίλ Ντυρκάιμ γεννήθηκε στην επαρχία Επινάλ, στη Λωραίνη της Γαλλίας στις 15 Απριλίου του 1858. Ήταν εβραϊκής καταγωγής και τα πρώτα μαθητικά του χρόνια πήγαινε σε ραβινικό σχολείο προκειμένου να ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα, του παππού και του προπάππου του που ήταν ραβίνοι. Εκεί έκανε μαθήματα εβραϊκών, ανάγνωση του Ταλμούδ και των γραφών ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα για διδασκαλία σε σχολεία στο Κολλέγιο του Επινάλ. Μαθητής με κοφτερό μυαλό και οξυδέρκεια έλαβε αρκετά βραβεία και επαίνους και αποφοίτησε από το Κολλέγιο κατέχοντας πτυχίο «Γραμμάτων και Επιστημών».

Παρόλα αυτά η επιθυμία του να γίνει ραβίνος διήρκεσε μέχρι τα 13 του χρόνια, όταν αποφάσισε να πάει στο Παρίσι για να συνεχίσει τις σπουδές του σε ένα από τα μεγαλύτερα λύκεια της Γαλλίας, το «Lycee Louis-le-Grand». Εκεί, μακριά από το στενό εβραϊκό περιβάλλον και κάτω από την επιρροή της καθολικής του δασκάλας, το ενδιαφέρον του στράφηκε στον Καθολικισμό. Σύντομα όμως συνειδητοποίησε ότι η θρησκεία σαν φαινόμενο δεν τον ενδιέφερε και κατέληξε στον αγνωστικισμό. Σε αρκετά μάλιστα από τα έργα του υποστήριζε τη θέση ότι τα διάφορα θρησκευτικά φαινόμενα ήταν απόρροια κοινωνικών παρά θεϊκών παραγόντων. Παρόλα αυτά οι εβραϊκές του καταβολές διαμόρφωσαν την κοινωνιολογική του τοποθέτηση: αρκετοί από τους μαθητές και τους συνεργάτες του ήταν Εβραίοι και με αρκετούς από αυτούς συνδέονταν και συγγενικά.

Στο Λύκειο «Louis-le-Grand» ο Ντυρκάιμ άρχισε να προετοιμάζεται για τις εξετάσεις που θα του άνοιγαν τις πόρτες για την «Ανωτάτη σχολή εκπαιδευτικών» (“Ecole Normale Superieure”), τη σχολή που έβγαζε την ελίτ των διανοουμένων της Γαλλίας. Οι σπουδές του όμως επηρεάστηκαν από την αρρώστια του πατέρα του και τελικά, μετά από δύο άκαρπες προσπάθειες, κατάφερε να περάσει τις εισαγωγικές εξετάσεις και να γίνει δεκτός το 1879 σε ηλικία 21 ετών.

Αν και εκείνα τα χρόνια η εισαγωγή σε μία τέτοια σχολή θεωρούνταν ορόσημο για τη σταδιοδρομία ενός νέου ανθρώπου, ο Ντυρκάιμ δεν ήταν ικανοποιημένος. Από τα πρώτα κιόλας ακαδημαϊκά του βήματα το ενδιαφέρον του είχε στραφεί στην επιστημονική προσέγγιση της κοινωνίας. Αυτό υπήρξε και η πρώτη αντιπαράθεσή του με το γαλλικό ακαδημαϊκό σύστημα το οποίο μέχρι τότε δεν είχε καμία κοινωνική επιστήμη στο πρόγραμμά του. Ήταν δυσαρεστημένος με τον λογοτεχνικό και αισθητικό προσανατολισμό της σχολής και θεωρούσε απαράδεκτο να αφιερώνονται ολόκληροι κύκλοι μαθημάτων στην ανάγνωση αρχαίων ελληνικών και λατινικών κειμένων, χωρίς να υπάρχει παράλληλα η παραμικρή επαφή με τις νεότερες φιλοσοφικές θέσεις και τα τελευταία επιστημονικά επιτεύγματα. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η σχολή διακατέχονταν από το πνεύμα του ερασιτεχνισμού και μιας επιφανειακής ροπής προς την αναζήτηση της καινοτομίας χωρίς να
προσφέρεται ουσιαστική και συστηματική γνώση. Αν και ήταν πολύ επιμελής, η έντονη δυσαρέσκειά του απέναντι στον τρόπο διδασκαλίας, έκανε τους καθηγητές του να τον κατατάξουν βαθμολογικά στις τελευταίες θέσεις της λίστας των αποφοίτων του έτους 1882.

Φυσικά τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι ο Ντυρκάιμ έμεινε ανεπηρέαστος από την τριετή του φοίτηση εκεί. Ο ίδιος μάλιστα θα πει αργότερα ότι παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι καθηγητές τον αντιμετώπιζαν ειρωνικά, υπήρξαν και δύο καθηγητές στους οποίους όφειλε πολλά: ο ιστορικός Φυστέλ ντε Κουλάνζ από τον οποίο έμαθε τη χρήση της κριτικής και ενδελεχούς μεθόδου στην ιστορική έρευνα, και ο φιλόσοφος Μπουτρού στον οποίο όφειλε έναν τρόπο προσέγγισης στην φιλοσοφία της επιστήμης ο οποίος επικεντρώνονταν στις βασικές ανακολουθίες ανάμεσα σε διαφορετικά επίπεδα φαινομένων και έδινε έμφαση στις νέες παραμέτρους που προέκυπταν κατά το πέρασμα από το ένα επίπεδο ανάλυσης στο άλλο. Η παραπάνω προσέγγιση αργότερα θα αποτελέσει κύριο χαρακτηριστικό της κοινωνιολογίας του Ντυρκάιμ.

Το 1882 αρχίζει να παραδίδει μαθήματα φιλοσοφίας μιας και δεν υπήρχε περίπτωση να δοθεί κάποια
ανώτερη ακαδημαϊκή θέση σε έναν άνθρωπο με τις δικές του ιδέες και αντιλήψεις. Το 1887 έχοντας περάσει ένα χρόνο στη Γερμανία διδάσκοντας κοινωνιολογία ταξιδεύει στο Μπορντώ όπου μόλις είχε ιδρυθεί το πρώτο γαλλικό παιδαγωγικό πανεπιστήμιο . Εκεί διορίζεται υπεύθυνος των μαθημάτων κοινωνικής επιστήμης και παιδαγωγικής. Πολλοί δυσαρεστήθηκαν από αυτή την επιλογή λόγω του ότι ο Ντυρκάιμ ήταν κοινωνιολόγος ενώ το Πανεπιστήμιο του Μπορντώ είχε κυρίως ανθρωπολογικό προσανατολισμό. Εκτός από τη διδασκαλία κοινωνικής επιστήμης και παιδαγωγικών, ο Ντυρκάιμ αφιέρωσε αρκετό χρόνο σε εξειδικευμένες σπουδές που αφορούσαν τη συγγένεια, το έγκλημα, το νόμο, τη θρησκεία, την αιμομιξία και τον σοσιαλισμό. Επίσης αναμόρφωσε την εικόνα του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος εισάγοντας την κοινωνιολογία ως μάθημα.

Η δεκαετία του 1890 αποτελεί μια από τις πιο δημιουργικές περιόδους του Ντυρκάιμ. Το 1893 εκδίδει τη διδακτορική του διατριβή η οποία περιείχε τη θεμελιώδη θέση του για τη φύση της ανθρώπινης κοινωνίας και την εξέλιξή της, με τον τίτλο «Η κατανομή της εργασίας στην κοινωνία» (The division of labor in society).

 Το 1895 εκδίδει τους «Κανόνες της Κοινωνιολογικής Μεθόδου» (Rules of the sociological method), ένα μανιφέστο για το πώς ήταν η κοινωνιολογία και πώς πρέπει να γίνει. Την ίδια χρονιά ιδρύει το πρώτο Ευρωπαϊκό τμήμα Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπορντώ. Το 1896 ιδρύει την επιθεώρηση «Κοινωνιολογική Χρονιά» (L’Année Sociologique) με σκοπό να εκδίδει την μέχρι τώρα δουλειά του ολοένα αυξανόμενου αριθμού μαθητών και συνεργατών του. Τέλος, το 1897 εκδίδει την «Αυτοκτονία» (Suicide) μια περιπτωσιολογική μελέτη, θαυμάσιο δείγμα κοινωνιολογικής μονογραφής.
Το 1902 ο Ντυρκάιμ καταφέρνει επιτέλους να λάβει μία εξέχουσα θέση στο Παρίσι και να γίνει Πρόεδρος στο Πανεπιστήμιο της Σορβώνης. Η φήμη του στον τομέα της Κοινωνιολογίας και της Εκπαίδευσης είναι μεγάλη.

Όλοι οι φοιτητές που σπούδαζαν Φιλοσοφία, Γλώσσες, Ιστορία ή Λογοτεχνία απαιτούνταν να
παρακολουθήσουν μαθήματά του. Εξαιτίας του γεγονότος ότι τα γαλλικά πανεπιστήμια ήταν οι φορείς που εκπαίδευαν τους καθηγητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, η συγκεκριμένη θέση έδωσε στον Ντυρκάιμ μεγάλη δύναμη επιρροής σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα. Το 1912 εκδίδει το τελευταίο σπουδαίο έργο του

«Στοιχειώδεις Μορφές της Θρησκευτικής Ζωής» (Elementary Forms of the Religious Life).
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος επηρέασε δραματικά τη ζωή του Ντυρκάιμ. Αν και οι δεξιές του πολιτικές πεποιθήσεις αφορούσαν καθαρά την διακυβέρνηση της Γαλλίας χωρίς περαιτέρω διεθνή τοποθέτηση, με το ξέσπασμα του Πολέμου η εθνικιστική προπαγάνδα που αναπόφευκτα υποστήριξε δεν τον βοήθησε να διατηρήσει τη θέση του και τον έκανε στόχο της τότε ανερχόμενης αριστερής παράταξης. Όμως το τραγικότερο συμβάν όλων, ήταν ο θάνατος του γιου του Αντρέ στο βουλγαρικό μέτωπο κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ Γερμανίας και Βελγίου, τον Απρίλιο του 1916. Ήταν ένα τρομερό χτύπημα που ποτέ δεν μπόρεσε να ξεπεράσει. Συναισθηματικά καταρρακωμένος και καταπονημένος από την πολλή δουλειά παθαίνει εγκεφαλικό και πεθαίνει έναν χρόνο αργότερα στις 15 Νοεμβρίου του 1917. Το σώμα του βρίσκεται θαμμένο στο νεκροταφείο του Μονπαρνάς στο Παρίσι.
της
Μαίρης Μαρούλη,
ασκουμένης δικηγόρου

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα