Ο γιος μου είναι ομοφυλόφιλος.

Ο πατέρας ήταν εκτός εαυτού. Ένας γενικός πανικός τον είχε καταλάβει και καταβάλει. Λέξεις και φράσεις μπερδεμένες. Κινήσεις που τον έκαναν να μοιάζει με ψάρι που χτυπιόταν έξω από το νερό. Ιδρώτας στο μέτωπό του. Δεν κάθεται στην πολυθρόνα, αλλά μοιάζει να αιωρείται. Να κρέμεται από το ταβάνι με αόρατα σκοινάκια. “Ο γιος μου ομοφυλόφιλος” “ Γιος μου είναι ομοφυλόφιλος” είπε ακόμα μια φορά και συνέχισε. “Ήρθε και μου το είπε μόνος του, με κτύπησε εκεί που πονάω” .

Από δίπλα η μητέρα ήταν ήρεμη, αλλά και αυτή είχε ένα βλέμμα στενάχωρο που προσπαθούσε να κρυφτεί σε καμιά απόμερη γωνιά του γραφείου. Τα χέρια σταυρωμένα με μια τρομαγμένη ηρεμία πάνω στην καφέ τσάντα που ακουμπούσε στα πόδια της. “ Εγώ κάτι είχα καταλάβει από καιρό” ψιθύρισε.

Καλό είναι να γνωρίζουμε, σκέφτηκα, ότι ο σεξουαλικός προσδιορισμός δεν αποφασίζεται αλλά επιβάλλεται. Αυτό σημαίνει ότι η ομοφυλοφιλία, όπως η ετεροφυλία δεν είναι κάτι που το υποκείμενο διαλέγει, αλλά μια τάση που αισθάνεται εσωτερικά και είναι αναγκασμένο να ακολουθήσει. Άρα  προσδιορίζεται περισσότερο σαν μια ασυνείδητη διαδικασία, παρά σαν μια συνειδητή.

Η ουσία δεν είναι να ασχοληθούμε με την ομοφυλοφιλία, όσο με την ομοφοβία, διότι ο πατέρας που είχα μπροστά μου ήταν ένας ομοφοβικός πατέρας. Η κοινωνία μας είναι ομοφοβική στο βαθμό που φοβάται για την διάβρωση των αξιών της, χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι η ομοφυλοφιλία είναι μια κοινωνική κατασκευή.

Δηλαδή δεν θέλει, ή δεν μπορεί να κατανοήσει ότι, η παρουσία της ομοφυλοφιλίας είναι μια κοινωνική κατασκευή όπως αυτής της ετεροφυλίας. Ότι αποτελεί προϊόν δικών της κοινωνικών διεργασιών τις οποίες τις εντοπίζουμε, κατ' αρχάς στην λειτουργία της οικογένειας και κατόπιν στην λειτουργία της κοινωνίας.

Άρα, τόσο η οικογένεια, όσο και η κοινωνία μοιάζουν να μην αποδέχονται το δημιούργημά τους. Να μην συνειδητοποιούν τις διαδικασίες που παράγουν την διαφορετικότητα μέσα στα σπλάχνα τους. Με λίγα λόγια, να μην αποδέχονται τον εαυτό τους. Με αυτό τον τρόπο επιρρίπτουν την ευθύνη, η πρώτη στο μέλος που διαφοροποιείται και επιζητά την αποδοχή, η δε δεύτερη, στην μειονότητα με ιδιαιτερότητες που ζητά την αναγνώρισή της.

Και η μια και η άλλη προβάλλουν - η μια στο μέλος, η άλλη στην ομάδα - την αρρώστια, την διαστροφή, την απειλή, αποζητώντας την απομόνωση αυτών των υποκείμενων σαν μη φυσιολογικών, αγνοώντας, όπως είπαμε και χρειάζεται να το τονίσουμε ότι, η παρουσία τους μαρτυρά μια δική τους λειτουργία, μια δική τους οικοδόμηση καταστάσεων, τις οποίες τόσο η οικογένεια όσο και η κοινωνία προσπαθούν να αποκρύψουν από τον εαυτό τους.

Προσπαθούν να αγνοήσουν το γεγονός ότι, η ομοφυλοφιλική ταυτότητα είναι μια πολύχρονη οικογενειακή και κοινωνική διεργασία η οποία έχει παρελθόν, παρόν και μέλλον. Ότι πρόκειται για μια μακρόχρονη διαδικασία αποδοχής του εαυτού. Ότι εμπεριέχει φόβους, αμφιβολίες, φαντασιώσεις, πίστεις, και αποποιήσεις με βασικό στόχο την αναζήτηση της ικανοποίησης του υποκειμένου.

Το ομοφυλόφιλο υποκείμενο αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην ελευθερία και την αναγκαιότητα. Ανάμεσα στο κοινωνικό και το βιολογικό. Επιθυμεί να ζήσει ότι ζει ένα ετερόφυλο. Να ζήσει τον έρωτα, την ανησυχία, την ζήλια, την απογοήτευση, την τρέλα, την ευτυχία, την δυστυχία, και πρωτίστως την συντροφικότητα, όπως όλος ο κόσμος. Θεωρεί ότι αποτελεί δικαίωμα του να βιώσει την ελευθερία της διαφορετικότητας του, όχι σαν κάτι που αφαιρεί από την κοινωνία, αλλά κάτι που προσθέτει μια νέα διάσταση σε αυτή.

“Ο γιος μου είναι ομοφυλόφιλος” συνέχισε να λέει ο γονέας και αναρωτήθηκα τι σημαίνει για ένα πατέρα όταν ο γιος του δηλώνει κάτι τέτοιο;

Κατ' αρχάς η δήλωση “είμαι ομοφυλόφιλος” έρχεται να αναποδογυρίσει την οικογενειακή πραγματικότητα και να θέσει πολλά ερωτήματα, για την λειτουργία της. Έρχεται να “σπάσει” την οικογενειακή βιτρίνα μέσα από την οποία τα παιδιά πρέπει να φροντίζουν και να προβάλουν την φυσιολογικότητα της οικογένειας και αφήνει τους γονείς γυμνούς μπροστά σε μια ομοφοβική κοινωνία τονίζοντας την δική τους ομοφοβία;

Για τον ίδιο τον πατέρα, η δήλωση αυτή τον απομακρύνει από την κοινωνική αναπαράσταση του ιδανικού γιου, και του άνδρα που καλλιεργούσε μέσα του. Ματαιώνεται η εικόνα του ανδρισμού που τόνιζε την ασυνείδητη ναρκισσιστική του διάθεση και ταυτότητα και την οποία πρόβαλε στο γιο του. Μια τέτοια δήλωση όσο και να μην το αντιλαμβάνεται ο γονέας, εν τούτοις απελευθερώνει τόσο το γιο, όσο και τον ίδιο, από επαναλαμβανόμενα κοινωνικά αντρικά στερεότυπα, τα οποία από την μια προσφέρουν την σιγουριά και από την άλλη τον περιορισμό.

Ο γιος μ' αυτή τη δήλωση προσπαθεί να ξεκαθαρίσει το τοπίο της οικογένειας και τις λαθεμένες προσδοκίες που γεννά η παρουσία του. Αποτελεί μια προσπάθεια αναζήτησης και προσδιορισμού της ταυτότητας του, που σημαίνει την αυτοδιάθεση του σώματος και της επιθυμίας του. Προβάλλει επίσης μια αγωνιστική διάθεση απέναντι σε μια αποστειρωμένη ανελεύθερη πραγματικότητα πράγμα που δεν δηλώνει μόνο την σεξουαλική του διαφορά, αλλά και την κοινωνική του αντίθεση και διεκδίκηση της αλήθειας του.

Η στάση του λοιπόν δεν έχει σχέση μόνο με την σεξουαλικότητα, αλλά με την εν γένει ύπαρξή του. Την ανάγκη επικοινωνίας και κατανόησης, γι αυτό πολλά υποκείμενα που δηλώνουν ομοφυλόφιλες τάσεις, δεν έχουν πραγματικά σεξουαλικές σχέσεις με τους συντρόφους που διαλέγουν Μπορούν να περιοριστούν στην τρυφερότητα της επικοινωνίας, ή την επικοινωνία της τρυφερότητας.

Ξέχωρα λοιπόν από το τι υπερασπίζεται ή όχι , το γεγονός ότι ο γιος εκφράζει αυτό που πιστεύει και επιθυμεί, δηλώνει ένα υποκείμενο ικανό να μετρηθεί με μια πραγματικότητα την οποία δεν προσπαθεί να αποφύγει αλλά και ούτε και να κρύψει. Δηλώνει ένα υποκείμενο που διεκδικεί την ιδιαιτερότητα του και την ανάγκη να υπάρχει μέσα από αυτή. Η δήλωση αυτή δεν φανερώνει ένα τετελεσμένο γεγονός, όσο μια ψυχική και κοινωνική διεργασία η οποία εξελίσσεται όσο αναφορά την αναζήτηση της ταυτότητα του, όπου η σεξουαλικότητα κρατά ένα σημαντικό ρόλο.

Επίσης πρέπει να τονίσουμε το γεγονός ότι μια παρόμοια δήλωση τοποθετεί το ομοφυλόφιλο υποκείμενο σε μια κοινωνική θέση, η οποία ανάλογα την κοινωνική του κατάσταση, τα προβλήματα που θα συναντήσει είναι μεγαλύτερα από αυτά που θα βρει στο δρόμο του ένα ετερόφυλο. Η θέση του αποτελεί ένα ρίσκο όσο αφορά την σχέση με τον εαυτό του και τους άλλους. Ρίσκο που εκφράζεται με την απόρριψη, τον αποκλεισμό, τον διασυρμό και τέλος την εξόντωση του.

Η διαφορετικότητα του ομοφυλόφιλου υποκειμένου δεν είναι κάτι που τυχαίνει αποδοχής εφόσον έρχεται να αρνηθεί τα κοινωνικά κυρίαρχα πρότυπα ταύτισης στην οικογένεια και την κοινωνία. Η ενοχή, η οποία αποτελεί το βασικό οικογενειακό και κοινωνικό όπλο ενάντια στην οποιαδήποτε διαφοροποίηση, είναι εδώ και ανοίγει μέσα του το λαγούμι της. Διατρέχει τον ορίζοντα μέσα από τα πρόσωπα, τις γκριμάτσες, τις κουβέντες και τις βρισιές για την ιδιαιτερότητα του του.

Ομάδες “καθαρόαιμων” πολιτών και πολιτικές κινήσεις που διαχειρίζονται το μίσος του εθνικισμού, του ρατσισμού, του σεξισμού διαχωρίζουν, κατηγορήσουν, δικάζουν και τιμωρούν οποιοδήποτε επιδιώκει την εκπλήρωση της επιθυμίας και την αναζήτηση της ηδονής, είναι και αυτές εδώ!

Ο κοινωνικός αποκλεισμός, το μίσος, ο στιγματισμός μπορεί να οδηγήσει το ομοφυλόφιλο υποκείμενο στην απώλεια της αυτοεκτίμησης, καθώς και στην απώλεια της εμπιστοσύνης στον εαυτό και στους άλλους. Η έλλειψη εκτίμησης και αποδοχής μπορεί να οδηγήσει σε μια απέραντη θλίψη όπου πρωταγωνιστούν οι καταθλιπτικές σκέψεις σε τέτοιο βαθμό ώστε η εχθρική στάση των άλλων μπορεί να λάβει προεκτάσεις αυτοκαταστροφικές.

Η δυσκολία ύπαρξης ενισχύει την εσωτερική αμφισβήτηση και αναπτύσσει το φόβο μέσα του. Τότε έχουμε να κάνουμε με ένα υποκείμενο ευάλωτο, αβέβαιο, ανυπεράσπιστο στις επιθέσεις του εξωτερικού κόσμου. Σε έρευνες που έγιναν στο Καναδά, στην Γαλλία και σε άλλες χώρες δείχνουν ότι οι απόπειρες αυτοκτονίας σε υποκείμενα με ομοφυλοφιλικές τάσεις είναι τρεις φορές περισσότερες από ότι σε άλλα, στην εφηβική ηλικία. Άρα η διεκδίκηση της ελευθερίας της σεξουαλικής επιθυμίας αποτελεί μια δύσκολη διαπραγμάτευση με την κοινωνία και τους επιμέρους θεσμούς της.

Η φράση του πατέρα “Ο γιος μου είναι ομοφυλόφιλος” συνεχίζει να ηχεί μέσα στο μυαλό μου. Ο πόνος του, η αγωνία του, η στεναχώρια του απλώνεται, αλλά όχι για την πραγματικότητα που ανοίγεται μπροστά του, αλλά για αυτή που βλέπει να απομακρύνεται πίσω του. Ίσως να μην αντιλαμβάνεται ακόμα, και έχει δίκιο, ότι ο προβληματισμός του επικεντρώνεται σε μια παρελθούσα πραγματικότητα και όχι σε αυτή που τον έβαλε το “παιδί” του μετά την δήλωσή του. Ότι η αποδοχή αυτής της πραγματικότητας, ή όχι θα σημαίνει πολλά για την ύπαρξη του, καθώς και την δική του.

Ίσως να μην συνειδητοποιεί ακόμα και με το δίκιο του, ότι μετά την δήλωσή του και από την στιγμή που ορδές βάρβαρων ομάδων περιδιαβαίνουν την εικονική και πραγματική καθημερινότητα, ο κόσμος έγινε πιο εχθρικός για το “παιδί” του αλλά... και για εκείνον. Ότι έγινε πιο εχθρικός για όλη την οικογένεια. Ίσως να μην συνειδητοποιεί ακόμα, ότι χρειάζεται η αποδοχή, η επικοινωνία και η στήριξη της διαφορετικότητας του γιου, σαν διαφορετικότητα που αφορά την ίδια την οικογένεια και όχι μόνο το γιο. Ότι χρειάζεται η σύναψη συμμαχιών και συνεργασία σε όλα τα επίπεδα.

Άρα χρειάζεται να επεξεργαστεί αυτή την δήλωση σ' ένα καινούργιο πλαίσιο που εκφράζει την αυτονόμηση και την αλληλοβοήθεια. Να μην επαναλάβει την αντιμετώπιση της κοινωνίας μέσα στην οικογένεια. Δηλαδή ν' αποφύγει την απόρριψη, το θυμό, την εξύβριση και τον αποκλεισμό, του γιο του. 

Ότι χρειάζεται, να εκμεταλλευτεί αυτή την δυνατότητα που του παρουσιάζεται και για να το καταφέρει χρειάζεται να αλλάξει και ο ίδιος. Να αναπτύξει ένα καινούργιο βλέμμα για την ελευθερία και την αυτοδιάθεση της επιθυμίας και του σώματος. Να έρθει πιο κοντά στο γιο του και να αγωνιστεί μαζί με αυτόν στηρίζοντας τον με οποιοδήποτε τρόπο στο “πόλεμο” που θα συναντήσει ενάντια στην ιδιαιτερότητα του, πράγμα που σημαίνει επίσης... στήριξη του ίδιου του εαυτού.

Ότι χρειάζεται... να είναι ΔΙΠΛΑ του.

Κερεντζής Λάμπρος

φωτογραφία από το φιλμ: Sur le chemin des dunes