Το συλλαλητήριο για την Μακεδονία σαν «Αντεστραμμένη προβολή»

Γράφει ο Θάνος Λίποβατς «Η εθνική ταυτότητα «κατασκευάζεται» στην «φωτιά» της αντιμετώπισης του αλλού ο οποίος εμφανίζεται ως αντίπαλος, εχθρός. Ο εθνικισμός είναι η «ενέργεια» που επιτελεί αυτό το έργο, και χαρακτηρίζεται από μια έντονη επιθετική θέληση που παράγει τους μύθους της «εθνικής ταυτότητας».

Ο εθνικισμός λοιπόν διακατέχεται από μια καταπιεσμένη βία που θέλει να εκδηλωθεί. Δεν αποδέχεται ποτέ ότι η βία αυτή είναι μια δική του ανάγκη, αλλά ισχυρίζεται ότι αναγκάζεται για λόγους αμυντικούς να δηλώσει την παρουσία της, επειδή θεωρεί ότι οι άλλοι είναι αυτοί που θέλουν να ασκήσουν βία επάνω του.

Σύμφωνα με τον Φρόιντ αυτός ο συλλογισμός συμπεριλαμβάνεται στους μηχανισμούς αμύνης του εγώ και ονομάζεται «αντεστραμμένη προβολή». Δηλαδή, «εγώ» αισθάνομαι επιθετικά για κάποιον, αλλά επειδή η συνείδησή μου, αλλά και το κοινωνικό πλαίσιο δεν το επιτρέπουν, θεωρώ ότι αυτός εκφράζει μια επιθετικότητα εναντίον μου, είτε με τον τρόπο που με κοιτάει, είτε με τον τρόπο που μου απευθύνει το λόγο. Από την στιγμή που πείθομαι για αυτό τότε είμαι ελεύθερος να εκφράσω την βία μου, χωρίς κανένα ενδοιασμό, αλλά και δικαιολογώντας την. Πάνω σε αυτό τον μηχανισμό έχουν διεπράχθη τα μεγαλύτερα ειδεχθή  πολιτικά εγκλήματα στην ανθρωπότητα ( Ναζισμός)

Με τον ίδιο τρόπο η συγκέντρωση για την Μακεδονία στηρίζεται στο σκεπτικό ότι απειλείται η πατρίδα, δηλαδή μια ιδέα που διαμορφώνεται μόνο από μια μερίδα πολιτών, οι οποίοι πάντα θεωρούν ότι είμαστε κυκλωμένοι από εχθρούς είτε μέσα, είτε έξω από αυτή. Εχθροί οι οποίοι έχουν άσχημες διαθέσεις, η παρουσία των οποίων βοηθάει από την μια να κρύβουν και από την άλλη να εκφράζουν ελεύθερα την δική τους βία και επιθετικότητα, όχι μόνο δικαιολογώντας την, αλλά κάνοντάς την και επιτακτική. Και επειδή γνωρίζουμε ποιες είναι αυτές οι μερίδες πολιτών για τους οποίους η βία αποτελεί το βασικό στοιχείο επιβολής της παρουσία τους, το συλλαλητήριο τους προσφέρει την ευκαιρία να θριαμβεύουν και να χαρούν τα πολεμοχαρή ένστικτά τους.

Στο βαθμό λοιπόν, που αυτό το συλλαλητήριο δεν έχει την ικανότητα να επηρεάσει τις εξελίξεις όσο αφορά το όνομα Μακεδονία, απλά έρχεται να δείξει την άρνησή του στις κυβερνητικές αποφάσεις, τότε η όλη κατάσταση επικεντρώνεται στο να παρασύρει τον «λαό» σε ένα παραλήρημα εθνικιστικής βίας την οποία, στην παρούσα κατάσταση, δεν έχει καμία ανάγκη, αλλά προσπαθεί να τον φέρει πιο κοντά στα πολεμόχαρη ένστικτα που αντιπροσωπεύουν την άκρα δεξιά και την ναζιστική οργάνωση, που οργάνωσε αυτό το συλλαλητήριο. Το συλλαλητήριο λοιπόν έρχεται να εκφράσει τις απωθημένες επιθυμίες αυτών των ομάδων, οι οποίες σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεώρηση, αποτελούν το περιεχόμενο ενστικτωδών παιδικών φαντασιώσεων με βασικό στοιχείο την ανεξέλεγκτη βία και το θάνατο σαν πράξη αποσυμπίεσης από την δική τους καταπιεσμένη φύση.

Δεν ξέρουμε αν όλοι όσοι θα πάνε στο συλλαλητήριο θα πάνε με αυτό το σκοπό, αλλά το συλλαλητήριο εκφράζει την «αντεστραμμένη προβολή». Δηλαδή προσφέρει την ευκαιρία να εκφράσουμε την βία που μας διακρίνει και που αρρωστημένα κρύβουμε, προβάλλοντας ότι είμαστε σε θέση να αναλάβουμε ανεξέλεγκτες «πολεμικές επιχειρήσεις» εφόσον είμαστε πεπεισμένοι ότι ο «άλλος» επιβουλεύεται την εθνική μας, αλλά και ατομική μας ακεραιότητα.

Στην ουσία το συλλαλητήριο λοιπόν δεν έρχεται να επικυρώσει την παρουσία του «λαού» στις εξελίξεις, όπως ισχυρίζονται και μάλιστα πολλοί «αριστεροί», όσο την παρουσία του «φανταστικού εχθρού» ο οποίος μας επιτρέπει να παλινδρομήσουμε σε πρωτόγονες καταστάσεις βίας και νοθείας της «λαϊκής» συνείδησης.

Κερεντζής Λάμπρος

Σημειώσεις

Θάνος Λίποβατς

καθηγητής στην έδρα πολιτικής ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου