«Η αποδοχής της μάζας», ή (Ήθος ανθρώπω δαίμων)1

"Το κείμενο που παραθέτω σήμερα , το θεωρώ σημαντικό, αν και δεν αναφέρεται ο συγγραφέας του. Θεωρώ ότι παραθέτει κάποιες ιδέες για την κατανόηση της σχέσης του ατόμου και της ομάδας που ανήκει. Πόσο η επιθυμία ένταξης σε μια ομάδα, μπορεί να κρύβει κινδύνους για την ταυτότητα του ατόμου. Κίνδυνους, όσον αφορά την ακεραιότητα της προσωπικότητας, και την δυνατότητα διαφύλαξης της διαφορετικότητας του  από τις επιδράσεις της μαζικοποίησης".

Ένας μεγάλος πανεπιστημιακός δάσκαλος μου είχε πει κάποτε: Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι αλλάζουν, ότι οι κοινωνίες προχωράνε, ότι τα άτομα διδάσκονται, βελτιώνονται, προχωράνε.
Είναι, κυρίως, ουτοπία να περιμένεις από τη μονάδα να «δημιουργήσει έργο», να πράξει καινοτομικά, τόσο απέναντι στον ίδιο όσο και στον εαυτό του. Κι όταν του είπα ότι εμένα αυτό με απογοητεύει,
που οι άνθρωποι δεν προχωράνε διανοητικά και συναισθηματικά, που μένουν ίδιοι στο πέρασμα των χρόνων, μου είχε πει: Στο ανθρώπινο πέρασμα ανά τους αιώνες, οι μόνοι που «δημιουργούσαν έργο» ήταν άτομα μεμονωμένα (τον Σωκράτη είχε αναφέρει για παράδειγμα) και όχι οι ομάδες.

Οι ομάδες, το σύνολο, ο σωρός, μου είχε πει, κάνει αυτό που ξέρει να κάνει: οδηγείται, χειραγωγείται, κατευθύνεται. Δεν έχει «πρόσωπο», στερείται «προσωπικότητας».Η αλλαγή έρχεται μόνο και σε πολύ μικρό εύρος από τα άτομα που είναι ικανά να δημιουργήσουν έργο, αλλά οι ομάδες μένουν απαράλλαχτα ίδιες, στον απαράλλαχτο Μεσαίωνα.

Φυσικά εννοούσε πως η αλλαγή, η ικανότητα για το «μπροστά» είναι αδύνατον να είναι «κοινός τόπος».
Δε γίνεται να κρατάνε οι πολλοί τη σημαία της αλλαγής, της διαφοροποίησης, της καλυτέρευσης 
και, εν τέλει, της «δημιουργίας έργου».

Τότε, αυτή η άποψη μου φάνηκε πολύ μηδενιστική, πάντα πίστευα ότι δεν είναι δυνατόν να «αντισταθεί» κάποιος μπροστά στα αδιάψευστα επιχειρήματα, δεν είναι δυνατόν να μη «λυγίσει» μπροστά στην Αλήθεια και να την (παρα)δεχτεί. Ο χρόνος, βέβαια, δικαίωσε το δάσκαλο, μια και το ίδιο διαπιστώνω και προσωπικά: οι μάζες είναι χειραγωγήσιμες και μπορεί μεν να μου προκαλεί κατάπληξη, θυμό, αντίσταση και εν τέλει πανικό το μέγεθός της και η αποτελεσματικότητά της (της χειραγώγησης), αλλά εξακολουθεί και να με λυπεί.

Και η λύπη αυτή δεν είναι για τη «μαζική μοίρα των ατόμων», κάθε άλλο. Αυτό μπορεί να κάνει η μάζα, είπαμε, αυτό κάνει, δεν έχει εναλλακτικές, δεν μπορεί να «δημιουργήσει έργο», δεν μπορεί να γίνει μοναδικότητα, κατά συνέπεια «καινοτομία». Αυτό που με λυπεί είναι ότι αυτή τη μάζα, καλώς ή κακώς, την αντιμετωπίζω και, αντιμετωπίζοντάς την, πρέπει να την αποδεχτώ και να τη διαχειριστώ.

Δεν έχω βρει στ’ αλήθεια τον τρόπο να διαχειρίζομαι τη μάζα, τη «μη μοναδικότητα», το «μη πρόσωπο», τη «μη προσωπικότητα», αλλά κυρίως είναι προσωπική μου αδυναμία να εννοήσω πώς γίνεται άνθρωποι που το μυαλό τους (υποτίθεται ότι) έχει πάει «λίγο παρακάτω» απ’ τον κοινό τόπο
(δεν αναφέρομαι στη μάζα, αυτήν την προβλέψιμη), και ενώ κρατάει τη σημαία της (μικρής) διαφορετικότητας, αυτή η ίδια κατηγορία χρησιμοποιεί τα ίδια μαζικά μέσα για να σταθεί κοινωνικά, να συναναστραφεί, να συχνωτιστεί, να υπάρξει με τους άλλους, τη μάζα, την «κοινή δυναμική».

Δε μου είναι εύκολο να κατανοήσω πώς γίνεται αυτά τα άτομα να αρέσκονται σε «φτηνές συνευρέσεις»,
σε ψεύτικες σχέσεις, σε «ειρωνείες που δείχνουν την αδυναμία τους», αλλά, κυρίως, να νιώθουν καλά μέσα στο κουκούλι της μάζας, αφού, υποτίθεται, αυτή η μικρή κατηγορία έχει κάνει ένα βήμα μπροστά,
έχει «δημιουργήσει (κάποιο) έργο».

Με νίκησε κατά κράτος η άποψη του καθηγητή, τελικά, κι αν ήλπιζα σ’ αυτή τη «μεσαία» κατηγορία (όχι της μάζας, αλλά ούτε και του εμπνευσμένου), οι ελπίδες μου διαψεύστηκαν.

Μια ερώτηση έχω μόνο, ξεχωριστά για τον καθένα σας και την καθεμία σας (ο καθένας ξέρει σε ποια «κατηγορία» ανήκει)…Νιώθετε υπερήφανοι για το «έργο» σας;

Εκτιμάτε τον εαυτό σας;

Γιατί αν τον εκτιμάτε, που πιθανότατα τον εκτιμάτε γιατί αν δεν ήσασταν υπερήφανοι γι’ αυτό που είστε θα παλεύατε να γίνετε κάποιοι άλλοι, εγώ απλώς θα παραδεχτώ ότι ήμουνα ο μεγαλύτερος μαΛάκας που αντιτάχθηκα (τότε και μέχρι πρόσφατα) στα λόγια του δασκάλου μου.
Όλοι και όλες εσείς, λοιπόν, που αγωνίζεστε με πάθος να αποδείξετε τα «μη γενόμενα» και να σβήσετε τα «γενόμενα» διαστρεβλώνοντας την Αλήθεια…

Αλλά και εσείς που ενώ ξέρετε την Αλήθεια σιωπάτε εξαργυρώνοντας την ίδια σας την ύπαρξη με την «αποδοχής της μάζας», πώς αντέχετε να κοιτάτε τον εαυτό σας στον καθρέφτη χωρίς να νιώθετε αηδία; 
Πώς αντέχετε;
Πώς αντέχει ένας άνθρωπος να μην είναι ο εαυτός του, να μη θέλει να είναι μοναδικός, να μην έχει προσωπικότητα;

[Και φυσικά, δεν αναφέρομαι στους «εγγενώς μικρούς», σ’ αυτούς που δεν μπορούν να είναι κάτι άλλο
πέρα από τη χαμερπή έκδοσή τους.
Αυτούς τους κατανοώ.
Αυτοί, απλώς, δεν Μπορούν].

Πηγή:http://www.sxeseis.gr/magazine/27818/%CE%B8%CE%BF%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%8E%CF%80%CF%89-%CE%B4%CE%B1%CE%AF%CE%BC%CF%89%CE%BD.php?page=1

1Ηράκλειτος: “Η Μοίρα του ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του”