Η αξιοπρέπεια

Το άτομο

Το θέμα μας σήμερα, έχει να κάνει με την αξιοπρέπεια σαν μια κατάσταση που εκφράζει την αυτοεκτίμηση και κατ επέκταση τον αυτοσεβασμό του ατόμου προς τον εαυτό του.

Αξιοπρέπεια, αυτοεκτίμηση και αυτοσεβασμός αποτελούν βασικά στοιχεία για την ψυχική επιβίωση του. Αποτελούν τα όρια μέσα στα οποία αναπτύσσεται και αποτελεί το χώρο/χρόνο της ποιοτικής ύπαρξης του στο βαθμό που μπορεί και τον ορίζει ο ίδιος. Η ικανότητα ακριβώς αυτού του ελέγχου δημιουργεί την αίσθηση της αξιοπρέπειας και μεγαλώνει την αυτοεκτίμηση αλλά και το σεβασμό προς τον εαυτό.

Μέσα από αυτόν το έλεγχο, η αξιοπρέπεια πραγματώνεται σαν αξία εκφράζοντας την ικανότητα του ατόμου να εκπληρώνει τις επιθυμίες του πράγμα που δηλώνει την ελευθερία του, μέσα από την αίσθηση της οποίας αντλεί την αναγνώριση και τον σεβασμό για την παρουσία του.

Η αξιοπρέπεια λοιπόν έχει σχέση με την κυριότητα του εαυτού, με την ικανότητα αυτονόμησης και ανταπόκρισης με επιτυχία στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος σύμφωνα με το τι ορίζει ο ίδιος σαν συμφέρον του.

Μέσα από αυτή την λειτουργία η αίσθηση της αξιοπρέπειας εκφράζει την αυθεντικότητα της σχέση με τον εαυτό και αποτελεί ένα σύστημα ανατροφοδότησης της “αλήθειας” του σαν αξία αναγνώρισης και αυτό-αποδοχής του.

Η ομάδα

Η αξιοπρέπεια του ατόμου όμως κατασκευάζεται σε συνεργασία με την ομάδα (οικογενειακή, κοινωνική, πολιτική, θρησκευτική ) που κάθε φορά ανήκει. Εκφράζει το αποτέλεσμα του σεβασμού που το άτομο προσδίδει στην ομάδα αλλά και το σεβασμό που εκείνο έχει καταφέρει να αντλήσει από την παρουσία του μέσα σε αυτή.

Η αξιοπρέπεια εξαρτάται από την αναγνώριση της κοινωνικής ομάδας που ανήκει. Η τιμή αυτή σημαίνει την αποδοχή του και την ένταξη του σε αυτή σαν πρόσωπο που προάγει την αξιοπρέπεια της ίδιας της ομάδας. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται το άτομο να δείξει σεβασμό για τους νόμους και τα ήθη της εκάστοτε ομάδας, δηλαδή να αποδεχτεί όρους που προάγουν την αξιοπρέπεια της ομάδα που ανήκει.

Έτσι η αξιοπρέπεια δεν εξαρτάται μόνο από την προσέγγιση της “αλήθεια” του ατόμου αλλά και από την αξιοπρέπεια που απολαμβάνει, με την ένταξή του σε μια κοινωνικής ομάδα. Εξαρτάται από τη θέση και το ρόλο που έχει μέσα σε αυτή.
Η αίσθηση ότι ανήκει στην ομάδα δημιουργεί την διάσταση εκείνη της συμμετοχής και του μοιράσματος, κάνοντας την αξιοπρέπεια της ένταξης στην ομάδα, υπόθεση προσωπική. Άρα αξιοπρέπεια απορρέει από την ένταξή του ατόμου και την αναγνώριση της ικανότητας του να αποτελεί μέλος της.

Έχουμε λοιπόν να κάνουμε όπως λέει ο Robert Neuburger στο βιβλίο του "Exister", με δύο μορφές αξιοπρέπειας. Αυτή που αφορά το άτομο και αυτή που αφορά την ομάδα. Η ατομική αξιοπρέπεια και η αξιοπρέπεια της ένταξης η μία συμπληρώνει την άλλη, ή στην χειρότερη περίπτωση μπορεί να βρεθούν, η μια κόντρα στην άλλη. Πολλές φορές το συμφέρον της ομάδα έρχεται σε αντίθεση με το ατομικό συμφέρον. Τότε άτομο έρχεται σε δύσκολη θέση ανάμεσα στην αξιοπρέπεια του και την αξιοπρέπεια της ομάδας. Δηλαδή ανάμεσα στην προσωπική του αξιοπρέπεια που σημαίνει την υπεράσπιση της διαφορετικότητας, την ελευθερία της σκέψης του και της πράξης του σύμφωνα με τις μύχιες επιθυμίες του και την αξιοπρέπεια της ένταξης δηλαδή την υπεράσπιση των κανόνων της ομάδας.

Έτσι συναντάμε δύο ειδών ευαισθητοποιήσεις απέναντι στις δύο μορφές αξιοπρέπειας. Αυτή που έχει σχέση με την προσωπική αξιοπρέπεια, όπου το άτομο θα υποστηρίξει περισσότερο την θέση του, την ελευθερία απόφασης και τον έλεγχο που ασκεί στις καταστάσεις που τον αφορούν, η οποία μπορεί να τον φέρει ενάντια στην ομάδα, και αυτή που έχει σχέση με την αξιοπρέπεια της ένταξης όπου το άτομο αποδίδει περισσότερο σημασία στους κανόνες, τις νόρμες, τις δοξασίες της ομάδας που ανήκει είτε είναι οικογενειακή, κοινωνική, πολιτική, θρησκευτική βάζοντας στην άκρη την προσωπική του αξιοπρέπεια.

Κερεντζής Λάμπρος

Βιβλιογραφία:
Robert Neuburger “Exister”

Στο επόμενο: Αξιοπρέπεια και η οικογένεια

κολλάζ: Carl M. Crawford