Ελληνική πραγματικότητα και μαγική σκέψη



Εισαγωγή

Στο προηγούμενο άρθρο ασχοληθήκαμε με την Μαγική σκέψη σαν μια διανοητική λειτουργία η οποία εκφράζει σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο την προσπάθεια επηρεασμού, αλλά και ελέγχου της καθημερινότητας.

Σαν συμπεράσματα είπαμε:

α) Ότι η μαγική σκέψη αποτέλεσε μορφή προσέγγισης της πραγματικότητας από τον πρωτόγονο άνθρωπο, όπως αποτελεί το τρόπο με το οποίο το παιδί προσεγγίζει διανοητικά την δική του πραγματικότητα. Επίσης είπαμε ότι αποτελεί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, μορφή προσέγγισης της πραγματικότητας για τον σύγχρονο πολίτη.

β) Ότι εκφράζει την επιθυμία της παρουσίας μιας δύναμης, η οποία δεν εξηγείται φυσιολογικά, όμως είναι εκεί για να δημιουργήσει μια ψευδή διέξοδο στο υποκείμενο που αισθάνεται ανήμπορο να αντιμετωπίσει μια δυσάρεστη πραγματικότητα.

γ) Και τέλος, το μέτρο είναι αυτό που θα μας καταδείξει το μέγεθος και την μορφή λειτουργίας της μαγικής σκέψης σαν στοιχείο που προάγει την πραγματικότητα ή την εμποδίζει.

Με αυτές τις σκέψεις εισερχόμαστε στην ελληνική πραγματικότητα των μνημονίων, δηλαδή σε μια οδυνηρή κατάσταση όπου αίσθηση του εγκλωβισμού της κοινωνίας και ο περιορισμός των λύσεων μεγιστοποίησε την ανάγκη φανταστικής διαφυγής της. Εισερχόμαστε σε κοινωνικές συνθήκες όπου το κέντρο ελέγχου της οικονομίας και κατ' επέκταση της ίδιας της ζωής δεν εδράζει στην χώρα. Έτσι η χώρα γίνεται έρμαιο αποφάσεων τις οποίες αδυνατεί να ελέγξει, αλλά και να αρνηθεί, εφόσον βρίσκεται εξαρτημένη και υπό το κράτος ενός συνεχόμενου οικονομικού εκβιασμού. Σε τέτοιες περιπτώσεις η μαγική σκέψη έρχεται να εκφράσει ατομικά και συλλογικά μια προσπάθεια ελέγχου της κατάστασης, η οποία πυροδοτήθηκε και πυροδοτείται από την ρητορική δεινότητα του πολιτικού κόσμου με την βοήθεια πάντα των ΜΜΕ.

Η πραγματικότητα των μνημονίων

Η πραγματικότητα των μνημονίων εκφράζει την πολιτική της λιτότητας η οποία δεν έχει σχέση μόνο με την οικονομία, αλλά καθορίζει, οριοθετεί και κατευθύνει την καθημερινότητα του πολίτη. Έρχεται να θέσει υπό αμφισβήτηση τα κοινωνικά δικαιώματά στο εργασιακό και κοινωνικό χώρο, προσπαθώντας να αποδυναμώσει την επικοινωνία, την ενσυναίσθηση, την αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών. Αποτελεί μια προσπάθεια αποδυνάμωσης των δημοκρατικών διαδικασιών της κοινωνίας και καθυπόταξης της δικαιοσύνης στο όνομα του κέρδους των οικονομικά εύπορων τάξεων, υποβιβάζοντας τις ανάγκες των φτωχότερων.

Ξέχωρα λοιπόν από τον οικονομικό απόηχο της ζωής, η καθημερινότητα του πολίτη γίνεται δυσκολότερη. Όλο και μεγαλύτερες ομάδες του πληθυσμού οδηγούνται στην φτωχοποίηση μέσω της ανεργίας και ο αντίχτυπος αυτής της κατάστασης στο ψυχισμό του πληθυσμού επιφέρει τεράστιες αλλαγές οι οποίες καταγράφονται καθημερινά, έχοντας σαν βάση την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα. Κάθε μέρα το στρες, η αγωνία, ο πανικός, η μελαγχολία η κατάθλιψη, οι τάσεις φυγής, οι αυτοκτονικές σκέψεις αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά της αντίδρασης του πληθυσμού απέναντι σε ένα συνεχές βομβαρδισμό από δυσάρεστες ειδήσεις, οι οποίες του ανακοινώνουν αποφάσεις που τον περιορίζουν χωρίς καν να τον ρωτούν.

Η πραγματικότητα των μνημονίων μεγιστοποίησε σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο την αίσθηση της απώλειας του ελέγχου της καθημερινότητας. Δημιούργησε αλλά και συνεχίζει να δημιουργεί ένα κλίμα αβεβαιότητας και ανημποριάς μέσα στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί σαν μορφή διαφυγής, η μαγική σκέψη και οι μαγικές λύσεις, ώστε να μπορέσει τόσο το άτομο, όσο και η κοινωνία να απαλύνει το βραχνά του ανεξάντλητου οικονομικού εκβιασμού.

Δηλαδή όσο μεγαλύτερη απόγνωση μοιράζει το οικονομικό σύστημα, τόσο μεγαλύτερη είναι η προσπάθεια διαφυγής - όχι μόνο του πληθυσμού αλλά και της πολιτικής τάξης της χώρας - σε φανταστικές-μαγικές λύσεις. Με λίγα λόγια η πραγματικότητα των μνημονίων αναπαρήγαγε και αναπαράγει την μαγική σκέψη σε υπερβολικό βαθμό και με διαφορετικές μορφές.

Η πολιτική τάξη και οι μαγικές λύσεις

Σύμφωνα με την παραπάνω κατάσταση η πολιτική τάξη της χώρας καλείται να αντεπεξέλθει στην εξωτερική πίεση. Έχει σαν χρέος να καθοδηγήσει τον πληθυσμό σε λύσεις όπου επικρατεί η λογική, που σημαίνει την αλήθεια των πραγμάτων και όχι προσφορά λύσεων που στηρίζονται σε φανταστικές διαφυγές και ηρωισμούς που καμιά σχέση δεν έχουν με την διαγραφόμενη πραγματικότητα και οι οποίες υποβιβάζουν και διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα των μνημονίων.

Δυστυχώς όμως στο βαθμό που η μαγική σκέψη επιτρέπει την φανταστική ικανοποίηση των επιθυμιών σαν μαγική λύση, από την μια επιφέρει μια αποσυμφόρηση της έντασης και αποφυγή της απελπισίας από την άλλη όμως, παρουσιάζεται σαν εμπόδιο στην κατανόηση των προβληματικών γεγονότων. Έτσι η μαγική λύση φαίνεται σαν ένα αναζητούμενο καταφύγιο για τον πολίτη, το οποίο με χαρά ο κάθε πολιτικός σχηματισμός προσέφερε και προσφέρει μέσα από την ρητορική του δεινότητα, απλόχερα στο λαό του. Έχω την εντύπωση ότι ολόκληρες εκλογικές καμπάνιες καταναλώθηκαν και θα καταναλωθούν γύρω από την ενίσχυση και εγκαθίδρυση της μαγικής σκέψης σαν το μόνο διέξοδο-λύση που φαίνεται εφικτή.

Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, οποιαδήποτε αυταρχική αρχή το μόνο που καλλιεργεί στους υπηκόους της είναι η υποταγή που σημαίνει την καθυπόταξη της ωριμότητας και παλινδρόμηση της σε παλαιά στάδια ανάπτυξης όπως είναι η παιδικότητα, καθώς και μέσω αυτής της παιδικότητας ενεργοποιείται η διαφυγή της πραγματικότητας μέσω της φαντασίας.
Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η μαγική σκέψη είναι η τυπική σκέψη της παιδικής ηλικίας και δεν θα διστάζαμε να μιλήσουμε για εσκεμμένη καλλιέργεια εκ μέρους του οικονομικό-πολιτικού συστήματος σε τοπικό, ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο μιας ανωριμότητας στο εκάστοτε πληθυσμό η οποία μπορεί να ακουμπήσει τα όρια της ψυχικής ανισορροπίας.

Η καλλιέργεια της ανωριμότητας του πληθυσμού στην ελληνική πραγματικότητα εκφράζει, κατά την γνώμη μου την ανωριμότητα του πολιτικού συστήματος, η οποία εκδηλώθηκε και συνεχίζει να εκδηλώνεται με εθνικιστικές εξάρσεις τύπου χρυσής αυγής, με επαναστατικές διαθέσεις τύπου ΚΚΕ και εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, με αντιστασιακές, αγωνιστικές διαθέσεις τύπου σύριζα και κεντρο-αριστεράς, και συμβιβαστικές διαθέσεις τύπου κεντροδεξιάς και δεξιάς.

Η κάθε πολιτική δύναμη από την άκρα αριστερά μέχρι την άκρα δεξιά καθώς και κοινωνικοί φορείς όπως οι εκκλησία, οργανισμοί κ.λ.π. εκφράστηκαν και εκφράζονται πολιτικά και κοινωνικά αναπαράγοντας την μαγική σκέψη προβάλλοντας λύσεις οι οποίες δεν βασίζονται στο ρεαλισμό του προβλήματος, αλλά στο συναίσθημα αποφυγής του και ιδίως στην μετατόπιση της ευθύνης. Κάτι που βολεύει τόσο το πολιτικό σύστημα όσο και το “λαό”. Έτσι οι προτάσεις των πολιτικών σχηματισμών προς την κοινωνία τις περισσότερες φορές δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα. Προτάσεις οι οποίες δεν μπορούν αλλά και δεν θέλουν να αναλύσουν τα δεδομένα κάτω από ένα ορθολογικό πνεύμα.

Η πολιτική τάξη της Ελληνικής κοινωνίας χάνεται μέσα στην επιθυμία, δηλαδή στο κόσμο των ιδεατών καταστάσεων οι οποίες φανερώνουν τον βαθμό που και η ίδια είναι βυθισμένη στην δική της ανεπάρκεια - την οποία την κρύβει από τον ίδιο της τον εαυτό - αλλά και στην μαγική σκέψη. Φανερώνει δηλαδή το επίπεδο της ανωριμότητας της και της προβληματικής ερμηνείας της πραγματικότητας η οποία στηριζόταν και στηρίζεται περισσότερο, όπως ανέφερα, στο συναίσθημα παρά στην λογική.

Για θυμηθείτε ότι ο πρωθυπουργός πριν εκλεγεί έλεγε ότι οι Ευρώπη θα χορεύει στους ρυθμούς που θα έπαιζε η Ελλάδα (ντέφι). Όλη αυτή η εικόνα δεν ήταν παρά το προϊόν της καλλιέργειας της μαγικής σκέψης η οποία τόσο για τον πρωθυπουργό,όσο και για τον “λαό” λειτουργούσε λυτρωτικά και δημιουργούσε ελπίδες για το αύριο.

Ο “Λαός” και οι μαγικές λύσεις

Έχω την εντύπωση ότι η πολιτική τάξη της χώρας δεν είναι αδαής. Έχει γνώση, αλλά και λογική να εξετάσει και να αναλύσει ορθολογικά τα οικονομικά δεδομένα της πραγματικότητας που αφορά την χώρα. Εκείνο όμως που κάνει είναι ότι αποφεύγει να πει την αλήθεια. Την αποφεύγει για να μην δυσαρεστήσει τον”λαό” ή να μην δυσαρεστήσει τον εαυτό της; Πιστεύω ότι ίσως και εκείνη προσπαθεί να αποφύγει την πραγματικότητα δημιουργώντας και κατασκευάζοντας τις δικές μαγικές διαφυγές είτε είναι στην αριστερά είτε στην δεξιά οι οποίες έχουν αντίκτυπο στην κοινωνία.

Από την άλλη αφουγκράζομαι και ένα “λαό” ο οποίος και αυτός με την σειρά του αποφεύγει την πραγματικότητα. Δέχεται με ευχαρίστηση την μαγική λύση όχι σαν κάτι ξένο από αυτόν, αλλά σαν κάτι δικό του. Δικό του διότι η μαγική σκέψη είναι ένα κεφάλαιο στην κουλτούρα που τον κατασκευάζει, στην οποία το ποσοστό παρουσίας της σε σχέση με τον ορθολογισμό ήταν κάτι παρά πάνω. Όλοι μεγαλώσαμε με ευχές, με φυλαχτά, με μυθικές καταβολές και μυθικούς προορισμούς, με χρησμούς και προφητείες οι οποίες έχουν εγγραφεί βαθιά στην αιώνια πορεία της φυλής, όχι μόνο της δικιάς μας αλλά και κάθε φυλής στα πέρατα του πλανήτη. Έτσι είναι ευχάριστο να ακούει κανείς ευχάριστα πράγματα ακόμα και όταν είναι ψέμα, παρά την αλήθεια που είναι δυσάρεστη.

Η μαγική σκέψη λοιπόν ήταν και είναι ένα λειτουργικό στοιχείο της κοινωνίας το οποίο μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση μιας αδυσώπητης και στυγνής πραγματικότητας για τον πολίτη, αλλά και τους ίδιους τους πολιτικούς. Κάτω από τις παραπάνω συνθήκες είναι “φυσιολογικό” η πραγματικότητα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να κατασκευάσει νοητικά διαφυγές και μαγικές λύσεις για όλες τις τάξεις της Ελληνικής κοινωνίας. Το ζήτημα είναι, όπως αναφέραμε, σε πιο μέτρο αυτή η λειτουργία έρχεται να αντικαταστήσει την αλήθεια η να την βοηθήσει;

Ο αποδιοπομπαίος τράγος

Η μαγική σκέψη στην προσπάθειά της να εξορκίσει το “κακό” καταφεύγει σε μια γνωστή λειτουργία, αυτή της δημιουργίας του αποδιοπομπαίου τράγου. Δηλαδή προκειμένου να ορίσει και να δώσει νόημα στις αντίξοες καταστάσεις προσπαθεί να βρει αυτούς που “φταίνε”. Δηλαδή να δημιουργήσει το “φταίχτη” μέσω του οποίου θα βρει την αίτια του κακού, πράγμα που θα απαλύνει την ψυχική ένταση και θα της δώσει την ευκαιρία της αποφόρτισης αποδίδοντας της σε κάποιον ή σε κάτι. Με αυτό το μηχανισμό προσωποποιεί και περιβάλλει με το γεγονός αυτούς που θεωρεί ότι φταίνε για όλα τα δεινά προσωπικά, ή συλλογικά. Έτσι η κάθε πολιτική τοποθέτηση έχει δημιουργήσει τον αποδιοπομπαίο τράγο της, όπως είναι οι ξένοι-μετανάστες, οι επιχειρηματίες και το κεφάλαιο, η αριστερά, ο ίδιος ο λαός ακόμα και η ίδια η κυβέρνηση.

Ο καθένας με την σειρά του παίρνει την θέση του στο φαντασιακό σενάριο απόδοσης ευθυνών, καθώς και στις προτεινόμενες λύσεις. Ο κάθε πολιτικός στρέφει τα βέλη του και θεωρεί υπαίτιο μιας κατάστασης, σύμφωνα με το νόημα που αυτός αποδίδει στις καταστάσεις, στον αντίπαλό του, θέλοντας να στρέψει την οργή του “λαού” και να την κατευθύνει εναντίον του. Ο καθένας προσπαθεί να επηρεάσει τον “λαό” προσπαθώντας να επιβάλλει του το δικό του νοηματικό πλαίσιο των καταστάσεων, τις δικές του ”μαγικές” ερμηνείες που τις περισσότερες φορές απέχουν από την πραγματικότητα.

Άρα η δημιουργία του αποδιοπομπαίου τράγου έρχεται να δυναμώσει την μαγική σκέψη μέσα από το τεκμήριο της παρουσία του υποκειμένου που την παρακινεί, ασχέτως αν και το ίδιο είναι ένα “μαγικό” προϊόν της. Η παρουσία του αποδιοπομπαίου τράγου προσπαθεί να κάνει την διασύνδεση σε συμβολικό επίπεδο της πραγματικότητας με τον μύθο, και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις της αποδοχής της. Έτσι νομιμοποιεί παρέχοντας φυσιολογικά τεκμήρια της υφής της. Η απόδοση ευθυνών στον αποδιοπομπαίο τράγο έτσι βοηθάει ώστε μια πραγματικότητα που στηρίζεται στην φαντασία να γίνει αληθοφανής. Συγχρόνως όμως, σαν κοινωνική λειτουργία εμποδίζει τον πληθυσμό να συνειδητοποιήσει τα πραγματικά αίτια και τον "φταίχτη" της κατάστασης.

Η Μαγική συνταγή του “Εγώ”

Στην ουσία η μαγική σκέψη του πολιτικού δεν έρχεται να απαλύνει μόνο την αγωνία του πολίτη, αλλά και την δική του. Προσπαθεί να πείσει τον πολίτη ότι η κατάσταση μπορεί να αλλάξει μόνο μέσα από την δική του παρουσία. Εκ τούτου τόσο η δημιουργία του αποδιοπομπαίου τράγου, όσο και η περιγραφή των κοινωνικών καταστάσεων γίνονται με τέτοιο τρόπο ώστε η παρουσία του να καταστείτε απαραίτητη για την διαμόρφωση τους.

Ο πολιτικός ηγέτης το μόνο που αποζητά είναι να καταστεί απαραίτητος για την εξέλιξη της κοινωνίας. Το μόνο που προσδοκά είναι η διαμόρφωση εκείνων των κοινωνικών συνθηκών που θα βοηθήσουν στην δημιουργία της σύζευξης του “Εγώ“ του με το μέλλον του “λαού”. Σε αυτή την περίπτωση προσπαθεί να δημιουργήσει τους όρους εξάρτησης του “λαού” από αυτόν, σαν την μόνη εφικτή λύση στο κοινωνικό αδιέξοδο.

Τόσο ο ίδιος όσο και το επιτελείο του έχουν σαν στόχο ακόμα και αν οι συνθήκες δεν ευνοούν, να τις διαμορφώσουν, διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα για να δημιουργήσουν συναισθηματικά το χώρο/χρόνο της ανάγκης του, δηλαδή την επιθυμία της παρουσία του σαν λύση. Βασικός στόχος είναι η εκλογή του νίκη. Για αυτό το μόνο που κάνει ο πολιτικός ηγέτης είναι να διαφημίζει την παρουσία του, δυσφημίζοντας την παρουσία των άλλων.

Πρώτα αρχίζει την δυσφήμηση με θεμιτά ή αθέμιτα μέσα. Δημιουργεί σενάρια καταστροφής όπου ο αντίπαλος θεωρείται υπεύθυνος. Όσο πιο καταστροφική προβάλλεται η κατάσταση της χώρας τόσο πιο απαραίτητος γίνεται αυτός και το κόμμα του. Μετά από την διαμόρφωση των καταστροφικών συνθηκών, η παρουσία του μπορεί πιο εύκολα να καταλάβει την θέση του σωτήρα. Σαν σωτήρας, θέλει να το απαραίτητο στοιχείο στην ζωή του πολίτη. Όπως είπαμε, να εξαρτηθεί από αυτόν και η εξάρτηση αυτή να μην γίνει τόσο σε μια λογική ανάλυση των ικανοτήτων του, όσο στην φαντασιωτική παρουσία του σαν σωτήρας που περικλείει και χαρακτηριστικά που μπαίνουν στο χώρο της μεταφυσικής και της δεισιδαιμονίας.

Με αυτό τον τρόπο η παρουσία του πολιτικού βοηθάει την ανάπτυξη της μαγικής σκέψης Την βοηθάει να αναπαραχθεί, να επεκταθεί στην πραγματικότητα την οποία εκείνος και το επιτελείο του έχει διαμορφώσει. Φαίνεται ότι ο πολιτικός μετατρέπεται ο ίδιος σε μαγικό ραβδάκι στα χέρια του κάθε πολίτη με το οποίο μπορεί εκείνος να αλλάξει την κατάσταση. Άρα και αυτός δεν είναι παρά ένα το περιεχόμενο μια μαγικής σκέψης όπου ο ίδιος είναι ο δημιουργός και ο πρωταγωνιστής. Είναι και αυτός ένα μαγικό πρόσωπο, ένας Αλαντίν ο οποίος έχει τις λύσεις και οι λύσεις διαφοροποιούνται ανάλογα με το συναισθηματικό του υπόβαθρο και την ιδεολογία που υπηρετεί. Οι λύσεις διαφέρουν ανάλογα την ιδεολογική τοποθέτηση αλλά δεν παύουν να είναι λύσεις.

Το κοινωνικό παιχνίδι

Η πραγματικότητα των μνημονίων ξεκάθαρα είναι μια απειλητική πραγματικότητα, μέσα στην οποία οι κινήσεις των παικτών είναι οικονομικά και κοινωνικά περιορισμένες. Το κοινωνικό και οικονομικό παιχνίδι είναι καθορισμένο από την ισχύ του αντιπάλου και οι κινήσεις του καθένα μέσα σε αυτό, μικρό περιθώριο ελευθερίας έχουν. Άρα οι κινήσεις αποσυμφόρησης έχουν οριστεί από την διαφορά ισχύος των παικτών, έτσι ώστε η δυνατότητα των συμπεριφορών να είναι θέμα προσεκτικών ενεργειών και ορθολογικής αντιμετώπισης των αντιπάλων. Άρα η δημιουργία πλεονεκτημάτων στο παιχνίδι δεν είναι, κατά την γνώμη μου, προϊόν ενεργειών που έχουν τόσο σαν βάση το συναίσθημα, αλλά την ψυχρή λογική. Πράγμα που σημαίνει την αντίληψη της ισχύος του παίχτη και των δυνατοτήτων ελιγμών μέσα στο παιχνίδι.

Στην ορθολογικότητα της οικονομικής παραλογικότητας, ο πολιτικός του σήμερα δεν γίνεται να προβάλει την ορθολογικότητα μιας φαντασιακής αντίστασης τύπου εφηβικής επαναστατικότητας - το είδαμε με την αρχική στάση του Σύριζα - όσο μια συμπεριφορά παίκτη που διακρίνεται από την ωριμότητα της αντίληψης της πραγματικότητας και την ικανότητα προσαρμογής και διαπραγμάτευσης με στόχο το μεγάλωμα των δυνατοτήτων ελευθερίας κινήσεων και ενεργειών, ελιγμών όπως είπαμε, στο πολιτικο-οικονομικό παιχνίδι που συμμετέχει. Σε αυτή την κατάσταση τόσο οι υποχωρήσεις όσο και οι συμμαχίες λειτουργούν σαν στοιχεία που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο του που είναι η μεταβολή την εκβιαστικής πραγματικότητας και χρειάζεται χρόνος. Οι βιαστικές αποφάσεις έχουν σχέση με τις μαγικές λύσεις και αυτή την περίπτωση η μαγική σκέψη δεν έχει καμιά θέση!

Η μαγική σκέψη οδηγεί στην λανθασμένη αντίληψη της πραγματικότητας και τον υποβιβασμό της σοβαρότητος του εκβιασμού με στόχο την αλλαγή της κατάστασης με ευχολόγια και δοξασίες. Με αυτό τον τρόπο αποτελεί μια διανοητική πράξη, όπου στην συγκεκριμένη πολιτικο-οικονομική κατάσταση επιδεινώνει την πραγματικότητα του πολίτη και δεν την απαλύνει.

Αν εκφράζεται με βεβιασμένες κινήσεις ακράτητης “επαναστατικότητας”, ή προβληματικά αρρωστημένου εθνικισμού, όπου η ρητορική δεινότητα του κάθε γητευτή του πλήθους καλλιεργεί την υποταγή στον Σωτήρα, στην μαγική ουράνια παρουσία του για αλλαγή του σύμπαντος, είναι ότι χρειάζεται ο αντίπαλος για να προχωρήσει στο έργο της μεγαλύτερης περιχαράκωσης της ελευθερίας του πολίτη και την ουσιαστική καθυπόταξη του.

Δυστυχώς ο μόνος τρόπος για να νικήσουμε τον αντίπαλο είναι να χρησιμοποιήσουμε τα όπλα του.

Κερεντζής Λάμπρος

πίνακας: Alex Gross

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα