Η Αποδοχή







Η φροντίδα του γονέα

Το να σε αγαπάνε αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην οικοδόμηση του εαυτού. Το αγαπημένο βλέμμα των άλλων - γονέων, φίλων, συντρόφων - κάνει να αισθανόμαστε την ύπαρξή μας, και οριοθετεί την ταυτότητα μας. Η απουσία αυτού του βλέμματος δημιουργεί διαταραχές στη προσωπικής μας ανάπτυξη. Η αναζήτηση της αγάπης λοιπόν αποτελεί μια κίνηση αναζήτησης της ταυτότητας.

Η συνείδηση του εαυτού και η ατομικότητα αποτελούν στάδια τα οποία μαρτυρούν το πέρασμα του ανθρώπου από την ζωική κατάσταση στην ανθρώπινη. Η αίσθηση της σημαντικότητας η όχι, που νιώθει ένα άτομο για τον εαυτό του, αποτελεί το προϊόν της σχέσης του με το οικογενειακό περιβάλλον και θα διαδραματίζει μείζονα ρόλο στην σχέση του με την κοινωνία. Η σημαντικότητα την οποία απολαμβάνει το παιδί στην οικογένεια του μετατρέπεται σε σημαντικότητα του εαυτού.

Έτσι η φροντίδα του παιδιού αποτελεί την βάση πάνω στην οποία θα κτήση την ζωή του. Η φροντίδα σηματοδοτεί το ενδιαφέρον του γονέα προς το παιδί και αποτελεί την βάση της συν-κατασκευής της σχέσης τους. Για να το πετύχει αυτό πρέπει να καλύψει την οργανική και ψυχολογική υπόσταση του, μέσα και έξω από την οικογένεια. Δηλαδή η γονεϊκή φροντίδα έρχεται να καλύψει όλες τις φυσιολογικές και ψυχοκοινωνικές ανάγκες του παιδιού και καθορίζει την σημαντικότητα της ύπαρξής του, τόσο για την οικογένεια όσο και για το ίδιο.

Η φροντίδα προβάλλει την σημαντικότητα του παιδιού για την οικογένεια. Όμως μπορεί να αποτελέσει πράξη πίεσης και εκβιασμού, με τρόπο τέτοιο ώστε να μην προσφέρει την αίσθηση της εμπιστοσύνης, αλλά να καλλιεργεί την ανασφάλεια για όλους. Η φροντίδα και αυτή έχει τα όρια της. Από ένα σημείο και μετά μπορεί να γίνει συνώνυμο της ανικανότητας και της μικρότητας του άλλου, δηλαδή του παιδιού.

Η φροντίδα και η έλλειψή της εκφράζονται με τον λόγο αλλά και την πράξη και μπορούν να εξυψώσουν το παιδί όσο και να το βυθίσουν. Να του προσφέρουν ένα περιβάλλον που ασφαλίζει την απρόσκοπτη ανάπτυξή του, όσο ένα περιβάλλον που την εμποδίζει.

Η έλλειψη φροντίδας, που σημαίνει έλλειψη παρουσίας του γονέα, οδηγεί το παιδί στο συμπέρασμα ότι δεν είναι σημαντικό για αυτόν. Ότι δεν προσδίδει την ικανοποίηση που περιμένει ο γονιός από την συμπεριφορά του, για αυτό προσπαθεί να προσαρμοστεί για να αρέσει, αν δεν τα καταφέρει... περιθωριοποιείται. Άρα η έλλειψη φροντίδας θεωρείται αυτόματα από το παιδί σαν ανεπάρκεια προσωπική, πράγμα που μπορεί να το γεμίσει με ενοχές και να καθορίσει τις μελλοντικές σχέσεις του.

Η φροντίδα όμως και αυτή μεταλλάσσεται. Ανάλογα τα στάδια ανάπτυξης του παιδιού, η φροντίδα παίρνει άλλες μορφές που καθορίζουν την σχέση και βοηθάνε την συνέχεια της. Η αλλαγή της μορφής φροντίδας δηλώνει την εξέλιξη της σχέσης γονέα/παιδιού και την αποδοχή της αλλαγής σαν κινητήρια δύναμη της ανάπτυξή της. Που σημαίνει επίσης και την ανάπτυξη των μελών της. Δεν μπορούμε να φροντίζουμε με τον ίδιο τρόπο ένα πεντάχρονο παιδί και ένα έφηβο. Στην περίπτωση που συμβαίνει αυτό, η σχέση γονέας/παιδί δυσλειτουργεί και αποτελεί κομμάτι μιας γενικότερης δυσλειτουργίας στην οικογένεια.

Η παρουσία του παιδιού

Η αποδοχή προϋποθέτει την ικανότητα της αντίληψης του άλλου, στην περίπτωσή μας, του παιδιού. Της αντίληψης της παρουσίας του, σαν εξαρτημένη οντότητα από την παντοδυναμία της αδυναμίας μας σαν γονείς. Διότι με τον ερχομό του παιδιού ο γονέας δεν είναι ακόμα γονέας, αλλά μέσα από την παρουσία του παιδιού του γίνεται. Βάζει όλα τα δυνατά του να γίνει ο καλύτερος, ρωτάει, παίρνει πληροφορίες, αφήνεται στο ένστικτό του, κάνει τα πάντα όπως νομίζει για να προσφέρει στο παιδί του την δυνατότητα να αναπτύξει τις ικανότητες του, προσπαθώντας να αναπτυχθεί και ο ίδιος.

Βέβαια σ' αυτό το τελευταίο, ο γονέας σαν να μην το δίνει μεγάλη σημασία, αλλά η παρουσία του παιδιού προσφέρει στο γονέα ένα καινούργιο πλαίσιο ανάπτυξή, άγνωστο σε αυτόν, την γονεϊκή σχέση. Η παρουσία του παιδιού μπορεί να αποτελέσει μια καινούργια δοκιμασία στην σχέση με τον εαυτό του και με τους άλλους. Μέσα από την σχέση με το παιδί και τον τρόπο παρουσίας του δίπλα του καθορίζει την αποδοχή του σαν γονέας από το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον, σηματοδοτώντας επίσης το πέρασμά του σε μια άλλη εποχή στην ιστορία την δικιά του και της οικογένειας.

Ο καλός γονέας” οφείλει τον τίτλο αυτό στο παιδί του. Η σχέση με το παιδί του τον οδηγεί σ αυτό το συμπέρασμα. Οφείλεται λοιπόν στην κατάσταση του παιδιού σαν επιβεβαίωση των ενεργειών του μέσα στην σχέση. Είτε το θέλουμε είτε όχι η πορεία των παιδιών, αποτελεί ένα βασικό στοιχείο στην ταυτότητα του γονέα, στην συνέχεια της ικανοποίησης από τον εαυτό του. Η έννοια του “πετυχημένου γονέα” καθορίζεται από την διαγωγή του παιδιού του.

Η αποδοχή για όλους

Η αποδοχή λοιπόν δεν αποτελεί ένα στιγμιαίο γεγονός αλλά μια διαχρονική διαδικασία τόσο για το παιδί όσο και τον γονέα. Ο γονέας όπως και το παιδί είναι σε μια διαχρονική διαδικασία αποδοχής στα πλαίσια της σχέσης τους και της οικογένειας. Η αποδοχή παρουσιάζεται σαν στοιχείο συνυφασμένο με την αίσθηση του εαυτού του γονέα, όπως και του παιδιού.

Η αποδοχή συνδέεται με την εμπιστοσύνη στον εαυτό και για τα δυο μέλη της σχέσης γονέας/παιδί. Κατά την ανάπτυξη του παιδιού, διαφοροποιείται όσο αναφορά την φόρμα της, αλλά όχι από την ουσία της και για τους δυο. Η αποδοχή δεν είναι μόνο το ζητούμενο για το παιδί αλλά για όλα τα μέλη της οικογένειας και καθορίζει το συναισθηματικό πεδίο μέσα στο οποίο ο καθένας ψάχνει την αποδοχή από την θέση και το πόλο που έχει μέσα στην οικογένεια.

Η αποδοχή εκφράζεται μέσα από τις αλληλεπιδράσεις στην οικογένεια. Αλληλεπιδράσεις λεκτικές και συμπεριφοριστικές αποτελούν το περιεχόμενο των οικογενειακών σχέσεων των οποίων την σημαντικότητα δεν αντιλαμβάνονται, ή μάλλον αντιλαμβάνονται διαφορετικά ο καθένας. Ο γονέας βιώνει ικανοποίηση από την αποδοχή του παιδιού του και του συντρόφου του, με τον ίδιο τρόπο που το παιδί του βιώνει την αποδοχή από αυτόν.

Αυτό που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι η αποδοχή είναι μια διαδικασία, όπως είπαμε, με στόχο την οικοδόμηση της σχέσης. Στην σχέση γονέα/παιδιού η αποδοχή συναντά δυσκολίες με την μορφή των απαγορεύσεων ή των ορίων που χρειάζεται για να μπορεί να λειτουργήσει. Έτσι στο γενικό πλαίσιο της εκπαιδευτικής πολιτικής της οικογένειας, οι απαγορεύσεις και τα όρια μπορεί να λειτουργήσουν σαν βοήθεια και όχι σαν εμπόδιο για την αποδοχή. Αυτό εξαρτάται από τον τρόπο και το χρόνο που τίθενται.

Τι χρειάζεται να προσέχουν οι γονείς :

Η αποδοχή αποφεύγει την απότομη συμπεριφορά

Η απότομη συμπεριφορά του γονέα, που δεν αφήνει χώρο και χρόνο σκέψης και λόγου στο παιδί βιώνεται από αυτό σαν μια επιβολή. Αυτό δημιουργεί τον φόβο της σχέσης και την εγκαθίδρυση μιας απόστασης ανάμεσά τους, αφήνοντας το να μεγαλώνει σχεδόν μόνο του. Την απότομη συμπεριφορά την συναντάμε συχνά στον πατέρα, ο οποίος θεωρεί την αποδοχή σαν κακιά παιδαγωγικά πράξη και την αποφεύγει κρατώντας μια στάση που δεν δημιουργεί την επιθυμία να τον πλησιάσει το παιδί. Μπορεί με αυτό τον τρόπο να διατηρεί το κύρος μέσα στην οικογένεια, αλλά αυτό δημιουργεί φόβο και απόσυρση. Βασικά μια συμπεριφορά αυτού του είδους δημιουργεί επίσης, το συναίσθημα της ενοχής, που σημαίνει, όπως αναφέραμε πάρα πάνω, ότι το παιδί βιώνει την συμπεριφορά του σαν την αιτία για την αυστηρή συμπεριφορά του γονέα.

Η αποδοχή χρειάζεται την επικοινωνία και τον λόγο

Ο διάλογος, η επικοινωνία διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση, ή μη του αισθήματος αποδοχής στο παιδί. Πρώτον, ο διάλογος προβάλλει τη διαθεσιμότητα του γονέα στην εκφραζόμενη ανάγκη του παιδιού για επικοινωνία. Δεύτερον, αποτελεί ένα βασικό στοιχείο στην αίσθηση της συτο-αποδοχής του παιδιού. Η επικοινωνία μαζί του και η αντιμετώπιση του σαν ένα βασικό συνομιλητή με την αποδοχή των αντιρρήσεων, και την κατανόηση του τρόπου που βλέπει τις καταστάσεις, προσφέρουν στο παιδί, όχι μόνο την αίσθηση του ενδιαφέροντος του γονέα, όσο την σιγουριά για τις ιδέες του και τον τρόπο να ερμηνεύει τις καταστάσεις και τα πράγματα που τον αφορούν.

Η αποδοχή αποφεύγει τις συγκρίσεις

Οι γονείς συχνά συγκρίνουν το παιδί τους ή με άλλα παιδιά ή με πρόσωπα της ευρύτερης οικογένειας, αφήνοντας να εννοηθεί μέσα από αυτή την σύγκριση την μειονεξία τους. Με αυτή τους την πράξη φέρνουν σε πολύ δύσκολη θέση τα παιδιά. Η σύγκριση τα αποσταθεροποιεί όσον αφορά την αυτοεκτίμηση στον εαυτό, οδηγώντας την σε χαμηλά επίπεδα. Η σύγκριση δηλώνει την μη αποδοχή του παιδιού και την προσπάθεια αλλαγής του. Σε αυτή την περίπτωση ο γονέας πρέπει να περιμένει την αντίδραση του παιδιού. Η σύγκριση δεν αποτελεί έναν καλό δίαυλο επικοινωνίας και για τα δυο μέλη της σχέσης. Αντιθέτως μπορεί να αποτελέσει μια μορφή λεκτικής και ψυχολογικής βίας για το παιδί, που το οδηγεί στην κοινωνική απόσυρση και απομόνωση.

Η αποδοχή αποφεύγει τον αυταρχισμό.

Οπωσδήποτε εμείς οι γονείς είμαστε οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού στην σχέση με τα παιδιά μας. Είμαστε εμείς αυτοί που αποφασίζουμε και που οργανώνουμε την εξέλιξη του παιδιού και της οικογένειας σύμφωνα με τα δικά μας δεδομένα. Αυτό σημαίνει ότι η ισχύ μας μέσα στην σχέση γονέας/ παιδί είναι μεγάλη και το καθετί που κάνουμε μέσα σε αυτή έχει αντίκτυπο στην ανάπτυξη του παιδιού.

Εάν λοιπόν έχουμε διαλέξει τον αυταρχικό τρόπο διαπαιδαγώγησης του παιδιού, πρέπει να αναρωτηθούμε κατ΄ αρχάς για πιο λόγο είμαστε αυταρχικοί και απόλυτοι και δεύτερον, αν αυτή η στάση βοηθάει το παιδί να μεγαλώσει με εμπιστοσύνη και αγάπη, η αντίθετα του δημιουργεί προβλήματα και το οδηγεί να υιοθετήσει μια αμυντική συμπεριφορά, καθώς και να το κάνει να αισθάνεται παρείσακτο και φοβισμένο.

Η αποδοχή αποφεύγει απαγορεύσεις χωρίς δικαιολογία

Όπως είπαμε πάρα πάνω η συζήτηση, η εξήγηση και η προσπάθεια να τον κάνουμε συμμέτοχο σε αυτό που συμβαίνει προσφέρουν στο παιδί μια ικανοποιητική θέση, όσο αφορά το ενδιαφέρον του γονέα. Ακόμα και αν πρόκειται για μια απαγόρευση, το παιδί μπορεί να την δεχτεί σαν ”δίκαιη” και να την υποστεί χωρίς να διακινδυνεύσει την ψυχική του ισορροπία, χωρίς η “απαγόρευση” να αμφισβητήσει την θέση του στην οικογένεια.

Αποφυγή των τιμωριών και αύξηση των αποδοχών

Υπάρχουν τιμωρίες και τιμωρίες, όμως πρέπει να αναρωτηθούμε για την χρησιμότητα τους. Ο τρόπος που τις βιώνουν τα παιδιά είναι κάτι που δεν μπορεί να υποπέσει στην αντίληψη του γονέα. Μερικές φορές κάθε συμπεριφορά του γονέα μπορεί να βιωθεί σαν τιμωρητική. Η τιμωρία το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να επιτείνει το αίσθημα της απόρριψης του παιδιού.

Στα πλαίσια αυτού του άρθρου σαν τιμωρία θεωρώ ακόμα και την έλλειψη της επιβράβευσης του παιδιού. Μιλάω για την έλλειψη του “Μπράβο” από τα γονεϊκά χείλη, τα οποία όμως είναι λαλίστατα για να εκφράσουν την δυσαρέσκεια τους. Όσο δεν αφήνουμε την ευκαιρία να επιβραβεύουμε τα παιδιά μας, όσο περισσότερα μπράβο λέμε, τόσο περισσότερο αισθάνονται την παρουσία μας κοντά τους.

Αποφυγή συγκρίσεων και προτιμήσεων ανάμεσα στα αδέλφια

Στις περισσότερες οικογένειες που έχουν περισσότερα από ένα παιδιά καλό θα είναι να αποφύγουμε την σύγκριση, αλλά περισσότερο την προτίμηση το ενός από το άλλο παιδί. Η διατήρηση μιας ισορροπίας ανάμεσα στα παιδιά προσφέρει ίσες ευκαιρίες διεκδίκησης της αγάπης του γονέα, καθορίζοντας επίσης την μορφή της σχέσης των αδελφών μεταξύ τους

Η αποδοχή απαιτεί την ενεργητική παρουσία γονέα

Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι οι γονεϊκές πρακτικές που βοηθάνε την γνωστική ανάπτυξη και την σχολική επιτυχία βασίζονται σε μια εκπαίδευση η οποία πριμοδοτεί το “μαλακό” έλεγχο και προσδίδει μια ασφάλεια μέσα από την συναισθηματική στήριξη του παιδιού. Η παρουσία του γονέα είναι σημαντική στην ανάπτυξη του παιδιού διότι οριοθετεί και καθοδηγεί αυτή την ανάπτυξη ακόμα και αν ο γονέας δεν το αντιλαμβάνεται. Ο συνδυασμός της συναισθηματικής παρουσίας του γονέα και ενδυνάμωσης των τάσεων ανεξαρτησίας του παιδιού είχε πάντοτε ένα θετικό αποτέλεσμα στην κοινωνικοποίηση του.


Το ότι γονέας ακούει, εκφράζει, συμμετέχει ενεργητικά στην γονεϊκή σχέση, αποτελεί σημαντικό στοιχείο για το παιδί,  διότι μεγιστοποιείται η σημαντικότητα του εαυτό του. 




Κερεντζής Λάμπρο

Σχόλια

Ο χρήστης Ανώνυμος είπε…
Εξαιρετικο αρθρο!Αν το 10% των γονιων ειχαν γνώση των παραπάνω, τότε θα ηταν εντελως διαφορετικη η κοινωνια μας!
Ευχαριστούμε όλοι για τα παραπάνω!

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα