Οικογενειακά σενάρια αποσταθεροποιημένης σταθερότητας 3






Η λειτουργία του νέου μέλους


Τηλέφωνο πήρε μια κοπέλα η οποία μίλησε για την ξαδέλφη της που είχε κλειστεί στο σπίτι και καθημερινά έκλαιγε, και μάλιστα τις περισσότερες φορές δεν ήθελε να ανοίξει τα παντζούρια του δωματίου της. Είπε επίσης ότι πολλές φορές έκανε εμετό και είχε την θωριά ενός άρρωστου ανθρώπου... και κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τι έχει. Είχε θορυβηθεί πολύ για την κατάστασή της και ήθελε να την βοηθήσει για να βγει από την κατάθλιψη που είχε κλειστεί.

Όταν ήρθαν, προς έκπληξή μου είδα ότι είχα να κάνω με μια κοπέλα, όμορφη, χαμογελαστή και πολύ ευγενική. Δέχτηκα και τις δύο και ζήτησα να μου μιλήσουν για το το πρόβλημα. Η κάθε μία μίλησε για το πως έβλεπε την κατάσταση και κάπως έτσι ξεκίνησε η συνεργασία μου με την Μάρα.

Σε μια από τις συναντήσεις μας είδα και την μητέρα της , γυναίκα με πολλά προβλήματα υγείας η οποία είχε υποστεί ένα βίαιο χωρισμό. Ξαναπαντρεύτηκε, αλλά και ο νέος της άντρας δεν κατάφερε, όπως περίμενε να την κάνει ευτυχισμένη. Έλλειπε λόγω εργασίας και έπινε.

Η ξαδέλφη της Μάρας προερχόταν και αυτή από μια χωρισμένη οικογένεια αλλά είχε καταφέρει να απομακρυνθεί από αυτή. Είχε τελειώσει τις σπουδές της και είχε βρει εργασία στην ειδικότητα της. Έμενε μόνη της, και χαιρόταν την αυτονομία της κάτι που επιθυμούσε να πετύχει και η Μάρα.

Η Μάρα είχε αναγκαστεί να αφήσει το λύκειο για να βοηθήσει την μητέρα της που εκείνη την εποχή είχε εκδηλώσει τα προβλήματα υγείας. Μια σοβαρή κατάθλιψη την είχε ρίξει στο κρεβάτι και δεν έκανε τίποτα. Ο πατέρας της δεν είχε καμιά επαφή μαζί της και ο πατριό της παρουσιάζεται σαν κάποιος που δεν λαμβάνει αποφάσεις, ήταν στο “κόσμο του”.

Για δυο χρόνια είχε αναλάβει το σπίτι μένοντας μέσα, αφήνοντας τις παρέες της και τις φίλες της. Μετά από καιρό η μητέρα της άρχισε να νιώθει καλύτερα σε σχέση με την κατάθλιψη, αλλά τα σοβαρά οργανικά προβλήματα που είχε, δεν τις επέτρεπαν να αναλάβει όπως παλιά το σπίτι κάτι που το επωμίστηκε η Μάρα.

Η Μάρα είχε σαν στόχο να συνεχίσει τις σπουδές της και να ειδικευτεί σε ένα επάγγελμα που της άρεσε, για να μπορέσει να δημιουργήσει την δική της ζωή και οικογένεια.

Στις συναντήσεις μας ερχόταν ντυμένη στα μαύρα όπως η μητέρα της. Ήταν ευαίσθητη, χωρίς παρέες, μόνη, με μια σχέση που δεν την ικανοποιούσε, με κάποιον που την καταπίεζε. Αν και η οικογένεια του, την οποία είχε γνωρίσει, της είχε φερθεί άσχημα - η μητέρα του την είχε βρίσει και προσβάλει - εκείνος δεν την υπερασπίζονταν. Όπως έλεγε... έπρεπε να τον κρατήσει, διότι δεν είχε κανένα άλλο άνθρωπο να μιλήσει, ακόμα και αν πληγωνόταν πολύ από την συμπεριφορά του.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η Μάρα δεν φανταζόταν ότι μπορούσε να απαιτήσει κάτι από τον άλλον. Περίμενε στωικά, όπως είχε μάθει από την οικογένεια της, να της προσφέρει ο άλλος αυτό που ήθελε, έτσι ήταν σχεδόν καθημερινά απογοητευμένη. Η θλίψη ήταν μια καθημερινή φίλη για αυτήν.

Στις σχέση μας ήταν συνεργάσιμη. Προσπαθούσε όσο της το επέτρεπε το συναισθηματικό και ψυχοκοινωνικό πλαίσιο που μεγάλωσε, να καταλάβει τι της συνέβαινε για να μπορέσει να αλλάξει την κατάσταση. Περάσαμε πέντε συνεδρίες οι οποίες επικεντρώθηκαν στο να επανακτήσει η Μάρα την εμπιστοσύνη στον εαυτό της και να βγει στην κοινωνία βρίσκοντας κάποια δουλειά με στόχο το ερχόμενο Σεπτέμβριο να ξεκινήσει εκ νέου τις σπουδές που είχε παρατήσει.

Στην διάρκεια αυτών των συνεδριών η Μάρα εκδήλωσε την ικανοποίηση της ανακαλύπτοντας έναν άλλο τρόπο να σκέπτεται τα θέματα που την αφορούσαν και μάλιστα στην τελευταία μας συνεδρία έβαλε μια χρωματιστή ζακέτα πράγμα που, όπως είπε, είχε να το κάνει πολλά χρόνια. Επίσης μου έκανε την πρόταση να έρχεται πιο συχνά και είχαμε μείνει σύμφωνοι να το εξετάσουμε.

Όταν η μητέρα της με πήρε κάποια στιγμή τηλέφωνο για να αναβάλλει το ραντεβού της , λέγοντας μου ότι θα μου τηλεφωνήσει η ίδια για ένα καινούργιο ραντεβού, κατάλαβα ότι η Μάρα δεν θα ξανάρθει. Η επερχόμενη αλλαγή της δεν ήταν καθόλου αποδεχτή από την οικογένεια. Αυτό, δεν το κρύβω, ότι με στεναχώρησε.


Η λειτουργία της οικογένειας


Δυστυχώς στην περίπτωση της Μάρας βρισκόμαστε μπροστά σε μια περιοριστική λειτουργία της οικογένειας την οποία την ονομάζουμε “αντίσταση στην αλλαγή”. Εκφράζει, μεταξύ των άλλων, μια προσπάθεια καθορισμού της ζωής του νέου μέλους σύμφωνα με τις ιδέες, τις πεποιθήσεις και τους φόβους των γονέων.

Δεκαετίες τώρα έχω καταλάβει ότι η οικογένεια μπορεί να λειτουργήσει σαν φυλακή για το νέο μέλος της. Ότι το παιδί μπορεί να βρεθεί εκτεθειμένο σε ερμηνείες της πραγματικότητας που πηγάζουν από τις διαφορετικές πεποιθήσεις των γονιών. Ότι μπορεί να είναι εκτεθειμένο από το αρνητικό αποτέλεσμα των αλληλεπιδράσεων της σχέσης τους και από την “νοσηρότητα”των συνηθισμένων σκέψεων και ιδεών οι οποίες γίνονται το πλαίσιο της ανάπτυξής του.

Έχω καταλάβει ότι η οικογενειακή σχέση μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε μια άτροπο. Σε ένα χώρο ανήλιο χωρίς διέξοδο, και το χειρότερο χωρίς την ικανότητα να βρεθεί διέξοδος, διότι για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο χρειάζεται η αυτοπεποίθηση, χρειάζεται η αυτοεκτίμηση, χρειάζεται η δύναμη που προσφέρει η άρνηση, η οποία ποτέ δεν έχει καλλιεργηθεί από την οικογένεια.

Έχω καταλάβει ότι το παιδί μεγαλώνοντας, αναγκάζεται να υιοθετήσει τον τρόπο σκέψης, ερμηνείας και ενέργειας, που προβάλει σαν “σωστός” από την οικογένεια, ο οποίος είναι καθορισμένος και οροθετημένος από την μορφή των σχέσεων και το ποσοστό ενοχής το οποίο εμπεριέχουν.


Η ερμηνεία της οικογένειας


Έτσι η οικογένεια δημιουργεί συνθήκες πιεστικές καθώς κάθε πράξη του νέου μέλους της, την αξιολογεί και επηρεάζει τον τρόπο που σκέπτεται, που αισθάνεται και τέλος που ενεργεί.

Στην ουσία στην οικογένεια, τα ενεργήματα, οι πράξεις του νέου μέλους, ερμηνεύονται αρνητικά. Οι ενέργειές του δεν λαμβάνονται σαν θετικό στοιχείο, αντίθετα θεωρούνται σαν αντίδραση-αντίσταση-άρνηση προς τους γονείς και το κόσμο που αυτοί έχουν κατασκευάσει.

"Θέλει να κάνει του κεφαλιού του”, αυτή η έκφραση έρχεται να χαρακτηρίσει αρνητικά οποιαδήποτε πρωτοβουλία μπορεί να αναλάβει το νέο μέλος στα πλαίσια της οικογένειας. Ερμηνεύεται σαν άρνηση , ενώ είναι μια πράξη ανεξαρτησίας, η οποία, δυστυχώς δεν θεωρείται θετική.

Δηλαδή σαν η οικογένεια, να μην μπορεί να αντιληφθεί την σημασία της πρωτοβουλίας του παιδιού της. Να μην μπορεί να αντιληφθεί την σημαντικότητα της πράξη του. Να μην θεωρεί ότι αποτελεί μια προσπάθεια γνώσης του εαυτού του, των ικανοτήτων του, καθώς και του κόσμου που το περιβάλλει.

Για μεν τους γονείς μια τέτοια προσπάθεια μπορεί να θεωρηθεί σαν πράξη αμφισβήτησης της ισχύος τους, σαν αμφισβήτηση αυτού που αντιπροσωπεύουν. Υιοθετούν μια συμπεριφορά αρνητική σε κάθε καινούργια προσπάθεια, ερμηνεύοντας την και αποδίδοντας της μια σημασία η οποία απέχει πολύ από την πραγματικότητα του παιδιού, αλλά είναι πολύ κοντά στους φόβους και τις ιδεοληψίες τους. Δηλαδή οι ενέργειες του παιδιού παίρνουν διαστάσεις απειλητικές για τους γονείς.

Για μεν το νέο μέλος, η προσπάθεια του αποτελεί μια γνωριμία με τις ικανότητες του, με την δυνατότητα του να ορίζει και να ελέγξει την σχέσης του με τον κόσμο. Μέσα από τον έλεγχο αυτής της σχέσης θα αποκτήσει την αυτονόμησης και την ακεραιότητα του σαν άτομο.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες η οικογένεια αποτρέπει περισσότερο από το να προτρέπει στο νέο μέλος της να ενεργήσει ελεύθερα και να στηριχτεί στην δική του αντίληψη και ερμηνεία της πραγματικότητας.

Η λειτουργία της δημιουργεί μέσα του ένα χώρο αυτό-αμφισβήτησης της πράξης του, οδηγώντας το να ζητά πάντα την γνώμη των άλλων για οτιδήποτε θέλει να κάνει, ζητώντας του να συνεχίσει να λειτουργεί στα πλαίσια που αυτή έχει ορίσει.

Επίσης αυτή η λειτουργία, περισσότερο από το να προτείνει, απορρίπτει, περισσότερο από το να αποδέχεται, περιορίζει, περισσότερο από το να ανοίγει τους ορίζοντες, τους κλείνει... και το χειρότερο, ενοχοποιεί την μη συμμόρφωση του νέου μέλους της, φθάνοντας μέχρι την τιμωρία, αντί να το απελευθερώνει!

Επίλογος

...Σκέπτομαι την Μάρα και το μακρύ σκοτεινό μονοπάτι που η λειτουργία της οικογένειας της ανοίγει, περιορίζοντας την στα δικά της ανήλια πνευματικά και συναισθηματικά δωμάτια.

Εύχομαι να μεγαλώνει μέσα της το σπέρμα του δικαιώματος και της υποχρέωσης απέναντι στην ζωή της, στον εαυτό της, που είναι πολύ πιο σημαντική από ότι η υποχρέωση απέναντι στους άλλους... όποιοι και αν είναι αυτοί.

Κερεντζής Λάμπρος





Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα