facebook: Κάντε μου “like”

Στο facebook, πραγματοποιείται η συνάντηση του ιδιωτικού χώρου/χρόνου με το δημόσιο. Είναι ένας χώρος/χρόνος επανακοινωνικοποίησης του υποκειμένου σαν χρήστη. Το facebook λοιπόν είναι ο δημόσιος χώρος και χρόνος μέσα στον οποίο χρήστης κατασκευάζεται το προφίλ του δηλαδή τον ιδιωτικό χωρόχρονο.
Είναι το “έξω”από το “μέσα”. Όταν ο χρήστης μπαίνει “μέσα”, είναι σαν να βγαίνει “έξω”. Σαν να κυκλοφορεί στο “δρόμο” να “συναντάει” φίλους, να χαιρετάει, να στέκεται σε μια “γωνία” για να συνομιλήσει μαζί τους. Όταν βγαίνει “έξω” συναντά ολοκληρωμένο καμβά των ανθρωπίνων συμπεριφορών. Από την μια χρήστες ανεβασμένους σε εξέδρες που βγάζουν πολιτικούς λόγους, έχοντας από κάτω οπαδούς που τους χειροκροτούν με like και από την άλλη χρήστες κρυμμένους, δειλούς που δεν θέλουν να φανερώσουν την παρουσία τους.
Το υποκείμενο λοιπόν σαν χρήστης κυκλοφορεί ανάμεσά τους αισθανόμενο την ύπαρξή του, που επιθυμεί, όπως στην πραγματικότητα, να τραβήξει την προσοχή των άλλων, τα βλέμματα, να ακούσει ένα καλό λόγο, ή να εκτονώσει την ανάγκη για αντιπαράθεση και αντιπαλότητα. Έτσι πολλές φορές θυμώνει και στεναχωριέται, ή άλλες είναι χαρούμενο και ικανοποιημένο.
Όπως στη πραγματικότητα έτσι και στην εικονικότητα το υποκείμενο σαν χρήστης εκφράζει τις ανάγκες, τις επιθυμίες του, τις χαρές και τις απογοητεύσεις του. Το συναίσθημα έρχεται να δώσει στην εικονική πραγματικότητα μια διάσταση που επηρεάζει το υποκείμενο και το συνδέει με τους “φίλους”, ανώνυμους, ή επώνυμους όπως στην πραγματική ζωή.
Το facebook λοιπόν όπως κάθε δημόσιος χώρος είναι ένας κοινωνικός χώρος που πάλλεται από τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις. Αλληλεπιδράσεις σε λεκτικό και εικονικό επίπεδο στο οποίο δεν στερούνται σημασίας από μια πραγματική αλληλεπίδραση των υποκειμένων σε ένα πραγματικό χώρο/χρόνο.
Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι το facebook είναι η υλική πραγματικότητα των συναισθημάτων που διέπουν την κοινωνία μας. Στο facebook ο χρήστης κουβαλάει και προβάλει όλο το εξοπλισμό της καθημερινής ταυτότητας τον οποίο νομίζει ότι “κρύβει” πίσω από το προφίλ του. Επώνυμο, ή ανώνυμο το προφίλ, πάντα φανερώνει την “προσωπικότητα” του χρήστη, φανερώνει την ανάγκη του και τους σκοπούς του προς τους άλλους.
Η πραγματικότητα της προσωπικότητας αναδύεται μέσα από το λόγο του, από τις επιλογές των αναρτήσεων του. Οι αναρτήσεις του εμπεριέχουν την χαρτογραφία του εαυτού του και προδίδουν μια κρυφή επιθυμία της επικύρωσης τους, αποδοχής του. Φωτογραφίες, τραγούδια, θέσεις και εκφράσεις καθώς και ιδεολογικές τοποθετήσεις έρχονται να φανερώσουν την ανάγκη του χρήστη για αποδοχή και μάλιστα για δόξα και επιζητούμενο κρυφά κύρος.
Έτσι σε κάθε προφίλ ξεδιπλώνεται το “είναι” του χρήστη σε μια εικονική διάσταση της οποίας τα πραγματικά στοιχεία κυριαρχούν και φανερώνουν, τόσο τα θέλω, τις αξίες, τα πιστεύω και την ιδεολογία του, όσο και τις ασυμφωνίες, της διαφορές, τους εκνευρισμούς, την επιθετικότητα και την βία του.
Το βασικό στοιχείο το οποίο συνδέει την πραγματική με την εικονική πραγματικότητα είναι η ανάγκη του υποκειμένου να γίνει αποδεχτό.
Το facebook γίνεται η χωρόχρονος της αποδοχής ή της απόρριψης. Η αποδοχή δεν είναι παρά η επιβεβαίωση της ταυτότητας και της συνέχειας της. Φανερώνει λοιπόν το κρυφό “πόλεμο” του καθένα απέναντι στην ανάγκη της επικράτησης που σημαίνει την ανάγκη επιβεβαίωσης. Στην ουσία εκφράζει την φυσιολογική ανάγκη της αποδοχής και αναγνώρισης του χρήστη από τους άλλους, όπως αυτή συμβαίνει στην καθημερινή ζωή.
Αυτή την κατάσταση δεν τη θεωρώ παράλογη και αφύσικη. Ακολουθεί το μονοπάτι της καθημερινής αγωνίας του πολίτη, ο οποίος παλεύει τόσο στην οικογένεια όσο και στην κοινωνία για την υπαρξιακή επιβίωση με την άντληση της έγκρισης, της αποδοχής και της αναγνώρισης.
Δυστυχώς στην πραγματικότητα του υποκείμενο για να φθάσει εκεί που βρίσκεται έχει περάσει μέσα από μια κοινωνική κατάσταση, η οποία δεν στηρίζεται στην αναίμακτη αποδοχή του, αλλά στην ολοένα δοκιμασία του και απόρριψή του τόσο στο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Έτσι έχει αναγκαστεί να συμβιβαστεί, να δεχτεί, να υποκύψει στις απαιτήσεις των άλλων και ο φόβος της απόρριψης καταλαμβάνει το μεγαλύτερο φάσμα κάθε κοινωνικής πράξης, και κάθε ενέργειάς του.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ζούμε σε κοινωνίες που υποβάλλουν τους πολίτες τους σε αυθαίρετες συνεχείς αξιολογήσεις με αξιολογικά κριτήρια που δεν τα ελέγχουν. Κοινωνίες που υποβάλλουν τους πολίτες τους σε αναγκαστικές δοκιμασίες που απαιτούν αποδείξεις για την αξία τους. Που δημιουργούν την αμφιβολία και την αυτό-απόρριψη σαν αποτέλεσμα της μη αναγνώρισης και της έλλειψης αποδοχής. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ζούμε σε κοινωνίες που η καλλιέργεια της ενοχής σαν το στοιχείο συνοχή τους, υπερτερεί. Ενοχή που εκφράζεται μέσα από την κοινωνική πράξη του υποκειμένου και λειτουργεί για την καθυπόταξη του στους όρους ενός χωρίς ορίου ανταγωνισμού.
Σε όλες αυτές τις κοινωνικές περιπτώσεις ο φόβος της απόρριψης και του εξοστρακισμού αποτελεί την ασφαλιστική δικλίδα του συστήματος. Είτε στην οικογένεια, είτε στην εκπαίδευση, είτε στην εργασία, ο φόβος της απόρριψης διαφεντεύει και οργανώνει την λειτουργία του υποκειμένου μέσα σε αυτά τα συστήματα, περισσότερο από την επιθυμία της αναγνώρισης και της αποδοχής.
Το σύστημα οργανώνει με τέτοιο τρόπο της κοινωνικές διαδικασίες ώστε η ανάγκη αναγνώρισης και αποδοχής και η απαίτηση τους μπορεί να εκληφθεί από αυτό σαν φαινόμενο άκραίου ναρκισσισμού .
Δεν φοβόμαστε να πούμε ότι ο φόβος της απόρριψης είναι το συναίσθημα πιο κατακλύζει την κοινωνία και είναι αυτό που ορίζει την ποσόστωση της επιθυμίας για αναγνώριση και αποδοχή. Με τον ίδιο τρόπο λοιπόν που αυτό συμβαίνει στην κοινωνία, εκφράζεται και στην εικονική πραγματικότητα. Με τον ίδιο τρόπο που στην πραγματική ζωή αναζητάμε την υπαρξιακή μας αναγνώριση, με τον ίδιο τρόπο θα το κάνουμε και στην εικονική πραγματικότητα.
Σύμφωνα με τα παραπάνω το facebook, λειτουργεί και αυτό σαν το πλαίσιο που εκφράζει την ανάγκη της αποδοχής, αλλά περισσότερο, πιστεύω ότι κρύβει μέσα του με περίτεχνο τρόπο, το φόβο της απόρριψης. Ο φόβος της απόρριψης ενεργοποιείται σε κάθε εικονική συνάντηση, περισσότερο από αυτόν της αποδοχής. Έτσι πολλές φορές έχουμε γίνει μάρτυρες διαπόμπευσης ανθρώπων που ψάχνουν τα like, αλλά ανάγκη των laik δεν θα πρέπει, κατά την γνώμη μου, να είναι κάτι κατακριτέο. Εκφράζει την φυσιολογική ανάγκη του κάθε υποκειμένου να γίνει αποδεχτό και ο λόγος του να έχει περάσει.
Επίσης εκφράζει την ακόρεστη φυσιολογική επιθυμία του υποκειμένου να επικοινωνήσει την παρουσία του. Να βγει “έξω” και να “συναντηθεί” με τους άλλους στο δημόσιο χώρο του facebook , όπου μέσα από αυτή την συνάντηση, την διαλογικότητα, μπορεί να συγκεκριμενοποιήσει την διαφορετικότητα του, αλλά και την ομοιότητα του με τους άλλους, καθώς και να συνειδητοποιήσει τα χαρακτηριστικά κομμάτια που συγκροτούν την ταυτότητα του. Η ανάγκη λοιπόν για εκτίμηση, αναγνώριση και αποδοχή αποτελεί μαι φυσιολογική προτεραιότητα του υποκειμένου και δεν βλέπω το λόγο να μην προβάλλεται και από το facebook.
Σκέπτομαι ότι η ανάγκη για αναγνώριση, για αποδοχή από μια φυσιολογική ανάγκη τείνει να θεωρηθεί στην κοινωνία μας και κατ' επέκταση στο facebook σαν μια παρά φύση ανάγκη. Η εκδήλωση της ανάγκης του υποκειμένου να είναι αγαπητό τείνει να ενοχοποιηθεί προβάλλοντας το ναρκισσισμό, όπως αναφέραμε, σαν στοιχείο που παρακινεί αυτή την ανάγκη, δηλαδή μια χωρίς όριο εγωκεντρική τάση και όχι σαν μια φυσιολογική κατάσταση που διέπει νομοτελειακά τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις.
Αν σκεφτούμε ότι στη οικογένεια το υποκείμενο έχει γευτεί την αναγνώριση, την τρυφερότητα και την προστασία σημαίνει ότι έχει δεχτεί την απαιτούμενη προσοχή στην κατασκευή της ταυτότητας του, τότε η ανάγκη αναγνώρισης και αποδοχής των άλλων μπορεί να μην “παίζει” τόσο μεγάλο ρόλο. Δηλαδή δεν κινδυνεύει να διαταραχτεί η “εικόνα εαυτού” στην άρνηση, ή την απόρριψη του άλλου.
Αν αντιθέτως σε αυτό το πεδίο έχει επικρατήσει η στέρηση και ο φόβος της απόρριψης, τότε η συναισθηματική ανάγκη για αποδοχή μπορεί να ξεπεράσει το όριο στην σχέση με τον άλλον και να δημιουργήσει προβλήματα στην σχέση με τον εαυτό.
Είτε στην μία, είτε στην άλλη περίπτωση δεν νομίζω ότι πρέπει να αξιολογήσουμε την ανάγκη αναγνώρισης και αποδοχής σαν στοιχείο νοσηρό του υποκειμένου, αλλά σαν μια κοινωνική λειτουργία που διέπει τις αλληλεπιδράσεις των ατόμων και εκφράζει την φυσιολογική επιδίωξη του καθένός, ασχέτως του τρόπου που κατασκευάστηκε.

Κερεντζής Λάμπρος

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα