Πως ερμηνεύουμε τις οικογενειακές καταστάσεις
Αιτία
– αποτέλεσμα
Η εντύπωση την οποία έχω
αποκομίσει από την εμπειρία μου σαν
επαγγελματίας με κάνει να σκεφτώ ότι
έχουμε μια λανθασμένη προσέγγιση στην
οικογενειακή αλλά και ευρύτερα κοινωνική
πραγματικότητα μέσα από τον τρόπο που
προσπαθούμε να την ερμηνεύσουμε. Ψάχνουμε
λοιπόν να διαμορφώσουμε μια γνώμη την
οποία μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε
μονοσήμαντη, στο βαθμό που προσπαθεί
να συνδυάσει ένα οικογενειακό γεγονός
με μια αιτία.
Συνήθως
συνδέουμε, στην προσπάθεια της κατανόησης ενός γεγονότος, με ένα μέλος
της οικογένειας, αποδίδοντας το στην
συμπεριφορά του και συνδέοντας το μόνο
με αυτό. Αυτή η έλλειψη δυνατότητας να
έχουμε διαφορετικές προσεγγίσεις,
σημαίνει ότι στερούμαστε ένα διαφορετικό
τρόπο σκέψης πάνω στην οικογενειακή
πραγματικότητα. Δηλαδή παραβλέπουμε
ότι μπορεί να υπάρχουν διαφορετικά
αίτια για μια κατάσταση και ότι μια
συμπεριφορά δεν είναι καθορισμένη εκ
τον προτέρων από ένα μόνο αίτιο.
Η τάση
μας αυτή ίσως, έρχεται να μας δώσει μια
υποτιθέμενη λύση, και μπορεί εκ πρώτης
όψεως να μας ησυχάζει σαν γονείς, αλλά
στην συνέχεια μπορεί να δημιουργεί
μεγαλύτερη ανησυχία μέσα στην οικογένεια.
Αυτή βέβαια η μονοσήμαντη ερμηνεία που
συνεχίζουμε να υιοθετούμε σαν γονείς
καταδεικνύοντας τον/ην έφηβο/η ως τον
υπεύθυνο της κατάστασης, δημιουργεί
μια ενοχοποιητική συμπεριφορά, αποδίδοντας
την οποιαδήποτε κατάσταση σαν να
προέρχεται από την δική του μόνο
συμπεριφορά. Δηλαδή μια προβληματική
συμπεριφορά μέσα στην οικογένεια όχι
μόνο την αποδίδουμε με μεγάλη ευκολία
στον/ην έφηβο/η, αλλά αναπτύσσεται και
ένα σύστημα ανατροφοδότησης αυτής της
γνώμης, όταν ξανάβρεθούμε σε μια παρόμοια
δυσκολία.
Με αυτόν το τρόπο υιοθετούμε
επίθετα που προσπαθούν να εξηγήσουν
την θετική ή αρνητική εξέλιξη μιας
κατάστασης αποδίδοντας την στον/ην
έφηβο/η, λέγοντας πως είναι νευρικός/η,
είναι αφηρημένος/η, είναι χειριστικός/η,
κ. λ. π. Έτσι αξιολογούμε την κατάσταση
σαν να βρισκόμαστε μπροστά σε ένα πλαίσιο
ατομικών διεργασιών και όχι σε ένα
πλαίσιο αλληλεπιδραστικών διεργασιών
καθώς επίσης αποδίδουμε μια αιτιότητα
στις κατάσταση γραμμική, παρά μια
κυκλική.
Γραμμική
και κυκλική αιτιότητα.
Θα
πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή μας
στο γεγονός ότι για κάθε συμβάν στην
οικογένεια αλλά και πιο ευρύτερα στην
κοινωνία, η τάση μας είναι να το αποδώσουμε
σε μια αιτία και να την συνδέσουμε με
ένα αποτέλεσμα. Έτσι ανάμεσα σε ένα
γεγονός και την αιτία του υπάρχει μια
γραμμική σύνδεση. Δηλαδή ένα αποτέλεσμα
Β παράγεται από ένα γεγονός Α.
Αυτού του
είδους λοιπόν η μορφή ερμηνείας των
καταστάσεων, δεν μα δίνει την δυνατότητα
να σκεφτούμε πιο γενικά και σε πιο
εκτεταμένο πλαίσιο, την αιτιότητα των
γεγονότων μέσα στην οικογένεια, διότι
δεν λαμβάνουμε υπ όψιν το γεγονός της
ανάδρασης σε μια επικοινωνιακή σχέση
στην οικογένεια.
Η ανάδραση παρουσιάζει
την ανατροφοδότηση μια συμπεριφοράς ή
μια επικοινωνίας και γενικά ενός
συστήματος, Μπορούμε να έχουμε, όπως
λέει η επιστήμη της φυσικής. θετική,
αλλά και αρνητική ανάδραση. Στην περίπτωσή
μας το Β είναι το αποτέλεσμα μια ενέργειας
του Α αλλά το Β με την αντίδρασή του
επηρεάζει το Α το οποίο με την αντίδρασή
του θα επηρεάσει εκ νέου το Β. Με αυτό
το σχήμα των αλλελεπηρεασμών ανάμεσα
στο Α και το Β εισάγουμε την κυκλική
αιτιότητα των καταστάσεων μέσα στην
οικογένεια, πράγμα που μας επιτρέπει
να εξετάσουμε σε μεγαλύτερο φάσμα την
μορφή που μπορεί να πάρει η επικοινωνία
μέσα σε αυτή.
Κερεντζής Λάμπρος
Σχόλια