Η Γονεϊκότητα

Η Γονεϊκότητα είναι ένας όρος ο οποίος εμφανίστηκε εκτεταμένα στην βιβλιογραφία το 1980. Για πρώτη φορά όμως είχε εκφραστεί από τον Ψυχίατρο και Ψυχαναλυτή Recamier το 1960 προσπαθώντας να ορίσει την διαδικασία ωρίμανσης των γονέων μέσα από την σχέση με το παιδί τους. Βέβαια η γονεϊκότητα σαν ορολογία χρησιμοποιήθηκε από πολλούς θεωρητικούς για να φθάσει να εκφράζει σήμερα με αυτό τον όρο την συναισθηματική, νοητική και οργανική στάση των ενηλίκων, η οποία τους επιτρέπει να απαντήσουν στις ανάγκες των παιδιών τους.

Η γονεϊκότητα λοιπόν, κατασκευάζεται με βασικό στοιχείο της την ευθύνη. Την ευθύνη που έχει να κάνει με την νομική, ηθική, πολιτιστική και παιδαγωγική ανάπτυξη του παιδιού. Με αυτή της την μορφή η γονεϊκότητα δεν αποτελεί μόνο μια γονεϊκή λειτουργία με στόχο την ωριμότητα του παιδιού και του γονέα, αλλά αποτελεί μια κοινωνική ιδιότητα που εκφράζει μια κατάσταση θεσμοθετημένη κοινωνικά. Γίνεται μια ιδιότητα η οποία υποπίπτει στους νόμους ενός κράτους και αποτελεί στοιχείο αφαίρεσης ή αποδοχής του δικαιώματος του κάθε πολίτη να την ασκήσει με την έννοια της “ Γονεϊκής επιμέλειας”. Έτσι με τον όρο “Γονεϊκή μέριμνα” ορίζεται νομοθετικά η δυνατότητα πρόσβαση κάποιου γονέα στην εξάσκηση της γονεϊκότητας.

Η γονεϊκότητα, εκφράζει τον τρόπο που είμαστε γονείς και αποτελεί το φυσικό περιβάλλον ανάπτυξης του παιδιού. Δηλώνει μια μορφή δέσμευσις του γονέα προς το παιδί του. Η μορφή αυτής της δέσμευσης το επηρεάζει σε γνωστικό, ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Δηλαδή η ψυχρότητα ή θαλπωρή με την οποία περιβάλλει το παιδί καθορίσει την ζωή του στο μέλλον.

Η μετάβαση στην Γονεϊκότητα μπορεί να φαίνεται απλή αλλά δεν είναι. Από την στιγμή που κάποιος/α γίνεται γονέας φαίνεται ότι τελειώνει με μια μορφή ζωής που είχε υιοθετήσει μέχρι τώρα και αρχίζει μια άλλη που καθορίζεται από την γονεϊκότητα. Η γονεϊκότητα λοιπόν είναι μια περίοδο που δεν τελειώνει όταν αρχίσει. Εκτός από το παιδί επηρεάζει το γονέα στην σχέση με τον εαυτό του(ναρκισσισμός) καθώς και στην σχέση με τον σύντροφό του (ζευγάρι). Η μετάβαση προς την γονεϊκότητα όμως, είναι για τους ψυχαναλυτές μια ασυνείδητη διαδικασία η οποία έχει αρχίσει πολύ πριν φτάσει το παιδί.

Η γονεϊκότητα αποτελεί το συναισθηματικό πεδίο της ζωής του κάθε γονέα. Μπορεί ο μελλοντικός γονέας από την στιγμή της σύλληψης να φαντάζεται τον εαυτό του έτσι ώστε η παρουσία του παιδιού να μην τον βρει απροετοίμαστο, αλλά δυστυχώς η ίδια η γονεϊκότητα είναι ένα πεδίο του οποίου η έκταση απαιτεί μια συνεχή εξερεύνηση. Η εξερεύνηση του πεδίου αυτού, έχει σχέση τόσο με το παρελθόν του όσο και με το παρόν του. Τόσο με αυτό που αυτός έχει ζήσει σαν παιδί, όσο και με αυτό που αντιλαμβάνεται ότι ζει του παιδί του.

Η γονεϊκότητα λοιπόν ανασαίνει και ζει μέσα από την σχέση με τα παιδιά. Είναι εξ ίσου σημαντική για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Τόσο ένας όσο και ο άλλος βιώνουν την σχέση μέσα από την δικής τους θέση και το ρόλο μέσα σε αυτή. Η γονεϊκότητα λοιπόν καθορίζεται από την μορφή της σχέσης και η σχέση από την μορφή της γονεϊκότητας. Σε τελική ανάλυση ο τρόπος με τον οποίο ο γονέας βιώνει την γονεϊκότητα καθορίζει και τον τρόπο με τον οποίο το παιδί βιώνει την παιδικότητα ή την εφηβεία του.

Η γονεϊκότητα εκφράζεται πάντα με την μορφή των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στο γονέα και το παιδί. Οι αλληλεπιδράσεις αυτές “αναγκάζουν” θα λέγαμε τους γονείς να θεωρήσουν ή και να αναθεωρήσουν την μέχρι τώρα στάση τους στην ζωή. Αναθεώρηση που έχει να κάνει με τις ιδέες, το σύστημα αξιών, την συμπεριφορά τους και βοηθάει στην υιοθέτηση μιας μορφής διαπαιδαγώγησης που θα ακολουθήσουν απέναντι στα παιδιά τους.

Η ανάγκη προσαρμογής στη σχέση με τα παιδιά καθιστά το γονέα ένα υποκείμενο σε συνεχή αλλαγή ενώ χρειάζεται να διατηρεί την σταθερότητα του. Η ευθύνη που απορρέει από το ρόλο, του ζητά να είναι ευέλικτος ενώ συγχρόνως πρέπει να διατηρεί μια συμπεριφορά η οποία αποπνέει σιγουριά. Η γονεικότητα απαιτεί από την μια ν' αναθεωρήσουμε και να επανεξετάσουμε τόσο τις πεποιθήσεις μας, όσο και το σύστημα αξιών που είχαμε μέχρι σήμερα. Και από την άλλη μας καλεί να είμαστε σταθεροί, αμετάβλητοι, και υπερασπιστές αρχών που δημιουργούν το συναίσθημα ασφάλειας στα παιδιά.

Η γονεϊκότητα λοιπόν είναι μια αναπτυξιακή διαδικασία η οποία αφορά το γονέα και το παιδί. Το γονέα σαν πυροδότη του συναισθηματικού, νοηματικού και αλληλεπιδραστικού περιεχομένου της γονεϊκής σχέσης και το παιδί σαν αποδέκτη της.

Κερεντζής Λάμπρος