Απλότητα και Απλοϊκότητα

Σύμφωνα με τα λεξικά της ελληνικής γλώσσας, ο “απλός” παρουσιάζεται σαν ανεπιτήδευτος, ειλικρινής, ευθύς, συνηθισμένος ενώ ο "απλοϊκός" σαν άδολος, απονήρευτος, ανεπιτήδευτος, όχι έξυπνος, αγαθός, αφελής. Αυτές οι ερμηνείες είναι τόσο κοντά ώστε πολλές φορές να εμπλέκονται στην προσπάθεια να ερμηνεύσουμε, ή να ορίσουμε κάποιες ιδέες, απόψεις και κοινωνικές καταστάσεις. Σε αυτό το “μπλέξιμο” η λέξη της οποίας η ερμηνεία "χάνει" σε σχέση με την άλλη, είναι η απλότητα. Έτσι η απλότητα, στην μικρή μας χώρα ερμηνεύεται συχνά σαν απλοϊκότητα, και η απλοϊκότητα ερμηνεύεται σαν απλότητα, δηλαδή με την έννοια του ανεπιτήδευτου, του ευθύ, του ειλικρινούς ενώ στην ουσία πρόκειται περί του απλοϊκού, του απονήρευτου, του ρηχού, του αφελή.


Η απλοϊκότητα σαν απλότητα

α) Η φύση

Η απλότητα πηγάζει από την φύση. Η απλοϊκότητα διεκδικεί την “φυσικότητα” της απλότητας. Ότι λοιπόν είναι “απλό” είναι και “φυσικό” και το αντίθετο. Παράδειγμα, η ζωή των ζώων... είναι τόσο απλή. Όσον αφορά τον άνθρωπο η “φυσικότητα” επικαλείται και στηρίζεται στις πρωταρχικές απλές ανάγκες του. Αυτές εκφράζονται μέσω δυο βασικών ένστικτων, της επιβίωσης και της αναπαραγωγής. Η απλότητα της ζωής στηρίζεται στην εκπλήρωση αυτών των βασικών αναγκών σαν απόδειξη της ύπαρξης και του τρόπου λειτουργίας της. Πλείστα επίσης άλλα παραδείγματά αντλούν την δύναμή τους μέσα από αυτή την απλοϊκή ερμηνεία. Με αυτό τον τρόπο η απλότητα επιβάλλεται και νοηματοδοτεί την πραγματικότητα, σαν μια κατάσταση που δεν χρειάζεται προβληματισμό.

Σύμφωνα με την απλότητα σαν απλοϊκότητα, ο προβληματισμός και η πολυπλοκότητα είναι “αφύσικη” αναζήτηση ερμηνειών που μπερδεύουν παρά διευκολύνουν. Η απλοϊκότητα θεωρεί ότι πολυπλοκότητα εγκαθιστά μια “τεχνική” διαδικασία και ερμηνεία της ζωής. Έτσι το καλό, εκφράζεται όχι με την σκέψη, αλλά από την οργάνωση της φύσης η οποία την ξεπερνά. Η οποία προβάλλει την απλότητα που χρειάζεται ο άνθρωπος που δεν χρειάζεται περαιτέρω προβληματισμό, αλλά απαντά στην αναγκαιότητα της φύσης. Έτσι ο άνθρωπος που θεωρεί ότι η ζωή δεν είναι τόσο απλή και προσπαθεί να την κατανοήσει, παρουσιάζεται σαν κάτι το αξιοπερίεργο και μη “φυσιολογικό”.

Η σοφία λοιπόν έγκειται στο να αποφευχθεί η πολυπλοκότητα. Που σημαίνει ότι η σκέψη έρχεται να μπερδέψει το έργο της φύσης. Φύση και σκέψη λοιπόν βρίσκονται σε αντίθεση. Η “φύση”, μιλάει για την ουσία των πραγμάτων αποδίδοντάς τους πάντα την φυσιολογική τους πλευρά σε αντίθεση με την σκέψη, η οποία εισάγει ένα μηχανιστικό τρόπο αντιμετώπισή της.
Η έννοια λοιπόν της απλοϊκότητας σαν απλότητας θεωρείται ότι ανήκει στους νόμους της φύσης. Υποστηρίζει ότι η εξέλιξη των καταστάσεων εμπεριέχουν μια “φυσική” εξέλιξη της οποίας η οργάνωση ξεπερνά την επιθυμία του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι και αυτός ένα κομμάτι της οργάνωσης της ”σκέψης” της φύσης.

Αυτή η προσέγγιση προβάλλει την ζωή του του ανθρώπου σαν ένα “φυσικό” επακόλουθο το οποίο υπόκειται στους φυσικούς νόμους. Η εξέλιξή του αποτελεί και αυτή το περιεχόμενο αυτών των νόμων. Έτσι ο άνθρωπος δεν έχει παρά να το ακολουθήσει σαν ένας εκτελεστής και όχι σαν δημιουργός του. Αποκτά την απλοϊκότητα της ζωής των ζώων και των φυτών και υπακούει. Σύμφωνα με την φύση και τους νόμους της, το χρέος του δεν έγκειται στο να πάρει αποφάσεις, αλλά να ακολουθήσει τις αποφάσεις που η φύση έχει ορίσει. Έτσι η απλοϊκότητα σαν απλότητα προβάλει ότι η εξέλιξη των καταστάσεων σε κοινωνικό, ψυχολογικό αλλά και πολιτικό επίπεδο απορρέουν από την “φύση” και την οργάνωσή της. Η έννοια λοιπόν της απλοϊκότητας σαν απλότητας θέτει το κέντρο της ζωής του ανθρώπου “φυσικά”... εκτός αυτού.

β) Η θρησκεία

Εκτός από την απλότητα σαν στοιχείο προσέγγισης της φύσης, πρέπει να αναφέρουμε ότι η απλότητα πηγάζει επίσης από την θρησκεία και την ερμηνεία της ζωής μέσα από το δικό της πρίσμα. Δηλαδή η πραγματικότητα σαν φυσιολογικότητα πηγάζει από το λόγο του θεού - ο οποίος είναι ο Δημιουργός της φύσης - μέσω του οποίου ο πιστός δεν έχει τίποτα να ανακαλύψει με την πράξη του, παρά να ακολουθήσει και να επικυρώσει το λόγο και το κήρυγμα του.

Δηλαδή η απλότητα των κοινωνικών καταστάσεων και του σύμπαντος έτσι όπως το έχει σχεδιάσει η κάθε θρησκευτική πίστη, ζητά από το υποκείμενο να προσαρμόσει την πράξη του σε αυτή, σαν ένα εκτελεστικό στοιχείο, ήδη προαποφασισμένων καταστάσεων, παρά σαν μια πράξη η οποία αποτελεί στοιχείο αναζήτησης και ανακάλυψης της ζωής και συγχρόνως στοιχείο κατασκευή της.

Η πράξη του πιστού στοχεύει την επικύρωση του λόγου του κυρίου και όχι του δικό του λόγου. Έτσι η απλοϊκότητα σαν απλότητα, σύμφωνα με την θρησκευτική προσέγγιση, όπως και με την “φυσική”. Δεν απαιτεί από το υποκείμενο να είναι πρωταγωνιστής και παραγωγός της ζωής του, αλλά του ζητά να είναι πιστός εκτελεστής του λόγου του “άλλου”, δηλαδή του θεού που ισούται με την “φύση”.

Η απλοϊκότητα σαν απλότητα λοιπόν μέσω αυτών των ταυτίσεων των ερμηνειών ιδιοποιείται τη “φυσικότητα” καθώς και της “θρησκευτικότητα” στην ερμηνεία των κοινωνικών γεγονότων. Υπερτονίζει την δύναμη τους σαν φαινόμενα που δεν επηρεάζονται από τον ανθρώπινο παράγοντα. Με αυτό τον τρόπο αποζητάν την αποδοχή, την υπομονή και την υποταγή στα γεγονότα σαν “φυσικά” ή “θρησκευτικά”. Η βούληση του ανθρώπου μπροστά τους φαίνεται τόσο μικρή και τόσο παράλογη στην τάση της να κάνει κάτι πολύπλοκο που φαίνεται τόσο απλό.

Η ανθρώπινη βούληση, στα πλαίσια της απλοϊκότητας σαν απλότητας, η οποία χρειάζεται την αμφισβήτηση, την αναζήτηση για να δημιουργήσει ή να καταφύγει σ' ένα άλλο πλαίσιο αναφοράς, όπως αυτό της επιστήμης, μπορεί να θεωρηθεί παράλογη. Η τάση του αναστοχασμού, και επανακαθορισμού των καταστάσεων δεν ακολουθεί, σύμφωνα με τα παραπάνω την “φυσικότητα” των καταστάσεων. Σε αυτή την περίπτωση η πολυπλοκότητα αποτελεί στοιχείο “αφύσικο” που εναντιώνεται στο λόγο του θεού. Με αυτή την μορφή η απλότητα που ερμηνεύεται σαν απλοϊκότητα αποζητά περισσότερο την εκτέλεση παρά την δημιουργία, την προσαρμογή, παρά την ελευθεριά.


Η απλοϊκότητα

Επειδή η απλοϊκότητα σαν απλότητα εξαπλώνεται σε όλα τα μήκη και πλάτη της καθημερινότητας του υποκειμένου, θα προσπαθήσουμε να προβάλουμε τα χαρακτηριστικά με τα οποία κατακλύσει την πραγματικότητα.

α) Η ευκολία

Η απλοϊκότητα σαν τρόπο να βλέπουμε την πραγματικότητα, εμπεριέχει μια αφέλεια, που όπως είπαμε, παρουσιάζεται σαν απλότητα, έτσι ώστε να νομιμοποιεί την στάση του υποκειμένου που την επικαλείται σαν άδολου, απονήρευτου ή ανεπιτήδευτου. Αυτή η πλευρά της απλοϊκότητας με την οποία “ντύνεται” η καθημερινότητα, εκφράζεται σε όλα τα επίπεδα της την κοινωνικής ζωής.

Εκτός από την έλλειψη προβληματισμού που διαφημίζει, προβάλει επίσης την επιδίωξη της ευκολίας σαν στοιχείο ευφυίας του υποκειμένου. Έτσι οποιαδήποτε δυσκολία, αποτελεί στοιχείο αναίτιας κούρασης και στείρου προβληματισμού. Η αναζήτηση της ευκολίας, η οποία αποτρέπει το υποκείμενο τόσο από την κατανάλωση σκέψης, όσο και ενέργειας για να κατανοήσει τον κόσμο και τον εαυτό του, αποτελεί βασικό στοιχείο κοινωνικής αξιολόγησης.

Η απλοϊκότητα βασίζεται στην ακούραστη εναλλαγή του ίδιου τοπίου. Ενός κοινωνικού τοπίου του οποίου η “κλεμμένη” φυσικότητα της απλότητας δηλώνει την φυσιολογικότητα της. Την φυσιολογικότητα ενός τοπίου, νοητικού ή πραγματικού το οποίο δεν θα πρέπει να προβληματίζει, αλλά να προκαλεί την “απλή” αντίδραση του υποκειμένου σαν μια αντανακλαστική κοινωνική διεργασία που δεν έχει σαν στόχο την αλλαγή, αλλά την συνέχεια, που δεν έχει στόχο την δημιουργία, αλλά την αναπαραγωγή.

Η πολιτική, η οικονομία, η κοινωνία προσανατολίζονται προς την εύκολη λύση των πραγμάτων όπου επικρατεί αυτό που “φαίνεται” και όχι αυτό που “είναι”. Αυτό που “φαίνεται” είναι η απλοϊκότητα που εκλαμβάνεται σαν απλότητα που σημαίνει “φυσικότητα”. Αυτό που “είναι” εμπεριέχει την πολυπλοκότητα και τον προβληματισμό που σημαίνει απομάκρυνση από την “φύση”. Το “φαίνεστε” στηρίζεται στην κατοχή των αντικειμένων, ενώ το “είναι” στην κατοχή του εαυτού.

Η κατοχή των αντικειμένων ορίζει την αίσθηση του εαυτού σαν κτήτορα ενός μέλλοντος που δεν το ορίζει. Έτσι η ευκολία των πραγμάτων ξεκινάει από την καθημερινότητα και καθορίζει το διαχρονικό περίπλου μιας ζωής αφιερωμένης στην απλότητα της κατοχής και την ευκολία της χρησιμοποίησης. Η ζωή μέσα από την απλότητα της σκέψης, αφιερώνεται στην αναζήτηση της ευκολίας. Η ευκολία είναι το κεντρικό στοιχείο που της προσφέρει ένα νόημα. Όσο πιο απλά είναι τα πράγματα τόσο πιο σημαντικά είναι. Έτσι τα “δύσκολα” είναι μια πρόκληση και ένα έξυπνο άτομο καθορίζεται σαν τέτοιο μόνο από την ικανότητα του να μπορεί να τα αποφεύγει.

β) Η χαλάρωση

Πάντα οι “απλοί” άνθρωποι δεν αγαπάνε την πολυπλοκότητα και την δυσκολία, αλλά και η πολυπλοκότητα δεν τους επισκέπτεται ποτέ. Έτσι προτιμάνε να προβληματίζονται με το απλό που σημαίνει συντόμευση του χρόνου προβληματισμού, και επίλυση σε τακτά χρονικά διαστήματα προβλήματα που άλλοι, οι δυσκοίλιοι της πολυπλοκότητας, καταστρέφουν την φαιά ουσία τους για κάτι που δεν θα τους αποδώσει, κατά την γνώμη τους, τίποτα στο τέλος.

Η απλοϊκότητα προσδίδει στην ζωή μια διάθεση χαλαρότητας και προσβασιμότητας σε αντί-αγχοτικά μεγαλεία του εσωτερικού και εξωτερικού καθισιού, με το εγκέφαλο να ξεκουράζεται πάνω σε εικόνες που κανείς συμβολισμός ή κανένα σημαίνον και σημαινόμενο δεν μπορεί να διαπεράσει το χοντρό δέρμα της ευτυχίας του τίποτα, το οποίο χαρακτηρίζει την ευκολία του αύριο με τον ίδιο τρόπο που χαρακτήριζε την ευκολία του χθες.

Όσο πιο απλά νοήματα κατακλύζουν το σύμπαν τόσο το σύμπαν γίνεται συμπαθητικό και βοηθάει στην ζεστασιά της ηρεμίας και της αποφυγής του άγχους που προσφέρει η ζωή. Εργασία, σχέσεις, διασκέδαση, όλα περνάνε από το σουρωτήρι της απλοϊκότητας με τέτοιο τρόπο ώστε τίποτα να μην είναι προβληματικό ακόμα και όταν προβληματίζει.

γ) Η σταθερότητα

Η απλοϊκότητα βέβαια αποτελεί και το βασικό στοιχείο του κοινωνικού συστήματος το οποίο οικοδομεί την παρουσία του πάνω στην αποφυγή του στοχασμού και του προβληματισμού. Ενός συστήματος που παραμένει στην εικόνα και τις απλές περιγραφές των καταστάσεων και όχι την ουσία τους. Η εικόνα και μόνο αυτή μαρτυρά το εύρος της πραγματικότητας και δεν έχει να κρύψει τίποτα από πίσω. Σε αυτό το σύστημα αναφοράς, μια απλή λεξούλα, μια φράση, μια πληροφορία που δεν διασταυρώνεται μπορεί να εκφράσει το έναυσμα της απλοϊκότητας, αλλά και της απολυτοποίησης των καταστάσεων. Μπορεί να θεωρηθεί σαν ουσιαστική αλήθεια και να υιοθετηθεί σαν ευαγγέλιο, μέσα σε λίγες στιγμές.

Σύμφωνα με τους νόμους της απλοϊκότητας, ατελείωτες στρατιές ευφυών δημοσιογράφων ψάχνουν τις απλές λεξούλες που θα κατασκευάσουν το σλόγκαν που θα καθορίσει το νόημα της “απλής” καθημερινότητας. Ατελείωτοι κατασκευαστές της πραγματικότητας οικοδομούν το σύμπαν της απλοϊκότητας με υπερπαραγωγές της βιομηχανίας του θεάματος όπου η σκέψη εγκλωβίζεται ανάμεσα στο καλό και το κακό, ανάμεσα στο άσπρο και το μαύρο, ανάμεσα στο πάνω και το κάτω. Όπου ο κακός γίνεται η ευκαιρία να δικαιολογήσει την βία του ο καλός.

Όλοι προσπαθούν να παρουσιάσουν την απλοϊκότητα σαν την ουσία της ύπαρξης. θεωρώντας την πολυπλοκότητα, όπως είπαμε, σαν παρά φύση ενέργειες ατόμων που διαταράσσουν το σύμπαν των καθημερινών διαδρομών της μονιμότητας και της σταθερότητας των δεδομένων. Διότι αυτό που θέλει να φέρει η απλοϊκότητα είναι η σταθερότητα. Είναι η ομοιότητα της εναλλαγής των παραστάσεων της καθημερινότητας με τέτοιο τρόπο ώστε τίποτα να μην μαρτυρά ότι κάτι αλλάζει, έτσι ώστε η εναλλαγή των παραστάσεων να μην διαταράσσει την απλότητα και την απολυτότητα του χρόνου, αλλά και του χώρου.
Η απλοϊκότητα δεν έχει λοιπόν πολλές διαστάσεις, τις αποφεύγει. Η μονοδιάστατη παρουσία της ακουμπά πάνω στην διαμόρφωση της ευκολίας του πολίτη. Μέσα από την ευκολία και την αποφυγή της κούρασης και του προβληματισμού, τον καλεί να την αγοράσει με μια απλή κίνηση.

Η απλοϊκότητα βρίσκεται κρυμμένη μέσα σ' όλα τα καταναλωτικά γκατζετ που διατυμπανίζουν την απλοποίηση της πολυπλοκότητας σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας. Η τάση τους είναι να πείσουν το υποκείμενο ότι, ότι συμβαίνει, συμβαίνει διότι πρέπει να συμβεί για την δική του ελευθερία, και να το πείσουν να το αποδεχτεί σαν τέτοιο χωρίς προβληματισμούς και αντιρρήσεις.

Δεν χρειάζεται να ψάχνουμε κανένα κρυφό διατροφικά τοποθετημένο νόημα στην πραγματικότητα. Η ευκολία των πραγμάτων δεν θέλει να υπάρξουν αναταράξεις σε αυτό που έχει συμβεί από τότε που το υποκείμενο αντιλήφθηκε τον κόσμο. Ο κόσμος είναι δεδομένος και πρέπει να τον δεχτούμε σαν τέτοιον. Έτσι το πολιτικοοικονομικό σύστημα εργάζεται για να ανοίξει τον δρόμο σε μια προσέγγιση η οποία επιβεβαιώνει την ικανότητα του υποκειμένου στην πρόσβαση της απλότητας και του εύκολου. Στην επιβεβαίωση εκ μέρους του, της ικανότητας να αντιλαμβάνεται με ταχύτητα την πραγματικότητα και να μην χρειάζεται καταχθόνιες αναλύσεις και το πεθαμένο χρόνο των συγκρίσεων και των συγκινήσεων. Έτσι με κανένα τρόπο δεν μπορεί να επαναστατήσει για το δίκιο που δεν αποδίδεται, για την αλήθεια που κρύβεται, για την κοροϊδία που κατασκευάζεται, ακόμα και αν επιβάλλονται στον ίδιο.

Εδώ κάνει κρυφά την εμφάνισή του ο φόβος! Η συστημική καλλιέργεια του φόβου ότι κάποιος άλλος, είναι έτοιμος αν πάσα στιγμή να επιβουλευτεί το υποκείμενο, να το κοροιδεύσει και να το εκμεταλλευτεί, αποτελεί το βασικό στοιχείο ενός κοινωνικού συστήματος που καλλιεργεί την απλοϊκότητα της σκέψης. Συγχρόνως όμως αυτή η μορφή σκέψης κρύβει και την αυτό-υποτίμηση της. Ο φόβος είναι η προσπάθεια του πολιτικού-οικονομικού συστήματος να διατηρήσει τη σταθερότητα της κοινωνίας εξασφαλίζοντας την δική του παρουσία.

δ) Η παιδικότητα

Ο κόσμος πρέπει να μείνει αναλλοίωτος με το πέρασμα του χρόνου, με τέτοιο τρόπο ώστε να κρατηθεί η πρώτη παιδική εντύπωση, η οποία δεν είχε τίποτα να ψάξει, τίποτα να ανακαλύψει, τίποτα να φέρει στην επιφάνεια που θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόβλημα στην απλοϊκότητα της αντίληψής. Άρα η ευκολία των πραγμάτων πρέπει να κρατήσει την παιδικότητα στο βλέμμα που απευθύνεται στη πραγματικότητα. Να διατηρήσει τα μιμητικά πρότυπα μιας συμπεριφοράς που αναπλάθει την εποχή μιας ευτυχισμένης ηλικίας την οποία το υποκείμενο όχι μόνο δεν θέλει να εγκαταλείψει, αλλά επιζητά να κρατήσει τις τότε εντυπώσεις του, σαν βασικά στοιχεία οικοδόμησης ενός αμετακίνητου μέλλοντος και μιας επαναλαμβανόμενης παιδικής σιγουριάς.

Η απλοϊκότητα λοιπόν έχει κάτι από την παιδικότητα και την διακρίνει εκείνο το πείσμα του βρέφους που δεν θέλει να εγκαταλείψει την αγκαλίτσα της μαμάς του ψάχνοντας απεγνωσμένα να την αντικαταστήσει με ότι μοιάζει με αυτή. Η αναζήτηση της απλότητας των πραγμάτων, αυτή την απροβλημάτιστη εποχή προσπαθούν να αναπαράγουν. Αυτή την διάσταση του παιδικού προβληματισμού που το μόνο που το ενδιαφέρει είναι η επίλυση των βασικών αναγκών του ανθρώπου, επιβίωση και αναπαραγωγή. Η επιβίωση (τροφή) και η αναπαραγωγή (σεξ) είναι ανάγκες μέσω της εκπλήρωσης των οποίων, η παιδική ηλικία αντλεί το νόημα και την αξία της ζωής. Από την στιγμή που η επίλυσης τους έχει εξασφαλιστεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Τίποτα δεν μπορεί να διαταράξει την ροή του χρόνου και την απόλαυση του περάσματος του χωρίς βία και κούραση. Το βίωμα ενός χρόνου που περνάει χωρίς κανένα ζόρι, είναι το μέγιστο αγαθό που μπορεί να στοχεύει το απενεργοποιημένο υποκείμενο.

ε) Η κατανάλωση

Και δεν είναι μόνο το υποκείμενο που διαλέγει αυτή την στάση ζωής. Είπαμε ότι η παθητικότητα και η δυνατότητα αποφυγής της κούρασης σε οποιαδήποτε μορφή της είναι η υλική απόδειξη της εξυπνάδας του εκάστοτε υποκειμένου. Η βόλεψη, με τον έναν ή τον άλλον, τρόπο αποτελεί την ικανότητα ελιγμών απέναντι στις απαιτήσεις ενός παράλογου συστήματος έρευνας και αποδείξεων καταστάσεων που καμία σημασία δεν έχουν για την επιβίωση. Απλά έρχονται να μπερδέψουν την απλότητα με την οποία μπορεί να αντιμετωπιστεί η πραγματικότητα. Στην ουσία ολόκληρα κοινωνικά συστήματα για τα οποία ο προβληματισμός είναι ένας δρόμος χωρίς διέξοδο, στηρίχτηκαν σε αυτή την πίστη. Στηρίχτηκαν στην αποδοχή του αυτονόητου και την αποφυγή των ερμηνειών και των αποδείξεων οι οποίες αναγκάζουν τα υποκείμενα να ψάχνουν την μορφή αλλά και τον τρόπο της ζωής τους.

Η τάση του καπιταλισμού είναι αυτή. Είναι η απροβλημάτιστη κατανάλωση του έτοιμου, του γρήγορου και του απλού με το οποίο έχει μασκαρευτεί η ζωή για να μοιάζει ελκυστική. Δεν χρειάζεται σκέψη σου λέει, εσύ μόνο μπορείς να απολαμβάνεις αυτό που άλλοι σκέπτονται για εσένα.

Παντού και πάντοτε υπάρχουν έμποροι-καλοθελητές που πουλάνε την απλότητα σε κάθε αντικείμενο και κάθε ιδέα. Είναι στην υπηρεσία του υποκειμένου για να γίνει η ζωή του πιο απλή, πιο εύκολη. Ο προβληματισμός ανήκει σε αυτούς. Είναι οι επαγγελματίες του προβληματισμού που ανοίγουν το δρόμο στην ευκολία ζωής του υποκειμένου, πουλώντας ακριβά την απλότητα των πραγμάτων. Χαρούμενοι τηλεπαρουσιαστές και διασκεδαστές όλων των τύπων συνωστίζονται, σκοτώνονται κάθε βράδυ για να γίνουν τα πράγματα όσο πιο απλά γίνεται. Συναισθήματα που τρέφουν με την αφθονία του τις οθόνες του εύκολου και του απλού. Προβάλουν την ευτυχία του θεατή και τον ύπνο που επιτυγχάνεται με ανοιχτά μάτια. Συγχρόνως και το υποκείμενο αναζητά και υιοθετεί αυτόματες, έτοιμες απαντήσεις σε προβλήματα τα οποία δεν αφήνει να τον προβληματίσουν με αυτή την ιδέα μεγάλωσε.


Η απλότητα

Εκείνο όμως το οποίο θα πρέπει να τονίσουμε είναι ότι, άλλο είναι η απλότητα και άλλο η απλοϊκότητα.
Η απλοϊκότητα βοηθάει την σκέψη να κοιμηθεί, αλλά και όταν ξυπνάει... να ξυπνάει σε ένα κόσμο κοιμισμένο. Η απλότητα εκφράζει το μέγεθος της “αγρύπνιας”, όπου και ο ύπνος είναι ένα τοπίο που βιώνεται με ανοιχτά μάτια.

Η απλότητα λοιπόν αποτελεί ένα στοιχείο εξυπνάδας. Μέσω της απλότητας το υποκείμενο οδηγείται μετά από μια προσεκτική ανάγνωση της πραγματικότητας στην επίλυση μιας πολύπλοκης κατάστασης. Κάνει πιο ξεκάθαρα τα πράγματα ώστε η κατανόηση τους να γίνει πιο εφικτή και δυνατή. Έτσι η απλότητα οδηγεί στην ουσία των πραγμάτων.

Σε κοινωνικό επίπεδο βοηθάει στην αποδέσμευση του υποκειμένου από αντικρουόμενες καταστάσεις που βαλτώνουν την σκέψη και την πράξη με τις περίπλοκες ερμηνείες τους. Μπορεί να οδηγήσει σε μια ξεκάθαρη ερμηνεία μιας παραφορτωμένης σκέψης, μιας ιδέας, μιας κατάστασης. Για να το πετύχει αυτό επικαλείται την εμπειρία και την γνώση που έχει αποκομίσει από τα διαδοχικά επίπεδα της ζωής. Δηλαδή στηρίζεται περισσότερο στην αυτογνωσία παρά στην υιοθέτηση της έτοιμης γνώσης που περιπλέκει τα πράγματα.

Στο επίπεδο των σχέσεων επίσης έρχεται να “ξεμπερδεύσει” και κάνει πιο ξεκάθαρα τα συναισθήματα. Το υποκείμενο είναι έτοιμο να δεχτεί την κατάσταση σαν κάτι που απορρέει από μέσα του, δίνοντας σημασία περισσότερο στο βίωμα του, παρά σε αυτό που λένε οι άλλοι. Η απλότητα σε αυτή την περίπτωση εμπεριέχει την ποιότητα του βλέμματος καθώς και τη προσοχή στην πραγματικότητα.

Η απλότητα δηλώνει μια κατάσταση ανεξαρτησίας του υποκειμένου. Δηλώνει μια δυνατότητα αποστασιοποίησης, πράγμα που προϋποθέτει την γνώση, αλλά και την προσέγγιση της πραγματικότητας με όση αντικειμενικότητα μπορεί. Η απλότητα λοιπόν εμπεριέχει την ικανότητα της αποστασιοποίησης από τον εαυτό, για την κατανόηση των γεγονότων και την αντιμετώπισής τους. Εμπεριέχει την ικανότητα ψυχραιμίας και δίκαιης κατανομής του φόβου ή της χαράς. Μέσα από αυτή την γνωστική διαδικασία κερδίζεται η δίκαιη αντιμετώπιση της πραγματικότητας ενάντια στον τρόμο που μπορεί να διασπείρει στο καθένα.

Η γνώση λοιπόν δημιουργεί την απλότητα.

Άρα η απλότητα είναι η κατάσταση που παράγεται μόνο από την κατανόηση της πολυπλοκότητας πράγμα που την διαφοροποιεί από την απλοϊκότητα.

Κερεντζής Λάμπρος

Φωτο: Toon Tullemans