Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

Η Γονεϊκή σχέση
κοινωνικοποίηση 26

Η σύγκρουση

Οι Γονείς πολλές φορές είναι αναγκασμένοι να στραφούν ενάντια στην επιθυμία του παιδιού τους πράγμα που μπορεί να τους στεναχωρεί και να τους προβληματίζει Σε μεγαλύτερο βαθμό, αυτή η εναντίωση μπορεί και να τους γεμίζει με ενοχές και αμφισβήτηση του ρόλου τους. Διότι πολλές φορές πιάνουν τον εαυτό τους να μην ξέρει πως πρέπει να φερθεί μπροστά σε αυτή την παιδική ή την εφηβική επιθυμία για άμεση ικανοποίηση. Αντιλαμβάνονται ότι η κατάσταση μπορεί να τους οδηγείσει σε αδιέξοδο.
Η επιθυμία του παιδιού για ικανοποίηση και η αντίθεση του γονέα σε αυτή, αποτελούν το περιεχόμενο μιας σύγκρουσης όπου ο γονέας τις περισσότερες φορές θέλει να την αποφύγει.
Η σύγκρουση όμως είναι μια αναπόφευκτη έκφραση της σχέσης γονέα-παιδιού και θεωρείται φυσιολογική. Η απουσία της σύγκρουσης είναι μη φυσιολογική. Μέσα από την σύγκρουση τόσο το παιδί όσο και ο γονέας ψάχνουν για τον επανακαθορισμό των ορίων τους, αλλά και του πλαισίου αναφοράς τους
Η σύγκρουση εκφράζει την διαφορετικότητα, την δυναμικότητα και την ικανότητα του ατόμου να ελέγξει και να καθορίσει το πεδίο επιρροής του σε σχέση με τον άλλον. Στην προσπάθεια διαφοροποίηση η σύγκρουση αποτελεί βασική της έκφραση. Μέσα από την εναντίωση τα μέλη της σχέσης διαμορφώνουν τη ταυτότητας τους. Η διαδικασία είναι ίδια για το παιδί αλλά και για τον γονέα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι γονέας και παιδί βρίσκονται στην ίδια δυναμική εξέλιξη και ανάπτυξης. Δεν πρέπει να συγχέουμε την ανάπτυξη με την οργανική ανάπτυξη αλλά με την ψυχοκοινωνική η οποία δεν σταματάει ποτέ και για κανένα.

Η επιθυμία

Στη σχέση γονέα-παιδιού, η επιθυμία του παιδιού συναντά την επιθυμία του γονέα.
Τι θέλει ο γονέας;
Είναι ξεκάθαρος για την δική του επιθυμία στην σχέση με το παιδί του;

Μόνο όταν αυτός είναι ξεκάθαρος για το τι πρέπει, και τι θέλει, τότε μόνο, μπορεί να γίνει ξεκάθαρο και για το παιδί, τι επιτρέπεται και τι όχι.
Η σχέση με το παιδί φέρνει τον γονέα αντιμέτωπο με τον εαυτό του. Άρα αν αυτή η αλληλεπίδραση γονέα-παιδιού οδηγεί το γονέα σε αδιέξοδο, αυτό το αδιέξοδο δεν είναι προϊόν της αντίδρασης του παιδιού, αλλά είναι προϊόν της συμπεριφοράς-απάντησης του ίδιου του γονέα. Το αδιέξοδο της σχέσης είναι πρωτίστως το αδιέξοδο του γονέα, διότι αυτός είναι ο παιδαγωγός, όχι μόνο για την ματαίωση και την διαμόρφωση της παιδικής επιθυμίας, αλλά και για την ικανοποίηση της μέσα στα πλαίσια που ο ίδιος έχει ορίσει.
Η επιθυμία του παιδιού διαμορφώνεται σύμφωνα με τα όρια τα οποία θέτει ο γονέας. Η διαμόρφωση αυτή οδηγεί στην ωριμότητα του. Στην δυνατότητα ελέγχου και κατεύθυνση της σε στόχους κοινωνικά αποδεχτούς και ανάλογους με τις ικανότητες του. Πολλές φορές η επιθυμία του γονέα διαμορφώνει αυτούς τους στόχους για τους οποίους το παιδί δεν είναι ικανό να τους πιάσει.
Η επιθυμία του γονέα μπορεί να επηρεάσει το παιδί και να καθορίσει την δική του επιθυμία. Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι, έτσι ή αλλιώς επηρεάζουν την επιθυμία του παιδιού τους, διότι αποτελούν μοντέλα προς μίμηση για αυτά. Αλλά πολλοί γονείς δεν σταματάνε εδώ, απαιτούν την πλήρη συμμόρφωση με διαφορετικούς τρόπους. Σε αυτή την περίπτωση η σύγκρουση για τον γονέα είναι ανεπίτρεπτη καθώς ο γονέας παρουσιάζεται ως ο γνώστης των πάντων και καθυποτάσσει στην δική του επιθυμία την επιθυμία του παιδιού.
Άρα η επιθυμία του γονέα πρέπει να έχει όρια. Τα όρια τα βάζει το ίδιο το παιδί μέσω της εναντίωσης του σε αυτή. Τα βάζει με την παρουσία του και καλεί τον γονέα να συμμορφωθεί και ο ίδιος σε αυτή την παρουσία. Η συμμόρφωση του γονέα έχει σχέση με την αντίληψη και την κατανόηση των δυνατοτήτων του παιδιού του. Έχει σχέση με την αποδοχή και την παροχή του χώρου και του χρόνου για την έκφρασή της επιθυμίας του, όσο παράλογη και αν φαίνεται.
Οι γονείς πρέπει να κατανοήσουν ότι δεν βρίσκονται μόνο μπροστά, αλλά και μέσα στις καταστάσεις που διαδραματίζονται στην οικογένεια και αποτελούν μέρος τους.
Από την εμπειρία μου συναντώ συχνά γονείς οι οποίοι μπορούν να σου περιγράψουν με λεπτομέρειες τι κάνει ή τι παρατηρούν στο παιδί τους, αλλά δεν μπορούν να μιλήσουν για την δική τους εμπειρία και συμπεριφορά. Αυτό δεν σημαίνει ότι θεωρούν την δική τους συμπεριφορά και την δική τους επιθυμία σαν φυσιολογική, αλλά ντρέπονται να την αναφέρουν και όταν το κάνουν είναι γεμάτοι με ενοχές.
Πολλές φορές μέσα από τις περιγραφές τους δίνεται η εντύπωση ότι το παιδί τους μεγαλώνει μόνο του. Μιλάνε για D.N.A. Για κληρονομικότητα δίνοντας μου την εντύπωση ότι προσπαθούν να αποφύγουν την υπευθυνότητα του ρόλου τους σαν καθοριστικό στοιχείο της γονεϊκής σχέσης, ρίχνοντας, άθελά τους αυτή την υπευθυνότητα στα παιδιά . Από την εμπειρία μου επίσης συναντώ γονείς οι οποίοι φοβούνται την σύγκρουση, την θεωρούν σαν κατάσταση που πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία και δεν βλέπουν την φυσιολογικότητα της.

Η Αυτονομία

Η γονεϊκή σχέση είναι αρχικά μια παιδαγωγική σχέση. Σαν σχέση λοιπόν είναι κάτι που βιώνεται. Το βίωμα αυτό είναι στόχος αλλά και μέσο για την διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Η Γονεϊκή σχέση είναι αυτο-αποκαλυπτόμενη. Στοιχειοθετείται, δημιουργείται και κτίζεται μέσα από την καθημερινή πράξη, μέσα από την σχέση γονέα-παιδιού. Είναι το προϊόν της αλληλεπίδρασης γονέα παιδιού.
Οι οικογενειακές καταστάσεις εκφράζονται μέσω των αλληλεπιδράσεων των μελών της οικογένειας. Η παρουσία του παιδιού καθορίζει και αλλάζει το πλαίσιο αναφοράς μιας οικογένειας καθώς και των γονέων. Άρα πρέπει να σημειώσουμε ότι κάθε τι σε αυτή την σχέση είναι καινούργιο για τον γονέα, όπως και για το παιδί, στα διάφορα στάδια ανάπτυξης του. Επίσης πρέπει να σημειώσουμε ότι γονέας και παιδί συμμετέχουν και οι δύο επί ίσοις όροις σε αυτή την ανάπτυξη Όπως το παιδί αποκαλύπτει τον κόσμο μέσω αυτής της σχέσης έτσι και ο γονέας ανακαλύπτει τον εαυτό του μέσα από τον ρόλο του γονέα. Πρέπει και αυτός να πάρει το ρίσκο και να δοκιμάσει τακτικές ακόμα που δεν γνωρίζει το αποτέλεσμά τους.
Ο γονέας πάει ψάχνοντας στην σχέση με το παιδί του. Αυτό το ψάξιμο τον κάνει γονέα, το αντίθετο είναι σαν να αποφεύγει τον ρόλο του. Οι γονείς λοιπόν πρέπει να αποδεχθούν το σύστημα της δοκιμής και πλάνης με τον ίδιο τρόπο που το αποδέχεται και το παιδί, μέσα από το οποίο θα ανακαλύψουν τους τρόπους και τις συμπεριφορές που καθορίζονται από την παρουσία του παιδιού. Πρέπει να αποδεχτούν την αυτονομία τους όσο τρομαχτική και αν είναι.
Η γονεϊκή σχέση είναι μια σχέση συνεργασίας και όχι επιβολής Η συμπεριφορά του γονέα αποτελεί τον ένα πόλο της συνεργασίας, ο άλλος είναι η συμπεριφορά του παιδιού. Άρα, όπως είπαμε δεν είναι μόνο το παιδί που αποκαλύπτει τον κόσμο αλλά και ο γονέας. Σε αυτή την περίπτωση η παιδαγωγική σχέση αποτελεί και για τον γονέα όπως και για το παιδί το μέσο αλλά και το στόχο για την δική του εξέλιξη προς την σταθερότητα και κατ' επέκταση την αυτονόμηση του.
Η γονεϊκή σχέση, που όπως είπαμε, είναι μια παιδαγωγική καθαρά σχέση, είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας με το παιδί στην βάση της αποδοχής, της εμπιστοσύνης και της σταθερότητας της σχέσης, χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει να έχει ο γονέας και αν δεν τα έχει πρέπει να τα ανακαλύψει μέσα από την σχέση με το παιδί του για να μπορέσει να τα μεταδώσει. Η παρουσία του παιδιού απαιτεί από τον γονέα να αλλάξει στάση ζωής. Να αναλάβει την υπευθυνότητα του ρόλου του και το ρίσκο που του αναλογεί.
Οι γονείς είναι αναγκασμένοι να ακολουθήσουν αυτό που η κοινωνία έχει ορίσει σαν θεσμικό αξίωμα του ρόλου τους, την φροντίδα, την αγάπη, και την καθοδήγηση του παιδιού προς την αυτονομία. Η αυτονομία όμως έχει σχέση με την δική τους ανάγκη για αυτονόμηση. Πολλοί γονείς νιώθουν ότι η παρουσία του παιδιού περιορίζει την ελευθερία τους, την αυτονομία τους χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η παρουσία του παιδιού μπορεί να τονώσει την αυτονομία του γονέα.
Το παιδί χρειάζεται ένα αυτόνομο γονέα για να μπορέσει να αυτονομηθεί. Άρα η παρουσία του παιδιού απαιτεί από τον γονέα την ικανότητα να παίρνει αποφάσεις, να ελέγχει και να καθορίζει την εξέλιξη της ανάπτυξη του, καθώς και την εξέλιξη του παιδιού του. Αυτό δημιουργεί μια ζώνη ασφάλειας για το παιδί μέσα στην οποία μπορεί να απλώσει την ζωή του, όπως λέει και ο ποιητής.
Άρα η αυτονομία του γονέα εκδηλώνεται τόσο μέσα από την σύγκρουση, όσο και από την συνεργασία με το παιδί του και αποτελεί το περιβάλλον μέσα στο οποίο το παιδί θα διδαχτεί την κατάχτηση και υπεράσπιση της δικής του αυτονομίας.

πίνακας: Vladimir Kush