Η βια μεσα στην οικογενεια.

 

 

Σήμερα 25 Νοεμβρίου:
Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.

Ιστορικη αναδρομη

Η βια μεσα στην οικογενεια και γενικοτερα μεσα στο κοινωνικο συνολο δεν υπηρχε παντοτε.Οι αρχαιολογοι,οι κοινωνιολογοι και οι αλλοι ερευνητες και ειδικοι επιστημ-ονες υποστηριζουν οτι η βια κανει την εμφανιση της περιπου γυρω στο 4000 π.χ.μαζι με το πατριαρχικο συστημα και την εμφανιση του θεσμου της ιδιοκτησιας.Τη προπα-τριαρχικη περιοδο οι ανθρωποι ζουν ειρηνικα χωρις διενεξεις και συγκρουσεις.Οι μεν ανδρες στις δικες τους ομαδες,οι δε γυναικες στις δικες τους.Κανεις δεν διεκδικει κυ-ριαρχικα δικαιωματα πανω στον αλλο.Οταν εμφανιζεται το πατριαρχικο συστημα,ενα συστημα που χαρακτηριζεται ως ιεραρχικο και εξουσιαστικο,που στηριζεται κυριως στη δυναμη του ισχυρου,οι ανθρωποι διαχωριζονται σε ταξεις.Στ ανωτερο μερος της ιεραρχιας βρισκεται ο ισχυρος,ο Πατριαρχης,ο οποιος ασκει κυριαρχικα δικαιωματα πανω στους αδυνατους η κατωτερους του η υπηκοους του.Για να επιβληθει και να υποταξει τους ανθρωπους που αλλοτε ηταν ισοτιμοι ο θυτης χρησιμοποιει πολλα και διαφορα μεσα.Μεταξυ των μεσων αυτων ειν η τιμωρια και οι πατριαρχικοι νομοι που επιβαλλονται με τη βια και τις απειλες καθως και οι πολεμοι.Μεσα σ ενα πατριαρχικο κρατος η οικογενεια αποτελει μια μικρογραφια της πιο μεγαλης οικογενειας,του κρα-τους και λειτουργει με τον ιδιο εξουσιαστικο τροπο.Ανωτατος αρχων της πατριαρχικ-ης οικογενειας ειν ο ανδρας που ονομαζεται αρχηγος της οικογενειας.Τα μελη της οι-κογενειας του,ειν η ιδιοκτησια του.Οι νομοι του επιτρεπουν να τους συμπεριφερεται οπως αυτος θελει,χωρις να δινει λογοαριασμο σε κανεναν..

Μεσα σε μια πατριαρχικη οικογενεια δεν υφισταται ισοτητα και επικοινωνια.Ο αρχ-ηγος της οικογενειας,ο ανδρας,μιλαει,διατασσει,υποδεικνυει και οι υπολοιποι υπακ-ουουν πιστα σ αυτον και εκτελουν τις διαταγες του.Αν αντιδρασουν η αν δεν υπακου-σουν στις εντολες του,τοτε οι νομοι του δινουν το δικαιωμα να τους τιμωρησει,οπως αυτος θελει..Τ αγορια που βλεπουν συνεχως το πατερα τους να χτυπα μαθαινουν απο πολυ νωρις οτι η βια ειν ενας εξαιρετικα αποτελεσματικος τροπος για την επιβολη της θελησης του ισχυροτερου.Οταν θα μεγαλωσουν θα τη χρησιμοποιουν πανω στις δικες τους συζυγους,διαιωνιζοντας την βια μ αυτο το τροπο απο γενια σε γενια.Η κακοποι-ηση,ο ξυλοδαρμος ιδιαιτερως,της συζυγου για «διορθωτικους σκοπους» προβλεπεται απ τη νομοθεσια αρκετων πατριαρχικων κρατων ακομη και μεχρι τον 20ο αιωνα.Και οταν καποιοι νομοι αρχιζουν δειλα-δειλα να την απαγορευουν η κακοποιηση συνεχι-ζεται απο συνηθεια.Το κρατος και ο κοινωνικος περιγυρος συνεχιζουν να την ανεχο-νται.Αν τολμησει καποιο απ τα θυματα να διαμαρτυρηθει γι αυτο που υπεστη ολοι το ρωτουν τι εκεινο εκανε για να προκαλεσει τη βιαιη αντιδραση του συζυγου της,ριχν-ουν δηλαδη ολη την ευθυνη σ αυτην.Επειδη το κοινωνικο συνολο γενικα θεωρει ως υπευθυνες τις γυναικες για τη κακοποιηση που αυτες υφιστανται,γι αυτο και οι γυναι-κες αρνουνται να μιλησουν για το προβλημα που τις απασχολει.Φοβουνται οτι θα κα-τηγορηθουν και γι αυτο επιλεγουν τη σιωπη.Ετσι λοιπον παρα το γεγονος οτι γνωριζ-ουμε απο παλια κειμενα οτι ο ξυλοδαρμος της γυναικας ειναι πλατια διαδεδομενος δεν μπορουμε ακριβως να υπολογισουμε την εκταση του.Η διεξαγωγη ερευνας πανω σ αυτο τ αντικειμενο ειναι πολυ δυσκολη.

-Το φαινομενο της βιας.Τι ειναι βια

 
Βια ειν ενας τροπος συμπεριφορας που πληγωνει ειτε σωματικα ειτε ψυχικα το ατομο που την υφισταται.Υπαρχουν 3 μορφες βιας.
-Ψυχολογικη βια που μπορει να ναι
Λεκτικη
Η λεκτικη βια εκφραζεται μ υβρεις,προσβολες,απειλες,εκφρασεις μειωτικες και υποτ-ιμητικες για τη προσωπικοτητα του ατομου.
Κοινωνικη
Η κοινωνικη βια στοχευει στην ουσιαστικη απομονωση του θυματος.Ο θυτης απαγο-ρευει στο θυμα να χει οιαδηποτε σχεση με συγγενεις,φιλους,γνωστους,γειτονες.Του απαγορευει επισης να εργαζεται.
Οικονομικη
Η οικονομικη βια προυποθετει τη πληρη οικονομικη εξαρτηση θυματος απ το θυτη.Ο θυτης δεν επιτρεπει στο θυμα να χει δικα του λεφτα και δικους του πορους.Του αφαι-ρει και αυτα που κερδιζει στην εργασια του.

-Σωματικη βια
Η σωματικη κακοποιηση του θυματος αποτελειται απο ξυλοδαρμο,κλωτσιες,μπουνιες και οπιαδηποτε αλλη ενεργεια μπορει να θεσει σε κινδυνο τη σωματικη ακεραιοτητα, τη ζωη και την υγεια του ατομου.Ειναι δυνατον να χρησιμοποιηθουν και αντικειμενα για τη κακοποιηση του θυματος,οπως μαχαιρια,πετρες και αλλα.

-Σεξουαλικη βια
Η σεξουαλικη βια ειν η πιο αγνωστη αλλα και σιωπηρη μορφη βιας.Αν και φαινεται οτι ειναι πλατια διαδεδομενη στη κοινωνια,τα θυματα πολυ σπανια μιλουν για πολλ-ους και διαφορους λογους.(Βιασμος εντος η εκτος του γαμου,αιμομιξια)Αυτες οι μο-ρφες βιας συνηθως συνυπαρχουν.Ατομα τα οποια δεχονται σωματικη κακοποιηση ταυτοχρονα ειναι πιθανον να δεχονται και ψυχολογικη κακοποιηση.

Oι θυτες οπως αλλωστε και τα θυματα προερχονται απ ολα τα κοινωνικα και οικον-ομικα στρωματα και παρουσιαζουν αρκετα κοινα χαρακτηριστικα μεταξυ τους,οπως χαμηλη αυτοεκτιμηση για τον εαυτο τους,ανασφαλεια,φοβιες.Δεν δεχονται οτι υπα-ρχει βια μεσα στην οικογενεια τους,μειωνουν η εκμηδενιζουν τ αποτελεσματα της βι-ας και συνηθως εχουν τη ταση ν απομονωνουν τον συντροφο η τη συντροφο τους απο συγγενεις,φιλους,γνωστους και γειτονες.Προβαλλουν σαν δικαιολογια οτι χανουν τον ελεγχο των πραξεων τους εξαιτιας υπερβολικης μεθης,χρησης ναρκωτικων ουσιων, ανεργιας,οξυμενων οικονομικων προβληματων και κυριως θυμου.Συνηθισμενα θυμα-τα προερχονται απο οικογενειες στις οποιες εξασκειται βια κατα κορον,υπαρχει ζηλ- εια παθολογικη και εχουν κτητικες διαθεσεις.Παρουσιαζουν μια διπλη και αντιφατικη προσωπικοτητα.Γλυκοι,ευπρεπεις και ευγενικοι εξω απ το σπιτι τους,σκληροι,βιαοι και βαναυσοι απεναντι στα μελη της ιδιας τους της οικογενειας.Παρουσιαζουν εντον-ες αντιδρασεις και στρες και προσπαθουν ν αντιμετωπισουν αυτα,ανεπιτυχως ομως, με το ποτο,τη χρηση ναρκωτικων και την ασκηση βιας εναντι της συντροφου τους. Πιστευουν σ ολους τους μυθους που κυκλοφορουν γυρω απ τη κακοποιηση,στη παρ-αδοσιακη υπεροχη των ανδρων εναντι των γυναικων και στον αρχηγικο τους ρολο και τη δεσποζουσα θεση τους μεσα στην οικογενεια τους.Επιρριπτουν ολες τις ευθυνες των πραξεων τους στους αλλους ανθρωπους,υιοθετουν βιαιη σεξουαλικη συμπεριφο-ρα για ν αυξησουν την ηδη χαμηλη αυτοεκτιμηση τους και δεν πιστευουν σε καμια περιπτωση οτι η βιαιη αυτη συμπεριφορα τους εχει τετοιες αρνητικες επιπτωσεις σ ολα τα μελη της οικογενειας τους.

Μπορουν αυτα τα βιαια ατομα ν αλλαξουν τροπο συμπεριφορας?Βεβαιως και μπο-ρουν ν αλλαξουν συμπεριφορα.Ομως για να το αποτολμησουν και να το καταφερουν αυτο,πρεπει να νιωσουν και να συνειδητοποιησουν οτι η συμπεριφορα τους αυτη κατ-αδικαζεται απεριφραστα και οτι θα υποστουν πολλες συνεπειες γι αυτη τους τη συμπ-εριφορα και να ζητησουν βοηθεια απο ειδικους επιστημονες για να μαθουν να ελεγχ-ουν τη βιαιη τους συμπεριφορα.Ας δουμε ομως καποια γενικα συμπερασματα των επιστημονικων ερευνων της Σχολης Κοινωνικης Εργασιας του Πανεπιστημιου της Χαιφα του Ισραηλ,οπως τα επιμεληθηκε η επιστημονικη ομαδα του διακεκριμενου καθηγητης Τζβι Ιβικοβιτς.

Η ψυχολογικη βια οδηγει στη σωματικη βια και δεν συνβαινει το αντιθετο.Αυτοι που ναι πιο δυνατοι κακοποιουν αυτους που ναι πιο αδυνατοι(αντρας-γυναικα,γονιος-παιδι,μεγαλα-μικρα αδερφια).Εκεινοι που χρησιμοποιουν βια αντιλαμβανονται τη χρ-ηση της ως τροπο για την επιλυση των προβληματων που τους απασχολουν.Σ οικογε-νειες που διεπραχθη μια φορα βια υπαρχει σοβαρη πιθανοτητα να επαναληφθει στο μελλον καποια στιγμη..Ενα μεγαλο ποσοστο των γυναικων που υφιστανται κακοποιη-ση (περιπου το 70%),εξακολουθουν να παραμενουν με το θυτη συζυγο τους και προ-σπαθουν να επιβιωσουν,με διαφορους μηχανισμους αμυνας μεχρι τη παραδοχη και τη θεραπεια.Οι εξαρτησιογονες ουσιες δεν συνδεονται με χρηση βιας μεσα στην οικογε-νεια.Η βια δεν παρουσιαζεται,κατα κυριο λογο,σ ατομα που χουν προβληματα ψυχικ-ης υγειας.Ενα πολυ μεγαλο ποσοστο απο γυναικες που κακοποιουνται σωματικα αντ-αποδιδουν τη κακοποιηση στο συζυγο τους η στα παιδια τους.Οι γυναικες που κακοπ-οιουνται σωματικα δεν εχουν ουσιαστικη κοινωνικη υποστηριξη και ενθαρρυνονται απ τους γονεις τους να παραμεινουν στην οικογενεια για λογους κοινωνικους(επηρρε-ασμος του γοητρου της οικογενειας,αποφυγη στιγματισμου απ τη κοινωνια).Η κοινω-νικη υποστηριξη αυτων των γυναικων μεσα απο διαφορα δικτυα ειν ενα επιτυχημενο εργαλειο γι αμεση παρεμβαση.

Αυτη η προοπτικη ειν επιβεβλημενη αλλα και αναγκαια γιατι το θυμα εμφανιζει μια επικτητη αδυναμια και προσπαθει να ελεγξει τη κακοποιηση,αλλαζει σταση και χαρα-κτηρα,αλλ αποτυγχανει δυστυχως να ελεγξει τη κατασταση.Βλεπει αυτη τη καταστα-ση σαν κατασταση που ναι εκτος ελεγχου,δεν βλεπει εναλλακτικες λυσεις στον οριζο-ντα και επιλογες,ειναι παθητικο,υποτακτικο,αδυναμο ν αντιδρασει.Τα επανειλημμενα τραυματα που υπεστη προκαλουν λιγοτερες αντιδρασεις,η κλιμακωση της βιας με κυ-ρια χαρακτηριστικα της τη συχνοτητα και την ενταση οδηγει στη παθητικοτητα,στην δολοφονια του θυτη,στην αυτοκτονια,σε ψυχολογικα και σωματικα προβληματα.Με-τα απ αυτη τη γενικη θεωρηση που εγινε οφειλουμε να εξειδικευσουμε το φαινομενο αυτο μ επιστημονικη αναλυση.

α.Μορφες κακοποιησης γυναικων

Ζουμε ολοι σ ενα κοσμο βιαιο και σε μια κοινωνια γεματη απο εικονες με βια.Στο σπιτι μας,στον εργασιακο μας χωρο,στη τηλεοραση,οι εικονες βιας ειναι συχνοτατο φαινομενο,ειναι μερος της καθημερινοτητας μας.Μια απ τις δολιοτερες και πιο ασχη-μες μορφες βιας ειν η οικογενειακη βια,η βια δηλαδη που εμφανιζεται στο σπιτι ανα-μεσα στον ανδρα και τη γυναικα,αναμεσα σε συζυγους.Η βια που μετατρεπει το συν-αισθημα της αγαπης σε τρομο.Ακουγοντας τις δυσαρεστες ιστοριες των κακοποιημε-νων γυναικων ας θυμομαστε ολοι πως οτι συμβαινει στις κακοποιημενες γυναικες θα μπορουσε να συμβει καλλιστα σε καθε γυναικα η σ αγαπημενα τους προσωπα.Δεν υπαρχει τιποτα ξεχωριστο στη προσωπικοτητα και το χαρακτηρα αυτων των γυναικ-ων,ουτε συνεβη στη ζωη τους καποιο μεμονωμενο συγκλονιστικο γεγονος που τις οδ-ηγησε ν αγαπησουν ενα συντροφο που ναι βασανιστης.Οι ιστοριες τους μοιαζουν πο-λυ μ ιστοριες αλλων γυναικων μ εξαιρεση μονο το τρομερο μυστικο της κακοποιησ-ης,που προσπαθησαν επιμελως να κρυψουν οσο πασχιζαν ν αντιμετωπισουν μονες και αβοηθητες τους ανδρες της ζωης τους.Ανδρες που αλλες φορες τις αγαπουσαν και αλλες φορες τις κακοποιουσαν».(Walker 1989)

Με τον ορο κακοποιηση χαρακτηριζεται καθε προσβολη της σωματικης και ψυχικ-ης ακεραιοτητας ενος ανθρωπου,που ασκειται στα πλαισια της εκμεταλλευσης του απο εκεινον που κατεχει τη θεση της εξουσιας.Η κακοποιηση και η ασκηση βιας κατα των γυναικων στις μερες μας,αναγνωριζεται απο καθε πεφωτισμενο ανθρωπο ως ενα τεραστιο κοινωνικο στιγμα,αλλα δυστυχως μονο τα τελευταια χρονια εχει απασχολη-σει συνειδητα τη κοινη γνωμη.Στην εποχη μας το μεγαλο κοινωνικο αυτο προβλημα, οχι μονο παραμενει χωρις λυση,αλλα και βρισκεται δυστυχως σε τρομερη εξαρση. Πριν απ το 1960 και το 1970 η προσεγγιση στα ζητηματα της βιας κατα των γυναικ-ων,γινοταν με τροπο περιστασιακο και ευκαιριακο και εξεταζοταν απο μια περιορισμ-ενη επιστημονικη σκοπια.Σ ολες σχεδον τις ανθρωπινες κοινωνιες,απ τα πολυ παλια χρονια,η γυναικα βρισκοταν κατω απ το ζυγο του ανδρα της,που μεσα απ το θεσμο του γαμου μπορουσε και ειχε το αδιαμφισβητητο δικαιωμα να διαπραξει καθε ειδους βιαιοτητα,καθιστωντας μ αυτο το τροπο τη γυναικα θυμα,με την ασκηση πανω της καθε βαναυσοτητας,χωρις να διατρεχει κανενα κινδυνο να κατηγορηθει αλλα και να διωχθει τοσο νομικα οσο και ποινικα.
Για παραδειγμα,γυρω στα 1824 περιπου,το ανωτατο δικαστηριο της Πολιτειας του Μισισσιπι των ΗΠΑ εκχωρουσε στον ανδρα το δικαιωμα να προβαινει σε κακοποιη-ση της γυναικας του,εφοσον τηρουσε ορισμενες προδιαγραφες στη συμπεριφορα της. Για παραδειγμα,μπορουσε να της τραβηξει τα μαλλια,να τη φτυσει,να τη κλοτσησει η να τη πεταξει στο εδαφος αλλα δεν ειχε το δικαιωμα να τη σκοτωσει.Παραλληλα,στο αγγλικο δικαιο της ιδιας χρονικης περιοδου,δινοταν στον ανδρα το δικαιωμα να κακ-οποιει τη γυναικα του,υπο τη προυποθεση ομως οτι η βεργα του ξυλοδαρμου δεν θα ξεπερνουσε σε παχος τη διαμετρο του αντιχειρα του ανδρα.Αυτος ο νομος εμεινε γν-ωστος σαν ο «νομος του αντιχειρα».Εκατο χρονια αργοτερα,το 1975,σε καποια αλλη πολιτεια των ΗΠΑ,ενας δικαστης που εκδικαζε την υποθεση κακοποιησης μιας γυν-αικας απ τον επιχειρηματια ανδρα της,μ αποτελεσμα να της σπασει μερικα κοκκα-λα,καλεσε στο γραφειο του τους ενδιαφερομενους και αντι για την αποφαση του,ανη-γγειλε πως αυτο το ζητημα ειναι μια οικογενειακη υποθεση και θα ναι λυπηρο να δει-ξουμε τα βρομικα σεντονια μας προς τα εξω,αφου δεν υπαρχει και τοσο σοβαρη κακο
-ποιηση,ας τη λυσουμε σαν ιδιωτικη υποθεση.

Η κοινωνια μας διασφαλιζει ουσιαστικα τ απαραβιαστο του οικογενειακου μας ασ-υλου.Η ενδο-οικογενειακη βια εθεωρειτο ανεκαθεν οικογενειακη υποθεση και οχι μια υποθεση της αστυνομιας,των δικαστηριων η και της πολιτειας.Στην πραγματικοτητα «μεχρι προσφατως ο ξυλοδαρμος της συζυγου αποτελουσε ενα ανεκδοτο η κατι που ναι λογικο,φυσικο και αυτονοητο.Αλλα πλεον δεν ειναι δυνατον να παραγνωρισθουν η σοβαροτητα και η αγριοτητα τετοιου ειδους σχεσεων».Δολοφονια,αυτοκτονια,μονι-μες σωματικες βλαβες,απαγωγες,αιμομιξιες και κακοποιηση των παιδιων ειναι συνα-φεις μορφες του συνδρομου της κακοποιησης.Η ενδοοικογενειακη βια αναφερεται σ ατομα που ζουν σε σπιτια οπου ασκειται βια.Πολλες γυναικες που κακοποιουνται θα πεθανουν τελικα στα χερια αυτων που τις βασανιζουν ανελεητα.Ορισμενες,αναμεσα σ αυτες,αρνουνται ν αποδεχτουν και να υποταχτουν στη μοιρα τους,που ναι ο θανατ-ος.Βρισκουν τη δυναμη να επιβιωσουν σκοτωνοντας τους συντροφους τους,που τις βασανιζουν.Και ο κυκλος της βιας μολις αρχιζει.

Η ασκηση σωματικης οσο και ψυχικης βιας απ τους ανδρες πανω στις γυναικες απ-ηχει αλλα και ερμηνευει με τροπο απεριφραστο και κυνικο την ανιση κατανομη της εξουσιας που υπαρχει αναμεσα στα δυο φυλα.Η ανιση αυτη κατανομη της εξουσιας αποτελει δομικο στοιχειο της κοινωνικης πραγματικοτητας,οπως αλλωστε και η οικο-νομικη εξαρτηση της γυναικας απ το συζυγο,η μειονεκτικη θεση στην οποια αυτη βρ-ισκεται,τις περισσοτερες φορες,στο τοπο που αυτη εργαζεται,οι μειωμενες ευκαιριες που χει για να μορφωθει,ο παραγκωνισμος της απ τα κεντρα οπου λαμβανονται οι ση-μαντικες αποφασεις και αλλα παρα πολλα.Οι περισσοτεροι απ τους κοινωνικους επι-στημονες αναγνωριζουν οτι η πατριαρχικη δομη που χει η οικογενεια αποτελει το κυ-ριο αιτιο της βιας εναντιον των γυναικων.Η αναχρονιστικη οικογενειακη δομη που υπαρχει διαιωνιζει τη γυναικεια υποτελεια,μ αποτελεσμα οι σχεσεις μεταξυ των δυο φυλων να προσδιοριζονται αλλα και να χαρακτηριζονται σαν σχεσεις οπου κυριαρχει η υποταγη του ενος συζυγου στον αλλο συζυγο και ν αναπαραγεται συνεχως η ανιση κατανομη της εξουσιας και η ανισοτητα σ ολους τους τομεις του κοινωνικου γιγνεσθ-αι.Στη σημερινη εποχη οι περισσοτερες κοινωνιες,κατω απ την αυξανομενη και δια-ρκως εντεινομενη πιεση του γυναικειου κινηματος και των δικαιων αιτηματων του, υποχρεωνονται εκ των πραγματων να συνειδητοποιησουν αλλα και ν αναγνωρισουν επισημως το υπαρκτο και φλεγον προβλημα της κακοποιησης που υφιστανται οι γυν-αικες,του οποιου ολο και περισσοτερες μορφες ερχονται στην επιφανεια συνεχως με-σα απ τη συλλογη σχετικων στατιστικων στοιχειων.
Εξαλλου το διαρκως αναπτυσσομενο γυναικειο κινημα και οι επιστημονικες ερευν-ες που πραγματοποιηθηκαν προχωρησαν σε μια φεμινιστικη προσεγγιση του ολου ζη-τηματος και προσπαθουν να τοποθετησουν τα προβληματα της ασκησης βιας εναντι-ον των γυναικων σε μια επιστημονικη βαση,περα και εξω απο συναισθηματικες προκ-αταληψεις οσο και μηχανιστικες κοινωνικες ερμηνειες.Για παραδειγμα,εμφανιζεται μ επιστημονικοφανη τροπο η βια μεσα στην οικογενεια και ιδιαιτερα η κακοποιηση που υφιστανται οι γυναικες σαν διαταραχη της συμπεριφορας που χουν οι ψυχοπαθεις,οι ναρκομανεις η αλκοολικοι η γενικοτερα τ ατομα μ ιδιαιτερα ψυχολογικα προβληματα ενω καταβαλλεται προσπαθεια να εξηγηθει λογικα η κακοποιηση των γυναικων σαν καθημερινος τροπος επιλυσης των συγκρουσεων που ανακυπτουν στα χαμηλοτερα κοινωνικα και οικονομικα στρωματα.Οι θεωρητικες αυτες αποπειρες για την ερμην-εια του φαινομενου αυτου ειναι παρα πολυ παλιες και παραγνωριζουν το γεγονος οτι προκειται τελικα γι ανδρες που κακοποιουν συστηματικα γυναικες.Δεν εξηγουν ομως γιατι οι γυναικες που βρισκονται στις ιδιες προβληματικες καταστασεις,ψυχολογικες αλλα και κοινωνικες,δεν κακοποιουν τους συζυγους τους.Πισω απ αυτες τις ερμηνει-ες κρυβεται μια πεποιθηση οτι ο ανδρας νομιμοποιειται να κακοποιει τη συζυγο του οταν αυτος βρισκεται σε καποια βεβαρημενη ψυχολογικη κατασταση,οπως για παρα-δειγμα σε κατασταση μεθης.Η ολη προσεγγιση αυτου του προβληματος γινεται μ αν-δροκρατικα κριτηρια και ορισμενες αφορμες παρουσιαζονται σαν οι πραγματικες αι-τιες της κακοποιησης αυτης.

Οι γυναικες,οταν απευθυνονται για παροχη βοηθειας και προχωρουν σε πραξεις διε-κδικητικες με σκοπο την ισοτιμια η σε καταγγελιες,οχι μονο δεν βρισκουν την απαιτ-ουμενη συμπαρασταση στο προβλημα τους και δικαιωση,αλλ αντιθετως καθοδηγου-νται κατευθειαν στην υποταγη και διαμεσου των καθιερωμενων σχηματων της ανισο-τητας και των ταμπου επιχειρειται η αυτοενοχοποιηση τους.Παρα το γεγονος αυτο, επιστημονικες ερευνες επιβεβαιωνουν οτι το φαινομενο της κακοποιησης εναντιων των γυναικων ειν ευρυτατα διαδεδομενο σ ολα τα κοινωνικα στρωματα ανεξαρτητα απ το μορφωτικο,πολιτιστικο,κοινωνικο και οικονομικο επιπεδο τοσο του ανδρα οσο και της γυναικας.Η ενδο-οικογενειακη βια και η κακοποιηση των γυναικων δεν συμβ-αινει ουτε συνεχεια,ουτε σε τυχαια χρονικα διαστηματα.Μια απ τις πιο εντυπωσιακες διαπιστωσεις που εγιναν ηταν ο κυκλος της βιας και το συνδρομο της επικτητης αδυν-αμιας.Η κατανοηση αυτου του κυκλου ειναι παρα πολυ σημαντικη αν επιθυμουμε να μαθουμε με ποιο τροπο να σταματαμε η με ποιο τροπο ν αποφευγουμε επεισοδια κακ-οποιησης.Αυτος ο κυκλος μας βοηθαει επισης,να εξηγησουμε με ποιο τροπο οι κακο-ποιημενες γυναικες μετατρεπονται σε θυματα,πως βιωνουν την επικτητη τους αδυνα-μια και γιατι δεν προσπαθουν να ξεφυγουν απ αυτη.Η κυκλικη θεωρια της βιας ειναι αναγκη να γινει κατανοητη απ ολους μας αν επιθυμουμε να χουμε μια σφαιρικη και ολοκληρωμενη εικονα για τη κατανοηση της δυναμικης που χει η οικογενειακη βια στη κοινωνια μας,αλλα και για τη ψυχολογια που χει η κακοποιημενη γυναικα.Ο κυ-κλος της βιας εμφανιζεται να χει τρεις διακριτες φασεις,που ποικιλουν σε χρονο αλλα και σ ενταση.Αυτες οι φασεις ειναι κατα σειρα,η φαση δημιουργιας της εντασης,η εκ-ρηξη η το εντονο περιστατικο της κακοποιησης και η φαση της ηρεμιας,συμφιλιωσης η περιοδος αγαπης.(μηνας του μελιτος)

-Φαση 1η
Δημιουργια της εντασης

Κατα τη διαρκεια αυτης της φασης συμβαινουν καποια μικροτερης σημασιας επεισο-δια κακοποιησης.Η γυναικα ειναι δυνατον να ελεγχει αυτα τα επεισοδια με διαφορους τροπους.Συνηθως,προσπαθει να ηρεμησει το δραστη της κακοποιησης με τη βοηθεια τεχνικων που χουν προηγουμενως αποδειχθει εξαιρετικα επιτυχεις.Μπορει να γινεται περιποιητικη και υποχωρητικη και να προλαβαινει ολες τις ιδιοτροπιες που αυτος εχει η μπορει καλλιστα να κραταει διακριτες αποστασεις.Αφηνει το δραστη να νομιζει οτι δεχεται πως ο θυμος του ειναι απολυτως δικαιολογημενος.Στη πραγματικοτητα η γυν-αικα επιτρεπει στον ιδιο της τον εαυτο να κακοποιηθει με τροπους που συμφωνα με την αποψη της ειναι συγκριτικα ηπιοτεροι.Ειναι δυνατον ακομη και να τον καλυπτ-ουν,να επινοουν προφασεις για να δικαιολογησουν τη κακη του συμπεριφορα και γε-νικως ν απομονωνονται απ ολα εκεινα τ ατομα και συγγενικα τους προσωπα που θα μπορουσαν βασιμα να τους βοηθησουν.Η με ραγδαιο ρυθμο αυξανομενη απομονωση εμφανιζεται κοινη σ ολες τις κακοποιημενες γυναικες και αυτο βεβαιως αυξανει ετι περαιτερω το ψυχολογικο τους τρομο.

-Φαση 2η
Η εκρηξη.Εντονο περιστατικο κακοποιησης

Στη δευτερη φαση η βια εξελισσεται σε μενος,μανια και βαναυσοτητα.Προκαλει σω-ματικες βλαβες ανεπανορθωτες και καμια φορα και το θανατο.Η ελλειψη ελεγχου και τα σοβαρα επεισοδια κακοποιησης διαχωριζουν αυτη τη φαση απ την προηγουμενη.
Αυτο σε καμια περπτωση δεν σημαινει πως τα επεισοδια κακοποιησης που συμβαιν-ουν στη πρωτη φαση δεν μπορει να ναι σοβαρα.Η διακριση ομως,συνισταται στ οτι, οχι μοναχα τα επεισοδια της δευτερης φασης ειναι τις περισσοτερες φορες,σοβαροτε-ρα,αλλα και η κατασταση εχει ξεφυγει πλεον απο καθε ελεγχο.Η κακοποιημενη γυν-αικα και συζυγος,συνειδητοποιει οτι δεν μπορει να συζητησει λογικα και υπευθυνα μαζι με το συζυγο της και οτι η αντισταση που τυχον θα του προβαλλει το μοναδικο που θα επιτυχει ειναι να χειροτερεψει την ηδη αρνητικη κατασταση.Αποστασιοποιει-ται επομενως απ την επιθεση και το τρομερο πονο που νοιωθει και πειθει τον εαυτο της οτι αυτα τα γεγονοτα συμβαινουν οχι σ αυτην,αλλα σε καποιο αλλο ατομο η οτι δεν ειν η μοναδικη που αντιμετωπιζει ενα τετοιο προβλημα.Γι αυτο λοιπον και πολλ-ες γυναικες δεν επιζητουν αμεσως ιατρικη βοηθεια ακομα και αν η κατασταση στην οποια βρισκονται ειναι πολυ σοβαρη.Η διαρκεια της ειν η πιο μικρη.Συνηθως κρατα-ει μοναχα μερικα λεπτα η λιγες ωρες αλλα σε μερικες αλλες περιπτωσεις μπορει να διαρκεσει και μερες.Η πιο βιαιη φαση της κακοποιησης.Οι γυναικες χανουν τον ελε-γχο.Ο θυτης θελει να τους δωσει ενα «καλο μαθημα».

-Φαση 3η
Περιοδος συμφιλιωσης,αγαπης.(Μηνας του μελιτος)

Στη συνεχεια αρχιζει η τριτη και τελικη φαση του κυκλου της βιας.Η ενταση και η βια υποχωρουν σταδιακα και το ζευγαρι αισθανεται μια ανακουφιση.Η φαση αυτη εχ-ει διαρκεια καποιες ωρες,μερες,ισως ακομα και μηνες.Ο θυτης μεταμορφωνεται σ εν-αν«αγγελο»,αγαπαει πολυ τη συντροφο του,δειχνει εμπρακτη μεταμελεια,απολογειται για τις πραξεις του,ζηταει συγγνωμη,προσφερει δωρα και δινει την υποσχεση να μην ξανακανει τετοια πραγματα ποτε.Η κακοποιημενη γυναικα στη διαρκεια της τριτης αυτης φασης επιθυμει να διατηρησει αυτη την ωραια ατμοσφαιρα,της γαληνης.Πειθει τον ιδιο της τον εαυτοοτι ο συντροφος της δεν θα την κακοποιησει ποτε ξανα και οτι θ αλλαξει αισθητα τη συμπεριφορα του προς το καλυτερο.Ο «αγγελος»,ο«τοσο καλος αυτος ανθρωπος»,που ναι ευαισθητος,ευγενικος,συμπονετικος και στοργικος ειναι ο πραγματικος ανδρας που τοσο αγαπησε και που παντρευτηκε.Ισως αυτη να φταιει και πιθανοτατα ειν υπευθυνη για τη συναισθηματικη και πνευματικη του υγεια.Σ αυτη τη φαση της τρυφερης μεταμελειας η κακοποιημενη γυναικα γινεται πλεον το ψυχολογι-κο θυμα ολης αυτης της ιστοριας.Η επικτητη της αδυναμια εχει διαμορφωσει πια μια αλλη,διαφορετικη πραγματικοτητα.
Συμφωνα με τη θεωρια που υποστηριξε ο Seligman,το συνδρομο της επικτητης αδ-υναμιας ειναι δυνατον να υιοθετηθει και στη περιπτωση των κακοποιημενων γυναικ-ων.Οι κακοποιημενες γυναικες δεν καταβαλουν προσπαθεια να ξεφυγουν απ τη βιαιη σχεση ακομα και οταν οι καταστασεις κανουν επιτρεπτη τη φυγη επειδη δεν μπορουν να προβλεψουν εαν θα ναι ασφαλεις γιατι πιστευουν οτι οτιδηποτε και αν κανουν δεν θα μπορεσουν ν αλλαξουν τις τρομακτικες συνθηκες της ζωης τους.Η γυναικα μαθαι-νει να ναι ανικανη να προβλεψει τ αποτελεσμα της συμπεριφορας της.Στην ερωτηση λοιπον γιατι οι κακοποιημενες γυναικες δεν φευγουν και παραμενουν μεσα στη σχεση θα μπορουσαμε να υποστηριξουμε οτι η επικτητη αδυναμια τους διαμορφωνει μια αλ-λη,διαφορετικη πραγματικοτητα,τη πραγματικοτητα του τρομου και της χειραγωγησ-ης.Βεβαιως δεν υπαρχει μια απαντηση γιατι οι γυναικες δεν φευγουν,υπαρχουν ομως αρκετες επιστημονικες επισημανσεις ειδικων που μελετησαν το ολο αυτο θεμα ενδελ-εχως και εμπεριστατωμενα.

-Φοβος αντιποινων
Η κακοποιημενη γυναικα μπορει να παραμενει στη σχεση λογω των παιδιων της η δι-οτι νιωθει φοβο οτι κινδυνευει περισσοτερο διακοπτοντας τη σχεση της αυτη.Στατι-στικα στοιχεια που υπαρχουν επιβεβαιωνουν αυτες τις φοβιες της.Ο πιο επικινδυνος χρονος γι αυτην ειναι απ τη στιγμη της αποχωρησης της απ την οικογενειακη στεγη η τη σχεση ως και τα επομενα δυο χρονια.
-Ελαχιστοποιηση
Πειθει τον εαυτο της οτι ενδεχομενως τα πραγματα θα ταν χειροτερα.
-Αρνηση
Ειν ενας μηχανισμος αμυνας.Οι κακοποιημενες γυναικες,οπως και τα θυματα απο τρ-αυματικα γεγονοτα,πολυ συχνα κινουνται μεταξυ της αρνησης και της συνειδητοποι-ησης της πραγματικοτητας.
-Απωθηση
Ασυνειδητος μηχανισμος.Επωδυνα γεγονοτα απωθουνται πολυ μακρια απο το συνει-δητο στο ασυνειδητο.
-Διασχιση
Ασυνειδητος μηχανισμος αμυνας.Ο χωρισμος του μυαλου απ το σωμα.Για παραδει-γμα το να μη ποναει καποιο ατομο τη στιγμη της κακοποιησης νοιωθοντας οτι αυτο συμβαινει σε καποιο αλλο ατομο
-Αυτοενοχοποιηση
Οι κακοποιημενες γυναικες δικαιολογουν το θυτη πιστευοντας οτι πιθανοτατα αυτες ευθυνονται για τη κακοποιηση τους απ αυτον.
-Ντροπη,ενοχη και ελλειψη εμπιστοσυνης.
Πολλες κακοποιημενες γυναικες πιστευουν οτι αυτο συμβαινει μοναχα σ αυτες και σε καμια αλλη γυναικα.Ειν αποτυχημενες και δεν αξιζουν καμιας καλυτερης μεταχειρισ-ης η βοηθειας απο κανεναν συνανθρωπο η τη κοινωνια.
-Γνωστικη συγχυση
Ειν η προσπαθεια να συγκερασει η να συμβιβασει καποιος τη πεποιθηση που χει οτι ο συζυγος του εχει πραγματικα πολυ καλες προθεσεις απ αυτο που πραγματικα συμβαι-νει.Αρα δικαιολογει τις πραξεις του.
-Γνωστικη δυσλειτουργια
Εχει ανικανοτητα να οργανωσει τη σκεψη του σωστα και επομενως να μη μπορει να παρει μια αποφαση με τροπο ρεαλιστικο.Διαθετει αρα μειωμενο μνημονικο και ελλι-πη αυτοσυγκεντρωση.
-Φοβος να χασει τον ελεγχο αν επιτρεψει στον εαυτο της παραδοχη της κακοποιησης.
-Φοβος οτι δεν θα γινει πιστευτη.
-Φοβος οτι μπορει να κατηγορηθει οτι προκαλεσε τη κακοποιηση της.(αστυνομια,θε-ραπευτης,οικογενειακο περιβαλλον,θυτης και αλλοι)
Η βιαιη συμπεριφορα αναμεσα στον ανδρα και τη γυναικα αποτελει μερος του συν-ολικου φαινομενου της βιας και δεν θα πρεπει ν αντιμετωπιζεται με τροπο περιστασι-ακο,αλλα μ εναν εξειδικευμενο επιστημονικο τροπο που θα συμβαλλει αποφασιστικα στην εξαλειψη των μηχανισμων της βιας αναμεσα σ ολους τους ανθρωπους και σ ολ-ες τις μορφες που αυτη εμφανιζεται.Θα πρεπει να καταβληθει πολυ μεγαλη προσπαθ-εια ωστε να μειωθουν και να εκμηδενισθουν η ενταση και η υψηλη συχνοτητα των επεισοδιων της βιαιης συμπεριφορας χωρις αυτο σε καμια περιπτωση να σημαινει οτι θα πρεπει να παραιτηθουμε απ τον αντικειμενικο σκοπο να φτασουμε βαθια στη κα-ρδια του σοβαρου αυτου προβληματος,να τ ανασυρουμε απ τα σκοταδια της ντροπης και του περιθωριου,να το ερμηνευσουμε σωστα και να το παρουσιασουμε σ ολες του τις εκφανσεις στο πλατυ κοινο.Ολοι θα πρεπει να συμβαλλουμε ωστε να υπαρξει περ-ισσοτερη ενημερωση σχετικα με τις φοβερες συνεπειες της κακοποιησης των γυναικ-ων,αλλα και με την ελπιδα και τη προσμονη οτι μια μερα η βια ειτε αυτη ειναι σωμα-τικη ειτε σεξουαλικη ειτε ψυχολογικη ειτε πνευματικη-δεν θα επιβληθει ξανα σ ανθρ-ωπινο πλασμα ποτε και πουθενα.Η οδυνη που ναι απολυτως συνυφασμενη με τους απανθρωπους τροπους της συμπεριφορας πρεπει να σταματησει να εχει γενεσιουργα αιτια και ο ανθρωπος να συνειδητοποιησει επιτελους αλλα και να κατανοησει αυτο το τροπο της ζωης που ταιριαζει στη σημερινη εποχη,στο πολιτισμο του και τη τεχνολο-γικη εξελιξη της εποχης μας.

Στοιχεια ενδοοικογενειακης βιας-κακοποιηση

-Υπολογιζεται οτι μια στις δυο γυναικες-περιπου το 50%-θα υποστει κακοποιηση κα-ποια στιγμη στη ζωη της απ το συζυγο της που την «αγαπαει» (Walker 1998)
-Kαθε 15 δευτερολεπτα μια γυναικα κακοποιειται συμφωνα με το National Coalition against Dome-stic Violence,USA
-Η γυναικα ειν εκτεθειμενη σε υπαρκτο κινδυνο η σε βιαιη επιθεση εναντιον της ενν-εα φορες περισσοτερο μεσα στο σπιτι της παρα εξω απ αυτο η στο δρομο κατα το Ce-nter for disease control,USA)
-Ο ξυλοδαρμος θεωρειται υπευθυνος για τις μισες τουλαχιστον εισαγωγες των γυναι-κων στα επειγοντα περιστατικα των νοσοκομειων των ΗΠΑ
-Υπολογιζεται οτι δυο εκατομμυρια Αμερικανοι ανδρες κακοποιουν τις συζυγους τους καθε χρονο.Ακομα 5000 γυναικες ξυλοκοπουνται μεχρι θανατου καθε χρονο. Πηγη U.S. Department of Justice
-Η ερευνα δειχνει ξεκαθαρα οτι περισσοτεροι απ τους 5000 θανατους αυτους συμβαι-νουν οταν η γυναικα ζηταει διαζυγιο η αποπειραται να τερματισει τη σχεση της με το συζυγο.(Brown & Williams)
-Πολλες ερευνες αποκαλυπτουν οτι η ενδοοικογενειακη βια παρατηρειται σ ολες τις κοινωνικες ομαδες ανεξαρτητως θρησκειας,φυλης,εκπαιδευσης και κοινωνικης,οικον-ομικης καταστασης.
-Συμφωνα με τα οσα αναφερουν οι ερευνες αυτες οι περισσοτερες απ τις κακοποιημε-νες γυναικες εκδηλωσαν ψυχολογικα και παθολογικα προβληματα μετα απο παρατετ-αμενη κακοποιηση που υπεστησαν.
-Τα στατιστικα φανερωνουν οτι στις ομαδες υψηλου κινδυνου βρισκονται οι γυναικες που ναι εγκυοι.

πηγή:

από την

 Διπλωματικη εργασια μεταπτυχιακου φοιτητη
Μπακογιωργου Γεωργιου
Δικηγορου
Θεμα διπλωματικης εργασιας
«Η ενδοοικογενειακη βια και η αντιμετωπιση της»