Η Δύναμη του παιδιού

Η παρουσία του παιδιού

Η δύναμη του παιδιού, σαν έκφραση, αποτελεί για μένα μια πρόκληση, διότι με την γέννηση του το παιδί θεωρείται, και πολύ σωστά, ένα αδύναμο πλάσμα που χρειάζεται την βοήθεια του οικογενειακού περιβάλλοντος για να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί. Το αδύναμο αυτό πλάσμα όμως, θεωρώ ότι απελευθερώνει με την παρουσία του, μια τεράστια ψυχοκοινωνική δυναμική διαμορφώνοντας το περιβάλλον του, αλλά και τα πρόσωπα που το περιστοιχίζουν.

Ξέχωρα από το ποιες συνθήκες επικρατούν κατά την έλευση του, η παρουσία του θα τις τροποποιήσει θετικά ή αρνητικά. Η τροποποίηση αυτή αποτελεί την δύναμη του παιδιού. Με αυτό το σκεπτικό, η έννοια της ισχύος του έχει να κάνει με την θέση που καταλαμβάνει στο ήδη υπάρχον οικογενειακό σύστημα και τις αλλαγές που επιφέρει σε αυτό. Την νέα αυτή κατάσταση, την θεωρώ σαν δύναμη του παιδιού στο βαθμό που η παρουσία του μετατρέπει την λειτουργία της οικογένειας και την επηρεάζει στην ανάπτυξή της. Δηλαδή την ισχύ του, θα μπορέσουμε να την δούμε σε διάφορους τομείς όπως στον οργανικό, με την σύλληψη και την εγκυμοσύνη στην μητέρα, στο ψυχολογικό, με την διαμόρφωση ταυτότητας των γονέων και του περιβάλλοντός τους και στο κοινωνικό, με την διαμόρφωση των ρόλων και των διαδικασιών σε ένα δίκτυο ενηλίκων, όπως οι γονείς, οι παππούδες, οι συγγενείς. Όλα και όλοι λοιπόν αλλάζουν με την παρουσία του παιδιού.

Κατ αρχάς η παρουσία του αλλάζει την σχέση των γονέων, και δίνει μια νέα μορφή στην λειτουργία και την ανάπτυξή της, δημιουργεί την οικογένεια. Συγχρόνως έρχεται να αλλάξει την σχέση των γονέων με τους δικούς τους γονείς καθώς και την σχέση τους με το κοινωνικό περιβάλλον. Τόσο η πυρηνική όσο και η ευρύτερη οικογένεια καλούνται να προσαρμοσθούν στα καινούργια δεδομένα που φέρνει η παρουσία του, στα οποία τις περισσότερες φορές η προσαρμογή δεν είναι εύκολη. Δηλαδή η καινούργια οικογένεια μπορεί να αντιμετωπίσει επιπρόσθετα προβλήματα ανάμεσα στους νέους γονείς, αλλά και σε αυτή και την ευρύτερη οικογένεια.

Οι νέοι γονείς

Η έλευση ενός παιδιού δημιουργεί καινούργιες αναγκαιότητες στους νέους γονείς καθορίζοντάς τους και οδηγώντας τους σε ένα χώρο / χρόνο από τον οποίον δεν μπορούν πλέον να αποδράσουν. Το να έχεις κανείς την ιδιότητα του γονέα καθορίζεται από το παιδί. Αυτό τους κάνει γονείς! Πράγμα που σημαίνει ότι, αυτό που ήξεραν για τον εαυτό τους δεν μπορεί να είναι το ίδιο από εδώ και πέρα. Είτε το θέλουν, είτε όχι τα πάντα σε ότι έχει σχέση με τον εαυτό τους, εσωτερικά και εξωτερικά, έχουν αλλάξει.

Η αντίληψη αυτής της αλλαγής αποτελεί ένα σημαντικό πέρασμα σε μια καινούργια περίοδο για τον κάθε γονέα ξεχωριστά αλλά και για την ίδια τους την σχέση. Οι αλλαγές αυτές αρχίζουν να συντελούνται ήδη από την πληροφόρηση της σύλληψή του. Από εκείνη την στιγμή οι γονείς αρχίζουν να σκέπτονται διαφορετικά. Αρχίζουν να προετοιμάζονται τόσο σε ψυχολογικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, πράγμα που εκφράζεται με την πράξη τους.

Ατομικά ο κάθε γονέας καλείται να ν' ανακαλέσει και να επαναπροσδιορίσει την σχέση με τον εαυτό του, αλλά και την σχέση με τους άλλους. Αυτός ο επαναπροσδιορισμός είναι μια διαχρονική διαδικασία η οποία θα ακολουθεί και θα ακολουθείτε από την ανάπτυξη του παιδιού που θα σημαίνει και την δική του ανάπτυξη.

Η παρουσία του παιδιού, μπορεί να φέρει στην επιφάνεια καταστάσεις που δεν μπορούσε το ζευγάρι να φανταστεί πριν την έλευσή του. Δηλαδή η παρουσία του προσδίδει μια επιπρόσθετη ιδιότητα στο κάθε μέλος του ζευγαριού, τους κάνει πατέρα και μητέρα. Αυτός ο καινούργιος ρόλος καθορίζει από εδώ και πέρα την σχέση με τον εαυτό, αλλά και με τον άλλον γονέα. Έτσι το κάθε μέλος της σχέσης μπαίνει σε μια νέα “δοκιμασία” απέναντι στον εαυτό του και τον άλλον. Ο τρόπος που ο καθένας πλησιάζει και διαχειρίζεται την παρουσία του παιδιού, αποκαλύπτει μια πτυχή του εαυτού που κανείς δεν μπορούσε να σκεφτεί πριν από την έλευσή του. Η συμφωνία ή η ασυμφωνία μέσα στο ζευγάρι καθορίζεται από τις αλληλεπιδράσεις μέσα από την παρουσία του και επανακαθορίζει την σχέση πάνω σε νέα δεδομένα. Έτσι ότι γνωρίζαμε για τον άλλον μέχρι τώρα επανακαθορίζεται. Η παρουσία του παιδιού έρχεται να διαμορφώσει την σχέση του ζευγαριού, δίνοντας της μια άλλη προοπτική και ουσία, προσδίδοντας της ένα καινούργιο νόημα και σκοπό.

Η ευρύτερη οικογένεια

Η παρουσία του παιδιού επιφέρει επίσης και μια αλλαγή στην σχέση του ζευγαριού με την ευρύτερη οικογένεια. Οι νέοι γονείς πλέον αποκτούν μια άλλη διάσταση στην σχέση με τους γονείς τους. Η παρουσία του παιδιού, τους καλεί να επιδείξουν μια άλλη συμπεριφορά απέναντί τους καθώς και η ευρύτερη οικογένεια καλείται να αντιληφθεί ότι το παιδί τους δεν είναι πλέον παιδί, αλλά έγινε γονέας. Αυτό σημαίνει μια καινούργια αντίληψη της παρουσία τους στην σχέση μαζί του με τέτοιο τρόπο ώστε να συντελεστεί μια μεγαλύτερη αυτονόμηση, έτσι ώστε η παλιά αίσθηση των ορίων ανάμεσα τους να πάρει τις κανονικές της διαστάσεις.

Γνωρίζοντας την δυσκολία την οποία έχει η ελληνική οικογένεια στο να αποδεχθεί την αυτονόμηση των παιδιών της, η έλευση ενός παιδιού – εγγονάκι - αποτελεί ένα καινούργιο όριο ανάμεσα στην παλιά και στην καινούργια οικογένεια, του οποίου ο σεβασμός μπορεί να αποτρέψει προβληματικές καταστάσεις, που θα δυσκολέψουν την ανάπτυξη του παιδιού αλλά και την ανάπτυξη της νέας οικογένειας. Είμαστε καθημερινά μάρτυρες τέτοιων καταστάσεων, όπου η παλιά οικογένεια με τον έναν ή τον άλλο τρόπο επεμβαίνει στην διαμόρφωση της καινούργιας.

Η παρουσία του παιδιού, τις περισσότερες φορές αντί να θεωρείται σαν ένα καινούργιο όριο ανάμεσα στις δύο, αντιθέτως θεωρείται σαν ένα καινούργιο γεγονός το οποίο έρχεται να καταλύσει τα μέχρι τώρα υπάρχοντα όρια. Έτσι ενώ το ζευγάρι έχει απομακρυνθεί από τις οικογένειες καταγωγής τους, όταν έρχεται το παιδί, για πρακτικούς λόγους, αυτά τα όρια σαν να καταλύονται. Τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας έρχονται να νουθετήσουν τους νέους γονείς ξανατοποθετώντας τους στην θέση του “εσύ δεν ξέρεις”, δηλαδή του αδαούς, με τέτοιο τρόπο ώστε να παρατηρούμε μια “παλινδρόμηση” στις μέχρι τώρα σχέσεις τους, καθώς και στην σχέση του κάθε γονέα με τον εαυτό του. Έτσι ο νέος γονέας ξαναγίνεται στόχος συμβουλών και πρωτοβουλιών από την ευρύτερη οικογένεια την οποία είχε εγκαταλείψει.

Στην ουσία και εδώ η παρουσία του παιδιού έρχεται να επιστήσει την αναγκαιότητα του επανακαθορισμού αυτών των ορίων. Έρχεται να δυναμώσει το νέο γονέα απέναντι στην οικογένεια καταγωγής του και όχι να τον αποδυναμώσει. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ενεργητική του στάση στην νέα οικογένεια μέσα από τον καινούργιο ρόλο του και με την συνεργασία με τον άλλον γονέα. Έτσι η παρουσία του παιδιού μπορεί να δυναμώσει την σχέση του ζευγαριού και να επεκτείνει την επικοινωνία ανάμεσα στους νέους γονείς σε πεδία τα οποία δεν είχαν ανακαλύψει πριν την έλευσή του.

Εάν συμβεί το αντίθετο, δηλαδή η παρουσία του παιδιού αποτελέσει ένα γεγονός διαφοροποίησης και αντίθεσης μέσα στο ζευγάρι, τότε τα όρια προς την ευρύτερη οικογένεια καταλύονται και μπορεί ο καθένας, όπως συμβαίνει συνήθως, να γυρίσει στην παλιά του οικογένεια, δηλαδή να επέλθει ο χωρισμός. Ακόμα λοιπόν και σε αυτή την κατάσταση καταλαβαίνουμε πόσο η δύναμη του παιδιού είναι καταλυτική.

Συμπέρασμα

Η δύναμη λοιπόν του παιδιού είναι μια δύναμη που ανήκει στους γονείς. H ύπαρξή του, τους κάνει πιο δυνατούς, πιο ώριμους και πιο ικανούς να του μεταβιβάσουν διαχρονικά, αυτή την δύναμη και την ωριμότητα που τους προσφέρει η παρουσία του, στην διαδικασία της ανάπτυξής του.

Κερεντζής Λάμπρος

πίνακας: Jute Coteau