“Το μητρικό ένστικτο”

Στην σύγχρονη εποχή θεωρούμε την αγάπη των μανάδων για τα παιδιά τους σαν μια ουσιαστική πλευρά της ανθρώπινης φύσης, κάτι που θυμίζει την πίστη μας σε μια γενετική βάση του συναισθήματος. Όταν μια μητέρα αποτυγχάνει να επιδείξει αγάπη για τα παιδιά της – για παράδειγμα πουλώντας τα, ή, εγκαταλείποντας τα – φαίνεται σαν κάτι λιγότερο από ανθρώπινο ον. ( Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει το γεγονός ότι αν ένας άντρας εγκαταλείψει την σύζυγο και τα παιδιά του, σε γενικές γραμμές δεν το βλέπουμε σαν κάτι “αφύσικο”.) Όπως προτείνει η Γαλλίδα ιστορικός Elisabeth Badinter το πράγμα δεν ήταν πάντα έτσι.¹ Στην Γαλλία και στην Αγγλία του δέκατου εβδόμου και δέκατου ΄'όγδοου αιώνα, το παιδί ζούσε σε μια οριακή κατάσταση.

Γραπτά της εποχής εκφράζουν μια διάχυτη αντιπάθεια για το βρέφος που γεννήθηκε μέσα στην αμαρτία και αντιμετωπίζονταν συχνά σαν μια φορτική ενόχληση και στην καλύτερη περίπτωση σαν άθυρμα, ή, πιθανός εργάτης. Για τους φτωχούς το να εγκαταλείψουν ένα παιδί ήταν κάτι συνηθισμένο, μια και τα μέσα που διέθεταν για έλεγχο των γεννήσεων, ή, για να κάνουν έκτρωση ήταν πενιχρά. Η έννοια του “μητρικού ενστίκτου” θα φαινόταν σίγουρα σαν ξένο.

Πράγματι σε πολλούς κοινωνικούς κύκλους ακόμα και ο θηλασμός θεωρούταν χαμένος χρόνος για την μητέρα. Αν η οικογένεια ήταν αρκετά πλούσια, έστελνα το παιδιά στην ύπαιθρο, όπου μια συναισθηματική, πλαδαρή παραμάνα αναλάμβανε την φροντίδα του. Εξαιτίας της κακής φροντίδας και της ανεπάρκειας της πλαδαρής τροφού σε γάλα, η παιδικά θνησιμότητα ήταν συνηθισμένη.

Τέτοιοι θάνατοι αποτελούσαν ρουτίνα και το χαμένο παιδί μπορούσε να αντικατασταθεί αργότερα. Τα οικογενειακά ημερολόγια δείχνουν για το θάνατο ενός παιδιού λίγο περισσότερο ενδιαφέρον για τον θάνατο ενός γείτονα, ή, για τις ημερήσιες δοσοληψίες της οικογένειας. Η Badinter μνημονεύει τον Montaigne “Έχασα δύο, ή, τρία παιδιά με αυτή την συναισθηματική παραμάνα – όχι ότι λυπήθηκα – προς θεού – δεν ένιωσα πάντως τρομερή ανησυχία”

Η ιδέα της ενστικτώδους μητρικής αγάπης για το παιδί, συμπεραίνει η Badinter, είναι πρόσφατο επίτευγμα στην Δυτική ιστορία.

1.Elisabeth Badinter Mother: Love Myth and reality

Απόσπασμα από το βιβλίο

του

Kenneth J. Gergen

Ο ΚΟΡΕΣΜΕΝΟΣ ΕΥΑΤΟΣ

πίνακας:

http://catalogue.drouot.com/ref-drouot/lot-ventes-aux-encheres-drouot.jsp?id=2637030