Η Πραγματικότητα της Πραγματικότητας







Η πραγματικότητα



Η πραγματικότητα υπάρχει μέσα από την επίδρασή της στις αισθήσεις με 


τα μηνύματα που δεχόμαστε καθημερινά από το φυσικό και κοινωνικό 


περιβάλλον. Η αντίληψη περιέχει την προσπάθεια να δώσουμε νόημα στα 


προσλαμβανόμενα ερεθίσματα της με στόχο την μορφοποίηση της. Αυτή 


καθορίζεται από την απόδοση νοήματος στην παρουσία της.




Η απόδοση νοήματος δεν ακουμπάει μόνο στην καθαρή προσωπική μας 


αντίληψη, αλλά και στην διαμόρφωσή της από δεδομένα τόσο πολιτιστικά 


όσο και οικογενειακά. Έτσι η σημαντικότητα ή όχι που αποδίδουμε στα 


πρόσωπα, τα πράγματα στις καταστάσεις και εν γένει στην 


πραγματικότητα δεν εξαρτώνται μόνο από εμάς αλλά όπως λέει η Ιωάννα 


Τσιβάκου:



Η αυτοαναφερόμενες συνειδησιακές διεργασίες στην επαναληπτική αναφορά


νοηματικών παρατηρήσεων ή διακρίσεων η συνείδηση τις αντλεί και 


 επεξεργάζεται από μια κοινωνικά κατασκευασμένη δεξαμενή νοήματος.......... 


Άρα το δρών άτομο προκειμένου να προβεί στο εννοιολογικό ενέργημα είναι 


υποχρεωμένο να επιλέξει από το κοινωνικό νόημα τις αντιστοιχούσες στο 


περιεχόμενό του γλωσσικές μορφές και σημασίες...........Γι' αυτό, είναι σωστό να 


λέγεται πως τα εννοιολογικά ενεργήματα αναπτύσσονται μέσα σε ένα 


κοινοτικό ορίζοντα προσδοκιών, ο οποίος επηρεάζει την πρόθεση κατευθύνοντας 


την προς τις σημασίες που αυτό ήδη περικλείει. Η επίδραση των συλλογικών 


προσδοκιών ή σημασιών επί των ατομικών προθέσεων συντελεί στην
μορφοποίηση των τελευταίων σε σκοπούς ή στόχους”1



Κάθε κοινωνία και κάθε οικογένεια κατέχουν μια ιδιαίτερη γλώσσα, μια 


ιστορία καθώς και μια καθημερινή πρακτική που ανήκει σε αυτές 


αποκλειστικά την οποία μαθαίνουμε σαν παιδιά και αποτελεί 


 αναπόσπαστο κομμάτι του “εσωτερικού” μας κόσμου της πραγματικότητας 


μας.



Η πραγματικότητα ορίζεται και σαν ένα χώρος “έξω” από εμάς 


καθορίζοντας συγχρόνως το χώρο “μέσα” μας, δηλαδή την 


υποκειμενικότητα μας. Η υποκειμενικότητα μας ορίζεται σε σχέση με την


αντικειμενική πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Με αυτό τον τρόπο


καταφέρνουμε να διακρίνουμε το “εγώ” από το “μη-εγώ”.

Έτσι η πραγματικότητα του “μέσα” ορίζεται από την διαφοροποίηση της 

 
 από την πραγματικότητα του “έξω”.  



Πολλές φορές όμως η πραγματικότητα του “έξω” γίνεται πραγματικότητα 


του “μέσα”. Διότι μέσα μας υπάρχει πάντα κάτι που δεν μπορούμε να 


αναγνωρίσουμε σαν “δικό μας”.

 



Η πραγματικότητα της πραγματικότητας




Ο τρόπος λοιπόν με τον οποίον διαμορφώνονται οι κοινωνικές αλλά και οι 


οικογενειακές σχέσεις μέσα από τις προσδοκίες και τα θέλω του κάθε 


μέλους τους, πολλές φορές δεν επιτρέπουν στο άτομο να διαμορφώσει την 


πραγματικότητα του, αλλά τον αναγκάζουν να προσαρμοστεί στην 


πραγματικότητα που ορίζουν οι άλλοι.


 
Αυτή λοιπόν η πραγματικότητα των άλλων δεν είναι παρά η 


πραγματικότητα της πραγματικότητας, είναι μια πραγματικότητα που 


επιβάλλεται στην πραγματικότητα μας με πολλούς τρόπους είτε 


κοινωνικά, είτε οικογενειακά. Επειδή όμως η πραγματικότητα αρχίζει να 


διαμορφώνεται από την μικρή μας ηλικία μέσα στην οικογένεια, θεωρούμε 


από εκεί ξεκινάει αλλά και κατασκευάζεται η διαστρέβλωσή της.



Ας δούμε όμως μερικές περιπτώσεις διαμόρφωσης της πραγματικότητας 


στην οικογένεια.




α) Εάν ένα άτομο είναι εξαναγκασμένο από κάποιο πρόσωπο με κύρος, 
 
να υιοθετήσει μια ορισμένη αντίληψη του κόσμου, ή του εαυτού του, τότε


θα μάθει να μην έχει εμπιστοσύνη στα δεδομένα των αισθήσεών του. Αυτό 


σημαίνει ότι είναι αναγκασμένο να μην αντιλαμβάνεται την 


πραγματικότητα έτσι όπως παρουσιάζεται σε αυτό, αλλά έτσι όπως οι 
 

άλλοι την ορίζουν.


 
Σαν παράδειγμα θα πάρουμε ένα πατέρα αλκοολικό και βίαιο ο οποίος 


απαιτεί από τα παιδιά του, ακόμα όταν είναι μεθυσμένος, να τον θεωρούν 


τρυφερό και προστατευτικό, με την απειλή της βίας. Σε αυτή την 



περίπτωση τα παιδιά είναι αναγκασμένα να αντιλαμβάνονται την 


πραγματικότητα όχι όπως παρουσιάζεται, αλλά όπως ο πατέρας απαιτεί. 



΄Ένα άτομο το οποίο έχει εκτεθεί πολλές φορές σε τέτοιες καταστάσεις θα 


καταναλώνει χρόνο στην προσπάθεια να καταλάβει πως “πρέπει” να δει 


την πραγματικότητα, ξέχωρα από το πως την αντιλαμβάνεται.



Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας οικογενειακής αλληλεπίδρασης μπορεί να 


κατασκευάσει τον μέλλοντα σχιζοφρενή.





β) Εάν ένα άτομο περιμένει από κάποιο άλλο να εκφραστεί 


συναισθηματικά με κάποιο τρόπο και εκείνο εκφράζεται διαφορετικά από 


την προσδοκίων του, τότε το δεύτερο άτομο, θα αισθανθεί ενοχή διότι δεν 


μπόρεσε να αισθανθεί αυτό που το πρώτο άτομο περιμένει από αυτό. Με 


λίγα λόγια, πολλές φορές νιώθουμε ενοχές όταν δεν μπορούμε να 


αισθανθούμε αυτό που μας λένε ή περιμένουνε από εμάς να έχουμε 


αισθανθεί.


Σαν παράδειγμά θα αναφέρουμε αυτή την οικογενειακή φράση που συχνά 


επαναλαμβάνεται στις οικογένειες, “ Μετά από όλα αυτά που κάνουμε για 


εσένα θα έπρεπε να ήσουν ευχαριστημένος, ή κάνε το για εμάς”



Το αποτέλεσμα μιας τέτοια οικογενειακής αλληλεπίδρασης μπορεί να 


κατασκευάσει τον μέλλοντα καταθλιπτικό





γ) Όταν ένα άτομο οργανώνεται σύμφωνα με την προσδοκίες ενός άλλου οι 


οποίες άλλες φορές απαιτούν και άλλες απαγορεύουν ορισμένες 


συμπεριφορές, τότε βρίσκεται σε μια κατάσταση στην οποία δεν μπορεί να 


υποταχθεί παρά μόνο αν αντισταθεί.


Σαν παράδειγμά θα αναφέρουμε σε μια οικογενειακή κατάσταση η οποία 


συνοψίζεται στην φράση “ Κάνε αυτό που σου λέω και όχι αυτό που θα 


ήθελα να κάνεις”. Αυτό μπορεί να είναι το μήνυμα μιας μητέρας προς το 


παιδί της η οποία από την μια του ζητάει να παραβεί τα όρια και από την 


άλλη να τα σεβαστεί.



Το αποτέλεσμα μιας τέτοια οικογενειακής αλληλεπίδρασης μπορεί να 


 κατασκευάσει τον μέλλοντα παραβατικό



 


Συμπεράσματα



α)   Οποιαδήποτε πραγματικότητα που δεν κατασκευάζεται από εμάς είναι 


βίαιη, στο βαθμό που μας αναγκάζει να προσαρμοστούμε σε αυτή. Δεν 


έχουμε λοιπόν να κάνουμε με την πραγματικότητα αυτή καθ εαυτή, αλλά 


με την πραγματικότητα της πραγματικότητας. Δηλαδή με μια 


πραγματικότητα που κατασκευάζουν άλλοι και απαιτούν να την 


θεωρήσουμε δική μας.



β)  Η προσαρμογή σε αυτή εμπεριέχει τον εξαναγκασμό και την παραίτηση, 


την υποταγή και την υπακοή σαν βασικά στοιχεία της λειτουργιά της.




γ)  Η πραγματικότητα της πραγματικότητας εκφράζει την βία σαν 


 φυσιολογική αναγκαιότητα. Η αναγκαιότητα της πραγματικότητας είναι 


 ένα βασικό επιχείρημα των άλλων για την αποδοχή της.




δ)  Για να μας πείσουν επικαλούνται την ωριμότητα που πρέπει να μας 


διακρίνει σαν στοιχείο της προσαρμοστικότητας σε αναγκαιότητες που δεν 


μας ανήκουν.




ε)  Η πραγματικότητα της πραγματικότητας λοιπόν στηρίζεται σε μια 


αναγκαιότητα που την καθορίζουν όχι οι δικές μας ανάγκες αλλά οι 


ανάγκες των άλλων που τις κάνουν να φαίνονται δικές μας.



ζ) Η πραγματικότητα της πραγματικότητας δανείζει το εννοιολογικό 


περιεχόμενο στην δική μας πραγματικότητα κάνοντάς την να εξαρτιέται 


από αυτό που συμφέρει τους άλλους και όχι εμάς.



η) Η πραγματικότητα της πραγματικότητας μοιάζει τόσο πραγματική ώστε 


η δική μας να μοιάζει τόσο ψεύτικη. Σε αυτή την περίπτωση η εμπιστοσύνη 


στα δεδομένα των αισθήσεων μας, αλλά και της απόδοσης σημασίας των 


αντιληπτικών προσλήψεων μας μπορούν να βρεθούν σε σύγχυση, 


στερώντας μας την ικανότητα της εκτίμησης καταστάσεων που μας 


αφορούν.




θ) Δηλαδή αυτό που ορίζουμε σαν πραγματικότητα είναι μια κατασκευή η 


οποία λαμβάνει χώρα εσωτερικά και εξωτερικά σε συνεργασία με το 


κοινωνικό περιβάλλον και πολλές φορές μπορεί να μην χρειάζεται, ή να 


μην μας επιτραπεί η συμβολή μας.



Κερεντζής Λάμπρος



πίνακας:Ali Eslami
 
1 Ιωάννα Τσιβάκου “Το οδοιπορικό του εαυτού”

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα