Έλεγχος ή Αυτοέλεγχος στο Ζευγάρι





Ο Έλεγχος
Ο όρος του “κοινωνικού ελέγχου” εμφανίστηκε το 1920, από την κοινωνιολογική σχολή του Σικάγου και συνορεύει με αυτόν της κοινωνικοποίησης. “Ο κοινωνικός έλεγχος” ασκείται από την κοινωνία και περιλαμβάνει το σύνολο των μέσων και των πρακτικών τις οποίες χρησιμοποιεί με στόχο τα μέλη της να λειτουργούν σύμφωνα με τις κοινωνικές νόρμες και αξίες που ισχύουν. Σκοπός λοιπόν, του “κοινωνικού ελέγχου” είναι ο σεβασμός του συστήματος αξιών της κοινωνίας.
Το ζευγάρι είναι ένας ζωντανός οργανισμός που ζει μέσα από την παρουσία και την αλληλεπίδραση των μελών του. Συγκροτείται από την σιωπηρή αποδοχή των όρων του “ζευγαριού” οι οποίοι είναι η επέκταση των κοινωνικών όρων ελέγχου και κανόνων συμβίωσης μιας σχέσης, που εξαρτώνται από την εκάστοτε κουλτούρα της κοινωνίας που το περιβάλλει.
Ο έλεγχος έτσι όπως παρουσιάζεται στο ζευγάρι, δηλαδή στην σχέση δυο ανθρώπων, αποτελεί μια άτυπη μορφή του “κοινωνικού ελέγχου” και είναι μια ψυχοκοινωνική κατάσταση όπου το άτομο δέχεται τους όρους και τα όρια που το βάζει κάποιος “άλλος”, αλλά και που ο ίδιος έχει αποδεχτεί και θέτει στον άλλον. Δηλαδή αποδέχεται τα όρια της σχέσης.
Η σχέση λοιπόν από την στιγμή που συγκροτείται και αρχίζει η κατασκευή της, για να μπορέσει να αναπτυχθεί, ορίζει κάποιους κανόνες οι οποίοι είναι κοινοί σε όλες τις σχέσεις, αλλά και κανόνες που ανήκουν μόνο σε αυτή. Η σχέση θέτει λοιπόν τα όρια της που λειτουργούν τόσο στο εσωτερικό της όσο και στο εξωτερικό περιβάλλον. Τα όρια αυτά αναφέρονται σε όλα τα επίπεδα της, όπως το ψυχολογικό, το κοινωνικό, το σεξουαλικό.
Όπως είπαμε ενώ το ζευγάρι ακολουθεί κοινούς κοινωνικούς κανόνες ελέγχου με τα άλλα ζευγάρια, η ιδιαιτερότητα όμως των ατόμων που τα απαρτίζουν και η διαφορετική μορφή και ένταση των αλληλεπιδράσεων των μελών του, τα κάνουν να διαφέρουν ριζικά από άλλα ζευγάρια αποκτώντας ένα ιδιαίτερο προφίλ.
Ο έλεγχος στο ζευγάρι εκφράζεται μέσω των αλληλεπιδράσεων και περιλαμβάνει το βλέμμα, τον λόγο, το ύφος, τις κινήσεις, και την εν γένει συμπεριφορά των μελών της σχέσης, εμπεριέχοντας μια τάση δικαίου την οποία κάθε μέλος αντλεί από την ύπαρξη της σχέσης, αντλώντας επίσης και το δικαίωμα να ελέγξει τον άλλον, αλλά και να ελεγχθεί από αυτόν. Φαίνεται ότι έλεγχος υπάρχει σαν μια τάση αναζήτησης ασφάλεια των μελών του, αλλά στην ουσία φανερώνει ένα ανταγωνισμό που εγκαθίσταται ανάμεσα τους. Σε αυτή την περίπτωση το κάθε μέλος προσπαθεί να επιβάλλει στον άλλον συνειδητές και ασυνείδητες επιθυμίες για να καλύψει φόβους, τις περισσότερες φορές που δεν οφείλονται στην σχέση.
Δηλαδή όσο ο έλεγχος μεγαλώνει τόσο η σχέση γίνεται ανασφαλής. Και η ανασφάλεια αυτή διαπερνά την σχέση εσωτερικά άλλα και εξωτερικά. Ένας φόβος εγκαθίσταται στο εσωτερικό της ο οποίος καθορίζει τις αλληλεπιδράσεις που με την σειρά τους αναπαράγουν αυτό τον φόβο. Έτσι ο φόβος, ορίζεται σαν όρος που προέρχεται από το ένα ή και τα δύο μέλη της σχέσης και αφορά συνήθως το εξωτερικό περιβάλλον, την παρουσία τρίτων προσώπων στην σχέσης. Με αυτή την δικαιολογία, που σημαίνει την προστασία της σχέσης, αρχίζει να επικρατεί μια ανισότητα και να δημιουργούνται δυο πόλοι, ο δυνατός πόλος και ο αδύναμος, αυτός που είναι από επάνω και αυτός από κάτω. Αυτός που απαιτεί και αυτός που υπακούει. 
Και σε αυτή όμως την περίπτωση η έκφραση τέτοιων τάσεων αποτελούν μια εξέλιξη της σχέσης όσον αφορά την αναζήτηση των ορίων τόσο της σχέσης όσο και των μελών της. Μια εξέλιξη όμως που παγώνει την ενέργεια της και απαγορεύει την διαπραγμάτευση των ορίων της, εγκαθιδρύοντας ασφυκτικά όρια και κανόνες και στα δυο μέλη της, με τέτοιο τρόπο ώστε η σχέση μετατρεπεται σε σχέση δύναμης και υποταγής.  Αποκτά ένα νόημα,που επικεντρώνεται στην δέσμευση η οποία ακόμα και αν είναι μακριά από τον στόχο της, που είναι η ελεύθερη ανάπτυξη του ατόμου, καταφέρνει να δεσμεύει τα μέλη της με τρόπο που μπορεί να εκληφθεί σαν "ενδιαφέρον", σαν "ένδειξη αγάπης". Βέβαια σε μια τέτοια περίπτωση εισερχόμαστε σιγά στα όρια της σαδομαζοχιστικής σχέσης.
Ο Αυτοέλεγχος
Από την άλλη πρέπει να ορίσουμε και την έννοια του αυτοελέγχου μέσα στα πλαίσια της σχέσης. Σε αυτή την περίπτωση, θα ορίζαμε σαν αυτοέλεγχο την ικανότητα του κάθε μέλους να σεβαστεί τους όρους της σχέσης, αλλά και όρια του άλλου, κατανοώντας ότι αυτό επιθυμεί και ο άλλος. Αυτό σημαίνει ότι η έννοια του αυτοελέγχου αποτελεί ένα μέσον που προσφέρει η ίδια η σχέση για την ανάπτυξη της, αλλά και την ανάπτυξη των μελών της. Δηλαδή αποτελεί μια ενέργεια και ένα συναίσθημα που κατασκευάζεται μέσα στην σχέση, αλλά πηγάζει από το κάθε μέλος της ξεχωριστά.
Ο αυτοέλεγχος λοιπόν αποτελεί ένα στοιχείο της σχέσης το οποίο μεταφράζεται σε μια διαδικασία αυτογνωσίας μέσα από την παρουσία του άλλου και σαν προσπάθεια αυτοκαθορισμού μέσα στην σχέση. Επίσης σημαίνει μια αυθόρμητη εμπιστοσύνη, κατ΄ αρχάς προς τον εαυτό και μετά προς τον άλλον. Μια εμπιστοσύνη η οποία δεν αποτελεί προϊόν εξαναγκασμού, αλλά ελεύθερης βούλησης και αποδοχής. Και σε αυτή την περίπτωση η αναζήτηση του αυτοελέγχου είναι μια συνεχής αναζήτηση των ορίων του ατόμου και της σχέσης, αλλά κάτω από μια συνθήκη που σαν βασικό της στοιχείο έχει το σεβασμό των ορίων του άλλου. 
Αυτό σημαίνει, ότι για να υπάρξει ανάπτυξη της σχέσης, αυτή θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε ένα συνεχή επαναπροσδιορισμό των ρόλων και των δικαιωμάτων των μελών της μέσα σε αυτή.
Μια τέτοια κατάσταση απαιτεί την ειλικρίνεια μεταξύ των μελών της, που σημαίνει ότι στο επίπεδο της επικοινωνίας τα μέλη της έχουν υιοθετήσει μια ελευθερία στην έκφραση και στην διατύπωση των επιθυμιών τους, η οποία, αυτή θα αποτελεί στοιχείο “ελέγχου” της σχέσης προς τα μέλη της, όσο και των μελών της προς αυτή. Με αυτό τον τρόπο η σχέση μπορεί να λειτουργήσει σαν ένα αυτοποιητικό σύστημα το οποίο δημιουργεί τον εαυτό της και συγχρόνως κατασκευάζει τα μέλη της και το αντίθετο. Με λίγα λόγια παράγει την σχέση ζώντας την. Έτσι η σχέση σχηματίζεται, μετασχηματίζεται, και διαμορφώνει τους όρους ελεύθερης ύπαρξης διαμορφώνοντας τα μέλη της.
Ο αυτοέλεγχος αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο για το άτομο, παρά ο έλεγχος του άλλου. Χωρίς αυτόν η σχέση καταργεί την ατομικότητα του καθένα και οδηγεί στην εξάρτηση και στην έλλειψη κάθε ελέγχου.
Κερεντζής Λάμπρος
πίνακας: Jan BOUMAN

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα