H σχέση γονιών-παιδιού στο πέρασμα των αιώνων


Μια που μερικοί άνθρωποι σκοτώνουν, δέρνουν και εκμεταλλεύονται τα παιδιά τους, ο καθορισμός της περιοδικότητας μεθόδων ανατροφής θα πρέπει πάνω απ' όλα ν΄ αναγνωρίσει ότι η ψυχογενετική εξέλιξη διαμορφώνεται κατά διαφορετικές αναλογίες στις διάφορες οικογένειες , και ότι πολλοί μοιάζουν να έχουν “προσκολληθεί” σε ιστορικά παλαιότερες μεθόδους. Υπάρχουν ταξικές και κατά περιοχές διαφορές, που είναι σημαντικές ιδιαίτερα ύστερα από την σύγχρονη εποχή όταν οι ανώτερες τάξεις έπαψαν να στέλνουν τα παιδιά τους σε τροφούς κι άρχισαν να ανατρέφουν μόνοι τους. Έτσι η περιοδικότητα που αναπτύσσεται πιο κάτω, θα πρέπει να θεωρηθεί σαν μια καταγραφή των τρόπων σχέσεων των γονέων-παιδιών έτσι όπως δηλώνονται στο ψυχογενετικά πιο προοδευμένο τμήμα του πληθυσμού στις πιο προοδευμένες χώρες και οι ημερομηνίες που δίδονται είναι οι πρώτες στις οποίες βρήκα παραδείγματα αυτού του τρόπου μέσα στις ιστορικές πηγές. Οι σειρές των έξη τρόπων αντιπροσωπεύουν μια συνεχή αλληλουχία στενών προσεγγίσεων γονέων και παιδιών, καθώς μια γενιά γονιών μετά την άλλη άρχισε αργά αργά να ξεπερνά τις παλιές αγωνίες της και να αναπτύσσει την ικανότητα ταύτισης και ικανοποίησης των αναγκών των παιδιών. Ακόμη πιστεύω ότι οι σειρές αυτές προσφέρουν μια ταξινόμηση των σύγχρονων τρόπων ανατροφής των παιδιών.
1. Παιδοκτονικός τρόπος (αρχαιότητα ως 4ος αιώνας μ. χ.):
Η εικόνα της Μήδειας επισκιάζει και βαραίνει πάνω στην παιδική ηλικία της αρχαιότητας γιατί ο μύθος εδώ δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να αποκαλύπτει την πραγματικότητα. Μερικά γεγονότα είναι πιο σημαντικά από τα άλλα, κι όταν οι γονείς κατά ρουτινιέρικο τρόπο έλυνα τις αγωνίες τους για την φροντίδα των παιδιών σκοτώνοντας τα, το γεγονός αυτό και μόνο επηρέαζε βαθιά τα παιδιά που επιζούσαν. Για αυτά που τους επιτρεπόταν να μεγαλώσουν είχαν μόνιμη την αντίδραση προβολής και η συγκεκριμενοποίηση της αντιστροφής γινόταν φανερή με τον αντεστραμμένο σοδομισμό.
2.Τρόπος εγκατάλειψης (4ος ως 13ος αιώνας μ. χ. )
Από την στιγμή που οι γονείς άρχισαν να δέχονται ότι το παιδί έχει ψυχή, ο μόνος τρόπος για να απαλλαγούν από τους κινδύνους της δικής τους προβολής ήταν η εγκατάλειψη, είτε μέσω των νταντάδων, είτε με το μοναστήρι, είτε με την παράδοσή τους σε οικογένειες, σε σπίτια άλλων ευγενών σαν υπηρέτες ή ομήρους, ή με την αυστηρή συναισθηματική εγκατάλειψη στο ίδιο τους το σπίτι. Το σύμβολο αυτού του τρόπου, πρέπει να είναι η Γκιζέλντα που τόσο πρόθυμα εγκατέλειψε τα παιδιά της για να αποδείξει την αγάπη της στο σύζυγό της. Ή ίσως θα μπορούσε να είναι μια από τις τόσο δημοφιλείς εικόνες του Μεσαίωνα που παριστάνουν μια αυστηρότατη Παναγία να κρατά στητή τον Ιησού βρέφος. Η προβολή εξακολουθούσε να είναι μαζική, μια που το παιδί θεωρούταν ακόμη γεμάτο από όλα τα κακά κι έπρεπε πάντα να το δέρνουν, αλλά καθώς φανερώνει ο περιορισμός του σοδομισμού σε βάρος των παιδιών, η αντιστροφή είχε υποχωρήσει σημαντικά
3. Αμφίρροπος τρόπος ( 14ος ως 17ος αιώνας )
Επειδή το παιδί, όταν του επιτρεπόταν να εισχωρήσει στην συναισθηματική ζωή των γονιών του, εξακολουθούσε να είναι φορέας επικινδύνων προβολών, ήταν μέσα στα δικά τους καθήκοντα να το διαμορφώσουν. Από τον Ντομινίτσι ως τον Τζων Λοκ δεν υπάρχει εικόνα πιο δημοφιλής από αυτήν της σωματικής χάλκευσης των παιδιών που τα έβλεπαν μαλακά σαν βαμβάκι, σαν πηλό, ή γύψο και τα έδερναν για να τα διαμορφώσουν. Τεράστια αμφιρροπία χαρακτηρίζει αυτό τον τρόπο. Οι αρχές της περιόδου είναι ο 14ος αιώνας, που δείχνει μαι αύξηση του αριθμού διδακτικών εγχειριδίων για τα παιδιά, την επέκταση της λατρεία της Μαρίας και του Ιησού- βρέφους και την διάδοση στη τέχνη της “ εικόνας της μητέρας”
4. Παρεμβατικός τρόπος ( 18ος αιώνας )
Ένας τεράστιος περιορισμός της προβολής και η εξαφάνιση κυριολεκτικά της αντιστροφής ήταν το επίτευγμα και η ολοκλήρωση της μεγάλης μεταλλαγή σχέσεων γονέων – παιδιού που εμφανίστηκε τον 18ος αιώνα. Το παιδί δεν ήταν τόσο γεμάτο από επικίνδυνες προβολές και αντί να εξετάζουν τα έντερα του με κλίσμα, οι γονείς πλησίαζαν ακόμη πιο κοντά τα παιδιά και προσπαθούσαν να κατανοήσουν το μυαλό τους, με σκοπό να ελέγξουν τα εσώτερα του, το θυμό του, τις ανάγκες του, τον αυνανισμό του, την ίδια του την βούληση. Το παιδί που ανατρεφόταν από παρεμβατικούς γονείς, θηλαζόταν από την μητέρα, δεν το φάσκιωναν, δεν του έκαναν κλίσματα, προσευχόταν μαζί του, αλλά δεν “ έπαιζαν” με αυτό, το χτυπούσαν, αλλά δεν το μαστίγωναν κανονικά, το τιμωρούσαν για τον αυνανισμό, και το έκαναν να υπακούει αμέσως με απειλές και ενοχές, καθώς και με διάφορους μεθόδους τιμωρίας. Το παιδί τώρα τιμωρούταν τόσο πολύ λιγότερο, ώστε η πραγματική συμπάθεια ήταν δυνατόν να αναπτυχθεί. Η παιδιατρική άρχισε να γεννιέται. Μαζί της και μια γενική βελτίωση του επιπέδου φροντίδας από μέρους των γονιών, περιορίστηκε η παιδική θνησιμότητα και δημιουργήθηκε η βάση για το δημογραφικό πέρασμα στο 18ο αιώνα.
5. Τρόπος κοινωνικοποίησης ( 19ος αιώνας – μέσα του 20ου αιώνα )
Καθώς οι προβολές εξακολουθούσαν να μειώνονται, η ανατροφή του παιδιού έγινε λιγότερο μια διαδικασία κατάκτησης της βούλησής του και πιο πολύ μια εκπαίδευση, μια καθοδήγηση αυτής της βούλησης σε σωστότερους δρόμους – το παιδί διδασκόταν να προσαρμόζεται, να κοινωνικοποιείται. Ο κοινωνικοποιητικός τρόπος θεωρείται ακόμα από πολλούς ανθρώπους σαν το μοναδικό πρότυπο που μέσα στα πλαίσιά του μπορεί να διεξαχθεί η συζήτηση για την φροντίδα του παιδιού, κι έχει καταστεί η πηγή για όλα τα ψυχολογικά πρότυπα του 20ου αιώνα, από το “ διακανονισμό των παρορμήσεων” του Φρόιντ, ως τον “μπεχαβιορισμός” του Σκήννερ. Ακόμη τον19ο αιώνα, ο πατέρας για πρώτη φορά αρχίζει να έχει ένα μεγαλύτερο από περιστασιακό, ενδιαφέρον για το παιδί για την εκπαίδευσή του, και καμιά φορά φθάνει ως το σημείο να απαλλάσσει την μητέρα από τις βαριές δουλειές της φροντίδας του παιδιού.
6. Βοηθητικός τρόπος ( Αρχές των μέσων του 20ου αιώνα )
Ο βοηθητικός τρόπος περικλείει την προϋπόθεση ότι το παιδί ξέρει καλύτερα από τους γονείς του αυτό που του χρειάζεται στο κάθε στάδιο της ζωής του, και περιλαμβάνει απόλυτα και τους δυο γονείς μέσα στα πλαίσια της ζωής του παιδιού καθώς αυτοί εργάζονται να συμπαθήσουν και να ικανοποιήσουν απόλυτα τις εκτεταμένες και ιδιαίτερες ανάγκες του. Δεν κάνουν καμία προσπάθεια να πειθαρχήσουν το παιδί, ή να του διαμορφώσουν “συνήθειες”. Το παιδί πιά ούτε το δέρνουν, ούτε το μαλώνουν, και μάλιστα δικαιολογούνται απέναντί του αν μπήξουν τις φωνές, ή εκνευριστούν Ο βοηθητικός τρόπος απαιτεί ένα τεράστιο ποσο σε χρόνο, ενέργεια και συζητήσεις, από μέρους και των δυο γονιών, ειδικά στα πρώτα έξη χρόνια της ζωής του παιδιού. Γιατί για να βοηθήσεις ένα παιδί να ικανοποιήσει τους καθημερινούς σκοπούς του σημαίνει ότι πρέπει να ανταποκρίνεσαι καθημερινά σε αυτό, να παίζεις μαζί του να ανέχεσαι τις παλινδρομήσεις του, να είσαι υπηρέτης του μάλλον παρά το αντίθετο, να ερμηνεύεις τις συναισθηματικές του συγκρούσεις και να του προσφέρεις τα ειδικά εκείνα αντικείμενα που θα καλλιεργήσουν τα ενδιαφέροντα του. 
 Πολύ λίγοι γονείς έχουν ακόμη σταθερά προσπαθήσει να εφαρμόσουν αυτό τον τρόπο φροντίδας του παιδιού. 

Από τα τέσσερα βιβλία που περιγράφουν παιδιά που ανατράφηκαν σύμφωνα με τον βοηθητικό τρόπο1, γίνεται φανερό ότι τα αποτελέσματα του είναι ένα παιδί ευγενικό, όλο ειλικρίνεια, ποτέ καταπιεσμένο, πορέ μιμητικόή προσανατολισμένο ομαδικά, με ισχυρή θέληση και χωρίς να το τρομάζει η εξουσία.

Απόσπασμα από το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
με τίτλο
Η εξέλιξη της παιδικής ηλικίας
του Λόυντ Ντεμωζ
πίνακας: Georges de La Tour

1Cristian Hole The Eglish Housewife in the Seveneenth Century (London, 1953)

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Η Γονεϊκότητα