Θεραπευτικά παραμύθια
Τα θεραπευτικά παραμύθια προσφέρουν καινούριους τρόπους αντιμετώπισης προβλημάτων και μπορούν να μετατρέψουν τις πεποιθήσεις που μας εμποδίζουν να είμαστε ευτυχισμένοι, σε πιο αποτελεσματικές και χρήσιμες . Με άλλα λόγια: τα θεραπευτικά παραμύθια είναι μια μορφή αυτο-θεραπείας (self-help therapy).
Από την Μ. Στέιμαν - Κοκκαλίδου, Ψυχολόγο
Πανάρχαια μέθοδος
Ανέκαθεν οι λαοί μετέδιδαν μέσω των παραμυθιών τους κανόνες, την ηθική και τις αξίες της κοινωνίας τους στις επόμενες γενιές. Τίποτα το καινούριο σε αυτό. Ουσιαστικά τα παραμύθια πάντα επηρέαζαν τους ανθρώπους. Ακόμα και τώρα, ομάδες ανθρώπων που ζούνε χωρίς τα σύγχρονα “αγαθά” όπως η τηλεόραση, περνάνε την ώρα τους λέγοντας ιστορίες ο ένας στον άλλον.
Στην σύγχρονη ψυχοθεραπεία χρησιμοποιούμε εύστοχους τρόπους, με σκοπό να πετύχουμε άμεση μείωση των προβλημάτων μέσα σε ελάχιστες συνεδρίες. Η εποχή μας χρειάζεται αποτελεσματικότητα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ένας από αυτούς τους τρόπους είναι η χρήση των θεραπευτικών παραμυθιών. Κάνουν θαύματα για παιδιά, αλλά και για ενήλικους.Δεν έχει νόημα να πούμε σ' ένα παιδί που ζηλεύει το αδελφάκι του, ότι πρέπει να το αγαπήσει.Το φοβισμένο παιδί, με πόσα επιχειρήματα προσπαθούμε να το καθησυχάσουμε: «Δεν υπάρχει τίποτα για να φοβάσαι εδώ.» Μπορεί ακόμα να το μαλώσουμε, για να το καταφέρουμε να κάνει αυτό που θέλουμε, νομίζοντας ότι θα το βοηθήσουμε να δυναμώσει.
Όπως ξέρουμε όλοι από την καθημερινή πράξη, τα λόγια μας δεν επαρκούν συνήθως να καταφέρουμε ουσιαστικές αλλαγές στην συμπεριφορά του παιδιού. Και όσο πιο συχνά ακούει ένα παιδί τα κηρύγματα μας, τόσο λιγότερο αποτελεσματικές είναι οι σοφές μας συμβουλές.
«Δεν είναι σωστό να χτυπάς την αδελφή σου.» «Είσαι μεγάλος πια να φοβάσαι.» Αυτές είναι εντολές και απευθύνονται στην λογική του παιδιού και στην συνειδητή θέληση του, και μπορεί να αντιστέκεται σ' αυτές.Ένα άμεσο κήρυγμα μπορεί να το απορρίπτει κανείς, ενώ συμβουλές τυλιγμένες σε μια διασκεδαστική ιστορία, με μια ωραία πλοκή και ένα αίσιο τέλος μπορεί να γίνουν πιο εύκολα δεκτές. Υπάρχει πιο ωραίος τρόπος διαπαιδαγώγησης από το να τα πούμε με μια ιστορία;
Με το παραμύθι επηρεάζουμε τις πεποιθήσεις, για να γίνουν πιο χρήσιμες και λειτουργικές. Μπορούμε εύκολα να κινήσουμε το ενδιαφέρον ενός παιδιού για ένα ζωάκι, που περνάει δύσκολες καταστάσεις. Αυτό θα το καταλάβει, το βιώνει και θα θέλει να κάνει κάτι για το ζωάκι. Πρώτα το παιδί ταυτίζεται εντελώς με το ζωάκι, αλλά μέσα στην ιστορία το παιδί θα γίνει o σοφός ή ο ήρωας που καταλαβαίνει το ζωάκι και που το βοηθάει. Έτσι το παιδί θα πάει από τον ένα ρόλο και την πεποίθηση «είμαι καημένο και αβοήθητο» στον άλλο: «είμαι μεγάλος, μπορώ να βοηθήσω αυτό το ζωάκι». Ποιο παιδί δεν θέλει να είναι μεγάλο! Πολλά παραμύθια οδηγούν από θύμα σε ήρωα, από Σταχτοπούτα σε πριγκίπισσα. Τα παιδιά βιώνουν πολλούς ρόλους έτσι. Το παιδί που ταυτίζεται με τον ήρωα, θα αισθάνεται ότι είναι ο ήρωας για ένα διάστημα. Θα θέλει να κάνει αυτό που έκανε ο ήρωας. Το παραμύθι θα είναι πάντα για το αγαπημένο του ζωάκι ή ήρωα.
Πεποιθήσεις που αλλάζουν
Μπορεί να υπάρχουν εμπειρίες για τις οποίες ένα παιδί δεν μπορεί να μιλήσει. Ίσως είναι οδυνηρές, ίσως ντρέπεται, ίσως νομίζει ότι δεν πρόκειται να το καταλάβουμε έτσι και αλλιώς. Π.χ. όταν το κοροϊδεύουν τα άλλα παιδιά στο σχολείο ή όταν το χτυπάνε. Όταν υπάρχουν συναισθήματα, ζήλια, θυμός, ντροπή, φόβος, κ.λ.π., δεν λύνονται τα προβλήματα με την λογική.
Τα συναισθήματα αυτά είναι αληθινά βιώματα! Χρειάζονται αναγνώριση. Πολλές φορές τα παραβλέπουμε, επειδή δεν τα καταλαβαίνουμε ή τα φοβόμαστε. Αυτό που πιστεύουμε έχει τεράστια επιρροή στον τρόπο που σκεφτόμαστε και συνεπώς στις πράξεις μας. Αν ένα παιδί νομίζει ότι είναι «καημένο», συμπεριφέρεται εντελώς διαφορετικά από ένα παιδί που έχει αυτοπεποίθηση. Πολλές φορές είναι ο τρόπος που βλέπουμε τα πράγματα ή τον εαυτό μας, που μας εμποδίζει να προχωρήσουμε. Αυτές οι πεποιθήσεις μπορούν να αλλάξουν.
Ήδη τις έχουμε αλλάξει πολλές φορές. Βλέπουμε τα πράγματα διαφορετικά τώρα, από τότε που ήμασταν παιδιά. Πολλές φορές μια δυνατή εξαίρεση φτάνει για να ανατρέψει το πλαίσιο της σκέψης μας.
Νέα πραγματικότητα
Σʼ ένα παραμύθι μπορεί το παιδί να βιώσει καταστάσεις, που δεν είναι δυνατό να γίνουν στην πραγματικότητα, αλλά που τις έχει ανάγκη για να αλλάξει κάτι στην συμπεριφορά του. Για παράδειγμα μπορεί να νιώθει πως είναι όταν σε χτυπάνε, όταν συνηθίζει αυτό να χτυπάει άλλα παιδιά. Θα μπορεί να βιώσει ότι είναι σημαντικός, επειδή έσωσε όλο το χωριό. Θα μπορεί να εισπράξει ότι όλοι τον αγαπάνε, γιατί του έφεραν δώρα. Με αυτές τις εμπειρίες στην καρδιά του, θα δείξει περισσότερη αυτοπεποίθηση, γιατί θα είναι ο ήρωας.
Πολύ σημαντικό είναι ότι σε ένα παραμύθι μπορούμε να αφήσουμε τη δικαιοσύνη να νικήσει! Ο, τι βιώνει ένα παιδί στην φαντασία είναι σχεδόν αληθινό! Μέσα στο παραμύθι μπορεί να εκδικηθεί κακά παιδιά, που τον πειράζουν άσχημα, απελευθερώνοντας τα τέρατα από το ντουλάπι για να τους κάνουν ό,τι θέλει. Αυτό ανακουφίζει αφάνταστα και δημιουργεί χώρο για διαφορετική, εποικοδομητική συμπεριφορά. Όλα επιτρέπονται στην φαντασία!
Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται βαθιές αλλαγές στο υποσυνείδητο του παιδιού. Οι θεραπευτικές ιστορίες προσφέρουν καινούρια δεδομένα, καινούρια συναισθήματα και εμπειρίες. Μπορεί το παιδί έτσι να βιώνει μια καινούρια πραγματικότητα, όπου υπάρχει κατανόηση και αναγνώριση για τα συναισθήματα του και που είναι ασφαλής και ελκυστική.
Το θεραπευτικό παραμύθι περιλαμβάνει τα προσωπικά προβλήματα ενός παιδιού και περιέχει το δικό του λεξιλόγιο και την δική του ειδική ιστορία, μέσα από τα βιώματα του αγαπημένου του ήρωα. Θα νιώθει οικείο με αυτό, θα ταυτίζεται με τον ήρωα και θα θέλει να το ακούει με χαρά και συχνά. Όταν τα παιδιά θέλουν να ακούνε το ίδιο παραμύθι συνέχεια, σημαίνει ότι το χρειάζονται. Τα παραμύθια πάντα τελειώνουν με μια άποψη της πραγματικότητας γεμάτης ελπίδας.
Είναι σημαντικό να αφήσουμε το παραμύθι ασχολίαστο! Δεν πρέπει να το μεταφέρουμε στο επίπεδο της λογικής, της συνείδησης.
Η ουσία είναι ακριβώς να δώσουμε στο παιδί την ελευθερία και τον χρόνο να πάρει από το παραμύθι αυτό που χρειάζεται. Ανακαλούμε τον εσωτερικό θεραπευτή που ο καθένας μας έχει μέσα του, ώστε να μπορέσει το άτομο θα βοηθήσει τον εαυτό του. Στόχος είναι να βρει κανείς λύσεις για τα προβλήματα του, ή να βιώνει ικανοποιητικές καταστάσεις μέσα στην φαντασία του.
πίνακας: Mark Ryden
Σχόλια